Х.Нямбаатар: Аймаг, сумдын төв болон замын гуанзуудад яагаад сайжруулсан түлш зарагдаад байна вэ

Гэрэл зургийг MPA агентлагийн онцгой зөвшөөрөлтэйгөөр ашиглав

Эрчим Хүчний Яамны харьяанд байсан “Тавантолгой түлш” ХХК-ийн менежмент энэ сарын 1-нээс нийслэлийн мэдэлд шилжжээ. Төвийн үйлдвэрийг ирэх оны зун хааж, газын үйлдвэр болгохоор төлөвлөсөн байна.

Улаанбаатар хотын агаарын бохирдлын гол үүсгүүр гэр хорооллын 185,000 айлын түлж байгаа нүүрсний, 600 орчим мянган тээврийн хэрэгсэл өдөр бүр замын хөдөлгөөнд оролцож азотын давхар дутуу ислийн, 170 орчим мянган уурын зуухны, цахилгаан станцуудын, нүүрсэн яндангүй Приус загварын машины утаа гэж хотын дарга Х.Нямбаатар хэлэв.

Энэ талаар хотын дарга “Тавантолгой түлш” ХХК-ийн бизнес төлөвлөгөөг дахин шинэчлэх ажлыг яаралтай эхлүүлмээр байна. Сүүлийн үед иргэдээс ирж байгаа бухимдал, шүүмжлэл маш их болж байна. Тухайлбал сайжруулсан түлшний үйлдвэрийн бүтээгдэхүүнээс болж иргэд угаартсан, олон иргэн хорвоогийн мөнх бусыг үзсэн, агаарын бохирдол төдийлөн буурсангүй гэсэн иргэдийн бодит шүүмжлэлийг хүлээж авч, цаашид тус компанийн бизнесийн чиглэл, менежмент, үйлдвэрлэлийн технологио өөр түвшинд гаргая гэдгийг “Таван толгой түлш” ХХК-ийн удирдлагуудад хэлэх гэсэн юм.

1960-аад оны сүүлчээр Лондон хотын утаа дийлдэшгүй болж, газ руу шилжсэнээр утааны асуудлыг шийдсэн туршлага бий. Улаанбаатар хотыг дайрах ОХУ, Хятадыг холбосон байгалийн хийн төсөл эхэлсэн, олон төрлийн газыг дотоодын ААН-үүд импортлон хэрэглэж байгаа.

Сайжруулсан түлшний үйлдвэр нь агаарын бохирдол бага гаргадаг бүтээгдэхүүнтэй болох чиглэл рүү шилжих ёстой. Тус үйлдвэр нь 2019 онд ашиглалтад орж жилд 360,000 тонн нүүрс үйлдвэрлэж байсан бол өнөөдрийн байдлаар 200,000 тонноор үйлдвэрлэлийн хэмжээгээ нэмэгдүүлсэн байна. Улаанбаатар хотод 185,000 айл сайжруулсан түлшийг хэрэглэж байгаа мэдээллийг статистикийн байгууллагаас өгсөн.

2019 оноос хойш хэрэглэгчийн тоо 10%-аар нэмэгдсэн байгаа юм. 10%-аар нэмэгдсэн гэж үзвэл 400,000 тонн түлш үйлдвэрлэх байсан. Гэтэл 200,000 тонн түлшний хэрэглээ хаана бий болсонд дүн шинжилгээ хийсэн үү. Аймаг, сумдад нэг шуудай сайжруулсан түлш 8,000-10,000 төгрөгөөр зарагдаж байна. Замын очсон гуанз болгонд танай шуудайтай нүүрс байна.

