М.Болдбаяр: Сайжруулсан түлш савлагаандаа нунтаг байвал борлуулалтын цэг дээрээ солиулах боломжтой
Энэ оны тавдугаар сарын 15-наас Улаанбаатар хотод ахуйн хэрэглээний түүхий нүүрс оруулахгүй байх шийдвэрийг Засгийн газраас гаргасан.
Түүхий нүүрсний хэрэглээг орлох сайжруулсан шахмал түлшийг өнгөрсөн хугацаанд үйлдвэрлэж, одоогийн байдлаар нийслэлийн хэмжээнд нийт 339 цэгт борлуулж байгаа билээ.
Гэхдээ энэхүү түлшний талаар янз бүрийн шүүмжлэл олон нийтийн сүлжээгээр тарж, иргэдийн дунд эргэлзээ тээнэгэлзээ төрүүлэх болсон тул энэ талаар “Тавантолгой түлш” компанийн Үйлдвэрийн албаны дарга М.Болдбаяртай уулзаж, зарим зүйлийг тодруулсан юм.
-Сайжруулсан шахмал түлшний чанарт эргэлзэж буй хандлага багагүй байгаа тул юуны өмнө та түлш яг хэрхэн үйлдвэрлэгдэж буй үйл явцын талаар тайлбарлахгүй юу?
-“Тавантолгой” компанийн үйлдвэрлэж байгаа “Сайн” шахмал түлшний түүхий эд нь Тавантолгойн угааж баяжуулсан эрчим хүчний буюу коксжсон нүүрс юм.
Үүнийг Митлинг ч гэж нэрлэдэг.
Митлингийг энд авчирсан хойно нь үйлдвэрийнхээ технологид тохирох буюу 0-5 мм-ийн хэмжээтэй болгон бутлаад, хуурай болон шингэн барьцалдуулагч нэмж, холигч төхөөрөмж рүү хийж хольдог.
Ийнхүү барьцалдсан түлшээ хэвлэгч төхөөрөмжөөр дамжуулан хэвэнд оруулсныхаа дараа 100-150 хэмийн халалттай хатаагч төхөөрөмж рүү оруулдаг.
Тийм өндөр температурт хоёр цагийн турш жигнэгдсэн бүтээгдэхүүн хөргөлтийн конверуудаар дамжин савлагааны хэсэгт хүрдэг.
Харин бид 25 кг эсвэл 1 тонн гэх хоёр төрлийн хэмжээгээр савлан борлуулалтад шилжүүлж байна.
- Шингэн болон хуурай барьцалдуулагчийг хаанаас импортолсон бэ?
Манай үйлдвэр Солонгос болон Хятадаас хуурай, шингэн барьцалдуулагчийг авч хэрэглэдэг.
Тэдгээр барьцалдуулагчтай холбоотой лабораторийн шинжилгээний хариу нь бүгд “эко” буюу “байгалийн гаралтай бүтээгдэхүүн гэж гарсан.
-Тэгвэл энэхүү түлшийг шатаах явцад агаарт ямар төрлийн хэр хэмжээтэй хорт бодис дэгдэж байна вэ?
-Түүхий нүүрснээс дэгдэмхий болон хүхэр ихээр ялгардаг.
Харин сайжруулсан шахмал түлшний хувьд агаарт үүсгээд байгаа дэгдэмхий буюу дутуу шатсан нүүрсний нунтаг нь түүхий нүүрсийг бодоход 40-60 хувь бага.
Шахмал түлшний 2014-5679 стандартыг бүрэн хангаж байгаагаас гадна тэрхүү стандартаас зарим талаараа давсан ч үзүүлэлтүүд бий.
Үүнийг би биш, лабораторийн шинжилгээний хариу тодорхойлсон.
Түүхий эдийг баяжуулахдаа тодорхой бодисоор угааж байгаа тул нүүрсэнд агуулагдах хорт нэгдлүүд тодорхой хэмжээнд буурч байгаа.
Түүнээс гадна, хатаагч төхөөрөмжид, 150 градуст хоёр цаг гаруй болоход хорт нэгдлүүд дахин буурна.
Ер нь манай бүтээгдэхүүн түүхий нүүрстэй харьцуулалтгүй маш олон давуу талтай.
Тухайлбал, Багануурын нүүрсний илчлэгийн хэмжээ 3,600 калори бол Налайхын нүүрс 4,300 калори. Тэгвэл сайжруулсан шахмал түлшний түүхий эд буюу коксжсон нүүрсний илчлэг нь 5,000-6,000 калори.
Мөн Багануурын нүүрсний шаталтын хугацаа 4-6 цаг гэсэн тооцоо байдаг бол манай бүтээгдэхүүний шаталтын хугацаа нь 8-12 цаг гэдгийг бид судалгааны явцад урьдчилсан байдлаар тогтоосон.
