ХЭҮК: ТҮЦ эрхэлж байгаа хүмүүст дөрөвдүгээр сарын 4-нөөс мэдэгдэх хуудас өгөөд, дөрөв хоногийн дараа албадан шилжүүлсэн байна

Гэрэл зургийг MPA агентлагийн онцгой зөвшөөрөлтэйгөөр ашиглав

Хүний Эрхийн Үндэсний Комисс(ХЭҮК)-оос ТҮЦ эрхлэгч иргэдээс ирүүлсэн гомдлын дагуу холбогдох шалгалтыг хийснээ мэдэгдээд, гаргасан зөвлөмжөө танилцуулав.

ХЭҮК-ын гишүүн Б.Энхболд "Газар чөлөөлөх арга хэмжээг тодорхой хугацаа ажиглаж, баримтжууллаа. Иргэдээс ирүүлсэн гомдлын дагуу шалгах ажиллагааг гүйцэтгэлээ. Ингэхдээ өргөн хүрээн хэрэгжүүлсэн бөгөөд дараах нөхцөл байдал тогтоогдож буй.

1. Эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол нь хөндөгдөж болох хүмүүст бүрэн мэдээлэл өгөх, боломжит хугацааны өмнө мэдэгдэх, тэдний оролцоог хангах ажлыг ерөнхий байдлаар хийсэн. Хүн тус бүртэй уулзаж санал болгох ажлын байр, түрээслэх зах, худалдааны төвийн лангуу болон бусад боломжуудаа танилцуулж яриа хэлэлцээр хийснээ баримтжуулаагүй. Засаг даргын 2025 оны хоёрдугаар сарын 14-ний өдрийн А237 дугаар захирамжийг гардуулан өгч, газар чөлөөлөх ажиллагааны талаар бүрэн мэдээлэл өгөөгүй. Үүнтэй холбоотойгоор ТҮЦ эрхлэгчдийн зүгээс дээд шатны байгууллага, шүүхэд гомдол гаргах эрх хязгаарлагдсан байж болзошгүй нөхцөл байдал тогтоогдож байна.
2. Уг захирамжийг хэрэгжүүлэх бэлтгэл ажил, төлөвлөлтийг хангалтгүй хийснээр газар чөлөөлөх ажиллагааны явцад зарим иргэний эрх зөрчигдсөн, эд хөрөнгөнд хохирол учирсан, хүнлэг бус харьцсан. Нүүлгэн шилжүүлэх арга хэмжээг бусдаар гүйцэтгүүлэхдээ удирдлага зохион байгуулалтаар хангаж, хүний эрхийн зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх талаар шаардлагатай арга хэмжээг аваагүй байна. 
3. Комисс нийслэл, дүүргийн удирдлагуудтай 2025 оны тавдугаар сарын 1-ний өдөр уулзалт зохион байгуулж, гомдол санал гаргаж байгаа иргэд нэгбүрчлэн уулзаж, санал хүсэлтийг нь сонсож, үр дүнтэй хэлэлцээр хийх, нүүлгэн шилжүүлэх арга хэмжээг хэрэгжүүлэхдээ хүний эрх, эрх чөлөөг хүндэтгэж, бусдын эд хөрөнгийг гэмтээж устгахаас урьдчилан сэргийлэх бүх арга хэмжээг авах, энэ талаар авсан арга хэмжээний үр дүнг Комисст мэдээлэх талаар тодорхой зөвлөмжүүдийг өгсөн. Энэ уулзалтаас тодорхой үр дүн гараагүй, үйл ажиллагаа улам эрчимжсэн талаар гомдол гаргагч нар дахин Комисст гомдол ирүүлсээр байна.

Дээрх нөхцөл байдалтай холбогдуулан дараах арга хэмжээг авахыг нийслэлийн Засаг даргад зөвлөж байна.

1. Дүүрэг тус бүр гомдол гаргаж буй иргэнээ хүлээн авч, уулзан санал болгож буй ажлын байр, дэмжлэг үзүүлэх боломжоо танилцуулж, зөвшилцөлд хүрэх бүх талын арга хэмжээг авах
2. Сонсох ажиллагааг үр дүнтэй зохион байгуулж, бэлтгэл ажлыг зохих ёсоор хийж, аливаа эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх талаар шаардлагатай бүх арга хэмжээг аваагүй, хүний эрхийн зөрчил гаргасан, нүүлгэн шилжүүлэх ажиллагааг газар дээр нь удирдан зохион байгуулах үүргээ хангалтгүй биелүүлсэн албан тушаалтанд хариуцлага тооцох
3. Нийслэл, дүүргийн төрийн байгууллагын албан хаагчдын хүний эрхийн мэдлэг ойлголтыг нэмэгдүүлэх, сургалт, соён гэгээрлийн үйл ажиллагааг шат дараатайгаар авч хэрэгжүүлэх шаардлагатай байна гэж үзсэн" гэлээ.

2025 оны дөрөвдүгээр сарын 29-ний байдлаар нийтийн эзэмшлийн зам талбайд зөвшөөрөлгүй байрлуулсан 1,254 ТҮЦ-ийг холдуулж, газар чөлөөлөх арга хэмжээг авсан гэж байгаа. Мэдэгдэл өгсний дагуу эдгээрийн 70 хувь нь сайн дураараа өөрийн зардлаар газраа чөлөөлсөн. Харин үлдсэн 30 хувь нь гомдол саналаа илэрхийлж, Нийслэлийн ЗДТГ, ХЭҮК-т хандсан.

Нийтийн эрх ашгийг хамгаалах, хотын аюулгүй байдал, стандартыг хангуулах, хүний эрүүл мэндийг хангах, хамгаалах үүднээс ХЭҮК авч хэрэгжүүлж байгаа арга хэмжээ, шийдвэрийг буруутгахгүй. Гагцхүү хууль бус үйл ажиллагааг таслан зогсоох үйлдэл нь хууль ёсны дагуу байх ёстой.

Нөгөө талаас нийслэлийн Засаг даргын зүгээс 2024 онд газар чөлөөлөх тухай хоёр, 2025 онд нэг буюу нийт гурван удаагийн захирамж гаргасан байдаг. Дүүргийн удирдлагууд болон Засаг дарга нарын хэлж буйгаар 2018 оноос хойш удаа дараа хууль бус энэ үйл ажиллагаагаа таслан зогсоохыг шаардаж, сануулж, мэдэгдэж байсан учраас одоо бол заавал тодорхой хугацааны өмнөөс мэдэгдэхгүйгээр нүүлгэх боломжтой гэсэн тайлбар өгч байгаа. Хэдийгээр энэ нь үндэслэл бүхий байж болох ч ТҮЦ эрхлэгчдийн ард амь амьдрал, эдийн засаг, хөдөлмөрлөх эрх хөндөгддөг учраас иргэндээ ээлтэй, боломжтой бүх хувилбарыг санал болгосны үндсэн дээр хэрэгжүүлсэн бол маргаангүй, хүний эрхийн зарчимд нийцэх байсан" гэв.