Худалдаа, үйлчилгээний бүх газар иргэдэд ариун цэврийн өрөөгөөр төлбөргүй үйлчлэх ҮҮРЭГ албажина

Сая гаруй хүн амтай нийслэл Улаанбаатар хотын хувьд нийтийн бие засах газар өнөөг хүртэл хүнд сэдэв хэвээр. Улаанбаатар ч бус энэ нь орон нутагт ч мөн хамаатай сэдэв билээ. 

Нийтийн бие засах газар хүрэлцээгүйгээс гадна байгаа зарим нь хаалттай байх нь элбэг.  Нэгдүгээрт иргэдийн өөрсдийн соёлгүй, бүдүүлэг байдал, хоёрдугаарт нийтийн ариун цэврийн газруудын хүрэлцээгүйгээс болж хүмүүс хаа сайгүй хүндэрч, хөнгөрсөөр хавар, зуны улиралдаа Улаанбаатарын байшин, гудамжны булан тохойгоос бохирын үнэр ханхалсаар, хөдөө агаар салхинд аялагчдын хувьд ч баас шээстэйгээ хутгалдан амарч, зугаалж байна. 

Уг нь 2014 онд батлагдсан Нийслэлийн худалдаа, үйлчилгээний нийтлэг журмын 4.18-д “Худалдаа, үйлчилгээ болон эрүүл мэндийн үйлчилгээ эрхэлж байгаа байгууллага, аж ахуйн нэгж, иргэд нь өөрийн бие засах газраар(ариун цэврийн өрөө) иргэд, үйлчлүүлэгчдэд үнэ төлбөргүй үйлчилнэ” гэж заасан байдаг. Тус журмын шинэчилсэн найруулгын 8.1.5-д ч энэ талаар заажээ.

Гэвч амьдрал дээр энэ журмын дээрх заалт хэрэгжихгүй байна. Иргэд ч худалдаа, үйлчилгээний газрууд нийтэд үнэтэй, үнэгүй үйлчлэх, ер нь шаардлагатай үед ариун цэврийн өрөөг нь ашиглах боломжтой эсэх талаар нэгдсэн ойлголтгүй байгаа юм.

Тиймээс бид Нийслэлийн Хүнс, худалдаа үйлчилгээний хэлтсийн Хоол үйлдвэрлэл үйлчилгээ хариуцсан мэргэжилтэн Ч.Байгальмаагаас тус журмын талаар тодрууллаа.

-Нийслэлийн худалдаа, үйлчилгээний нийтлэг журмын хэрэгжилтийн талаар та мэдээлэл өгөхгүй юу? 

-Нийслэлд худалдаа үйлчилгээ эрхлэх нийтлэг журмын 8.1.5-д худалдаа, үйлчилгээний газар нь нийтийн бие засах газар, ариун цэврийн өрөөгөөр иргэдэд үнэ төлбөргүй үйлчлэх үүрэгтэй гэж заасан.  

Өнгөрсөн зургаадугаар сард нийслэлийн ИТХ-аар дэмжигдэн батлагдсан энэхүү журмыг Хууль зүйн яаманд бүртгүүлэхээр өгсөн байгаа. Одоогоор хараахан бүртгэлд ороогүй учраас хүчин төгөлдөр үйлчилж эхлээгүй байна.

Ер нь иргэдэд ариун цэврийн өрөөгөөр үйлчлэх нь худалдаа, үйлчилгээний бүх газрын үүрэг юм. Энэхүү үүргээ харин зарим газар биелүүлдэггүй зөрчил дутагдал гардаг.

Үүнд бид иргэдээс ирсэн гомдлын дагуу арга хэмжээ авч, тухайн ААН, байгууллагын удирдлагуудад үүрэг даалгавар өгч ажилладаг.

-2014 онд батлагдсан энэ журам хүчин төгөлдөр биш болсон гэсэн үг үү?

-Захиргааны ерөнхий хууль батлагдсанаар бүх дүрэм, журам Хууль зүйн яаманд бүртгэгдсэн байх ёстой болсон.

Харин 2014 онд батлагдсан тус журмыг Хууль зүйн яаманд бүртгүүлээгүй байсан учраас өнөөдөр эрх зүйн чадамжгүй болчихсон байсан. Тиймээс өнгөрсөн сард энэ журмыг дахин шинэчилж, яам руу хүргүүлсэн.

-Хэрэв Хууль зүйн яамд бүртгэгдэж, журам мөрдөгдөх үндэслэлтэй болсны дараа үйлчилгээний аливаа байгууллага ариун цэврийн өрөөгөөрөө иргэдэд үнэ төлбөргүй үйлчлэхгүй бол тухай иргэн гомдол гаргах эрхтэй болно биз дээ?

-Энэ журмаар бол үйлчилгээний байгууллагын ариун цэврийн өрөөгөөр үйлчлүүлэхэд байгууллага мөнгө нэхэх, үйлчилгээ үзүүлэхгүй байх эрхгүй.

Гэвч иргэд эрхээ мэддэг ч үүргээ биелүүлдэггүй, цэвэр бие засдаггүйгээс болоод аж ахуйн нэгж, иргэдийн дунд зөрчил бий болж байна. Тухайлбал, CU, Сircle K гэх мэт 24 цагаар ажилладаг газрууд иргэдэд ариун цэврийн өрөөгөөр үнэгүй үйлчилдэг боловч иргэд цэвэрхэн бие засдаггүйн улмаас зогсоо зайгүй 00-ын өрөөгөө цэвэрлэж байна гэж гомдоллодог.
Манайд нийтийн бие засах газар дутагдалтай байгаагаас энэ хүндрэл үүсэж байна.

Дээрх энэ журам бүртгэгдсэн тохиолдолд ААН, байгууллагад ямар арга хэмжээ авч болохыг НМХГ-ын Хүнсний чанар, стандартын хяналтын улсын байцаагч Х.Чимгээгээс тодруулсан юм.

Тэрбээр “Одоогийн байдлаар тус журам нь хүчингүй байгаа учраас хуулиар арга хэмжээ авах боломжгүй. Хэрвээ Хууль зүйн яамандд бүртгэгдэж, хүчинтэй болсон тохиолдолд Зөрчлийн тухай хуулийн 10.4 дүгээр зүйлээр арга хэмжээ авч болно.

Гэхдээ заавал энэ журам гэлтгүй үйлчилгээний байгууллагууд дотоод хяналтаа өөрсдөө хариуцаж, Эрүүл ахуйн тухай хуулийн 7.5 буюу Худалдаа, үйлчилгээний байгууллага нь эрүүл ахуйн нөхцөл, шаардлага хангасан, үйлчлүүлэгч чөлөөтэй ашиглах боломжтой ариун цэврийн өрөө, гар угаах хэрэгсэлтэй байна гэсэн заалтыг дагаж мөрдөх ёстой” гэв.

Харин олон нийтийн газар, авто зам, орон сууцны орчин, гудамж, талбайд бие зассан эсвэл нус, цэр, тамхины иш, хог хаясан бол иргэнийг арван нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох тухай Зөрчлийн хуульд заасан байдаг.