Шатаахад агаарт үүсгэх бохирдлынх нь хэмжээ түүхий нүүрстэй харьцуулахад 40-80 хувь бага болж байна.
Бид нар өөрсдөө энэ хэмжээг гаргаад байгаа юм биш хөндлөнгийн олон улсын болоод дотоодын лабораториудаар тогтмол шинжилгээ хийлгэж тулгалтууд хийж чанарын зөрүүг гаргасан.
- Үйлдвэр өдөрт хэр хэмжээний шахмал түлш бэлтгэж байна вэ?
-Манай үйлдвэр 300 гаруй ажилчинтай. Тэд 24 цагаар, хоёр ээлжээр ажиллаж байна.
Одоогийн бодит хүчин чадал нь өдөрт 2,500-3,000 тонн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх бололцоотой бөгөөд 200 мянган тонн орчим шахмал түлшийг нөөцөлжээ.
Нөөц бэлдэхэд үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнээ хадгалах агуулахуудыг хангалттай хэмжээнд бэлдэж амжаагүй байснаас үүдэн гадна талбайд хураасан байсан.
Гэтэл зуны орсон бороо, салхи шуурганаас хамаарч бага зэргийн хагаралт, бутралт үүссэн. Гэвч бид ангилан шигшээд дахин үйлдвэрийн дамжлагад оруулах ажлуудыг хийж байна.
- Хагаралт гэснээс гэрээт борлуулалтын газарт нэг тонноор шуудайлсан шахмал түлш их хэмжээгээр бутарсан тухай саяхан сошиалаар нэлээд явж байна. Энэ тал дээр та ямар тайлбар өгөх вэ?
-Сүүлийн үед тиймэрхүү асуудал мэр сэр сонсогдсон. Бодит байдал дээр нь манай холбогдох албаны хүмүүс ч очиж ажилласан тохиолдол бий.
Манай технологич, чанар шалгагчид үйлдвэрээс гарч байгаа бүтээгдэхүүнд тус бүр дээр үзлэг шалгалт хийгээд стандартад нийцсэн буюу хагарал бутралгүй бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрийн хашаанаас гаргадаг.
Нэг талаар манай чанар шалгагч, технологичдын гүйцэд шалгаагүй гаргасан алдаатай бүтээгдэхүүн байж болох юм.
Эсвэл дахин үйлдвэрийн дамжлагад оруулахаар шигшсэн байсан бүтээгдэхүүнээс ачигдсан байх магадлалтай.
Энэ асуудлыг манай холбогдох хүмүүс тодруулахаар ажиллаж байгаа. Гэхдээ яаж ч бодсон яг тэр зураг, бичлэг дээр байгаа шиг манай үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүн тэр чигээрээ бутарсан байх ёсгүй. Үүнийг би энэ үйлдвэрийн даргын хувьд батална.
Тээвэрлэлтийн явцад ачилт буулгалт зэргээс хамаарч бага зэргийн бутралт үүсэхийг үгүйсгэхгүй. Учир нь тонн жинтэй шахмал түлшийг нэг уутанд хийхээр ёроолд нь байгаа зарим түлш хагарах магадлал бий шүү дээ.
Шахмал түлшний бутралын хэмжээ нь 3-5 хувь байх магадлалтай. Нийт үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүний гурван хувийг нь хорогдол гэж тооцоолдог.
Зарим тийм бичлэгүүдийн хувьд бидний хийж байгаа ажлыг зориуд харлуулах гэсэн сөрөг хандлага явж байгаа байх.
Улаанбаатарчуудын хамгийн их сэтгэл зовоосон асуудлын нэг болох "Агаарын бохирдлыг бууруулах чиглэл"-ээр хэрэгжиж байгаа энэ том төслийг болон энд ажиллаж буй хэдэн зуун ажилчдын хөдөлмөрийг зориудаар ингэж харлуулж болохгүй.
- Хагарсан нүүрс хорогдол их гэж яриад байна. Гэхдээ хорогдол ч гэсэн асна биз дээ?
-Дээр дурьдсанчлан манай үйлдвэрээс гарсан бүтээгдэхүүн бүтэн савлагаагаараа тэгтлээ үйрсэн байх боломжгүй.
Нэгэнт үйлдвэрлэгдээд гараад ирсэн бүтээгдэхүүн тээвэрлэлтийн явцад зөвхөн бутарч болно. Бутарсан ч ямар ч ялгаа байхгүй асна.
Түүнийг ашиглахад ямар нэг байдлаар сөрөг үр дүн гарахгүй. Асалтын явцад агаарын сэлгэлт нь л багасна гэсэн үг.
Гэхдээ үнэхээр хэрэглэгчийн гар дээр очиход савлагаанд нунтаг байгаа тохиолдолд борлуулалтын цэг дээрээ аваачиж өгөөд өөрөөр солиулах бүрэн боломжтой шүү дээ.