Иргэдэд 3,750 төгрөгөөр зарж байгаа нэг шуудай нүүрсний бүх зардлыг тооцоход 20,800 төгрөг болж байна. Нэг шуудай нүүрсний бодит өртгийг яагаад олон нийтэд зарлахгүй байна. Ийм алдагдалтай бизнес дэлхий дээр байхгүй. Алдагдалтай үйлдвэр ажиллуулж байж ажилтнуудад орон сууцны дэмжлэг туслалцаа үзүүлдэг. 1,850 хүн ажиллах ёстой байтал 2,080 хүнтэй ажиллаад байна. Үйлдвэрийн удирдлагын зардлаа бууруулах, ажилчдын тоог 2025 онд 50% бууруулах төлөвлөгөөг НИТХ-д танилцуул. Ажлаас чөлөөлөгдсөн хүмүүсийг нийслэлээс ажлын байраар хангах ажлыг зохион байгуулна. 

2025 онд нүүрсний хэрэглээг газ руу шилжүүлэх ТЭЗҮ боловсруулах тендер зарлах гэж байна. Амжилттай болбол жил бүр гэр хорооллын бүсүүдэд 20,000 доошгүй айлыг газын хэрэглээнд шилжүүлнэ. Газын хэрэглээнд шилжсэн айлуудад татаасыг өгнө. Ингэхдээ "Тавантолгой түлш” ХХК-д өгдөг 300 гаруй тэрбум төгрөгөөс айлуудад татаас өгнө.

Ямар төрлийн газ хэрэглэхийг судалж байна. Тодорхой хугацааны дараа "Тавантолгой түлш” ХХК хатуу түлш бус шингэрүүлсэн түлш үйлдвэрлэдэг болгох талаар мэргэжлийн байгууллага, гадаад, дотоодын эрдэмтдийн төслийн нэгж байгуулсан. Уг төслийн нэгжийг н.Батзориг ахална. Засгийн газраас эцсийн шийдвэрийг гаргана.

Нэг шуудай сайжруулсан түлшийг 20,000 төгрөгөөр үйлдвэрлэж жилд нийтдээ 330-350 тэрбум төгрөгийн алдагдалтай, агаарын бохирдлыг шийдэж чадаагүй нь үйлдвэрлэлийн шинэчлэл сайн үр дүнтэй биш гэж дүгнэхээр байна.

Сайжруулсан түлшний хэрэглэгчийн тоо 10-хан хувь өссөн байхад үйлдвэрлэл нь 200,000 тонноор зөрж байгаагийн цаана хулгай хаана байгааг технологийн дэвшлээр хянана.  Түгээлтийн явц дундаас нүүрсний хулгай гараад байна уу гэдгийг хянана. Улаанбаатар хот руу орж, гарч байгаа бүх постод хиймэл оюун ухааны гарцуудыг энэ ондоо захиалж оруулж ирэх шийдвэрийг гаргаад байна. “Тавантолгой түлш” ХХК-д аудитын шалгалт оруулна.

2025 оны зургаадугаар сарын 1-нээс нийслэлийн төсвөөс жил бүр 60 орчим тэрбум төгрөгийг татаас болгож агуулах, тээвэрлэлтийг борлуулалтын өртөг дээр нэмээд сайжруулсан түлш борлуулагчид өөрсдөө хариуцна.

Миддлингийг нунтаглаж, 4%-ийн барьцалдуулагч буюу агаарт дэгдэмхий хольж савлахаасаа илүүтэй талстлаг шинж чанартайгаар нь ирэх оны нэгдүгээр сар гэхэд худалдаанд гаргах хэрэгтэй байна. Үйлдвэрт нийлүүлэгдэж буй нийт миддлингийн 30-35% нь шууд савлах боломжтойг мэргэжилтнүүд хэлсэн.

Шуудай, миддлинг нийлүүлдэг цөөнгүй хүний эрх ашиг хөндөгдөх учраас хотын шийдвэрийг эсэргүүцэх хүн олон гарч ирэх болов уу. Гэсэн ч бид “Утаа шингэрлээ гэж” иргэдээ хуурч суухгүй" гэв.

Сайжруулсан шахмал түлшийг нийслэлээс гаргахгүй, түүхий нүүрсийг нийслэл рүү оруулахгүй байх зохицуулалттай ч хөдөө орон нутагт шахмал түлш зарагдаж байгаа аж.