Ц.Энхбат: Сэхээтнүүд манлайлж, ард түмэн түрхрэн дэмжсэн нь өөрчлөлт, шинэчлэлтийг хүлээж байсны нотолгоо

ETV телевизийн Ерөнхий захирал, Монгол Улсын Соёлын гавьяат зүтгэлтэн Ц.Энхбат

Үндэсний өдөр тутмын “Өглөөний сонин” Монголд чөлөөт хэвлэл үүссэний 25, Монголын сонины холбоо байгуулагдсаны 15 жилийн ойд зориулан сэтгүүлзүйн салбарын хүндтэй эрмүүдийн яриаг цувралаар хүргэж байгаа билээ.

Энэ удаагийн зочноор ETV телевизийн Ерөнхий захирал, Монгол Улсын Соёлын гавьяат зүтгэлтэн Ц.Энхбатыг урьж чөлөөт хэвлэлийн үүсэл хөгжил, ирээдүйн талаар ярилцсанаа хүргэж байна.

Ц.Энхбат нь Монголын хэвлэлийн хүрээлэнг анхлан байгуулж, хөл дээр нь босгож 1994-2000 он, Монголын Үндэсний телевизийг 2000-2004 онд ерөнхий захирлаар амжилттай удирдаж, 2004-2012 онд ТВ-9 телевизийг хөгжүүлсэн Монголын хэвлэлийн топ менежерийн нэг юм.

Тэрбээр 2012 оноос ETV телевизийг удирдаж мөн л амжилт өөд хөтөлж буй юм. 

-Та өглөөний их аж­лынхаа хажуугаар өдөр тутмын сонинуудад гарсан мэдээ, нийтлэлд үнэлэлт дүгнэлт хийх, санаа авч ажил­даа тусгахуйц мате­риалыг зурж тэмдэглэх зэргийг орхигдуулалгүй амжуулдаг бололтой. Ер нь өдөр тутмын сонин, теле­визийн ажилд уялдаа хол­боо байна биз?

-Өдөр тутмын сонинд гарсан мате­риалууд болон гадаадын хэвлэлд ямар мэдээлэл гарсанд үнэлэлт, дүгнэлт хийх, тусгаж авах зэргээс би ажлаа эхэлдэг. Энэ үүднээс би Монголын өдөр тутмын бүх сониныг заавал уншдаг.

-Уржигдархан Мон­голын сэтгүүлч­дийн нэгд­сэн эвлэлийн хүндэт Ерөн­хийлөгч Ц.Дашдондов гуайтай ярил­цахад “Сэтгүүлзүйд дурсамж, намтар хэрэггүй” гэж байна лээ. Гэсэн ч би Н.Энхбаяр гуай та хоёрын төгссөн Горькийн нэрэмжит Москвагийн утга зохиолын дээд сур­гуулийн талаар асуумаар санагдаад болдоггүй ээ?

-Миний үндсэн мэр­гэжил бол утга зохиолын судлаач, шүүмжлэгч байгаа юм. Дэлхийд ганцхан байдаг Москва хотын Горькийн нэрэмжит утга зохиолын дээд сургуульд Зохиолчдын хорооны нэр дээр сураад 1983 онд төгсөж ирсэн.Оросын нэр алдартай том зохиол­чид хичээлийг нь удирддаг, товчхондоо хүссэн хүн болгон элсэн орж чаддаггүй сургуулийг төгс­сөндөө олзуурхдаг.

Багш нар нь оюут­нуудаа өөрийнхөөрөө бодож, сэтгэх тал руу нь түлхүү хөгжүүлж сургадаг нь Горькийн сургуулийн гол онцлог давуу тал байсан. Уран бүтээлч хүн давтагдашгүй, өөрийн гэсэн өнгө төрхтэй байх ёстой. Үүнийг л зааж сургадаг байв.

Хэн нэгнийг хуулбарлан дуу­­райх бус, алдсан ч оносон ч өөрийнхөөрөө л явах ёстой гэдэг зарчмыг тус сургуулийг төгсөгчдөд хэзээ ч арилахааргүйгээр суулгаж өгдөг ачтай сургууль. Энэ сур­гуулийг төгссөн хүмүүс ер нь л их бие даасан өөрийн давтагдашгүй үзэл бодол, өнгө төрхтэй болж төлөвшсөн байдаг нь яах аргагүй анзаарагддаг. 

-Энэ сургуулийг сонгон сурал­цахад өөрийн тань аав Монголын нэртэй утга зохиолын судлаач, шүүмжлэгч, Монгол Улсын Тө­рийн соёрхолт, гавьяат багш Д.Цэнд гуай нөлөөлсөн л байх даа?

-Миний аав утга зохиолын судлаач, шүүмжлэгч, хэл уран зохиолын багш хүн байсан нь яах аргагүй нөлөөлсөн. Тухайн үед ганц зохиолчдын хороо гэлтгүй олон салбарт тухайлсан мэргэжлийг өвлүүлэх нь зөв юм гэсэн байр суурь нэлээн хүчтэй явж байсан юм билээ. Жишээ нь Хасбаатар гуайн хүү Мэргэн орчуулгын ангид оччихсон байсан бол Лувсанвандан гуайн охин Нарангэрэл мөн л тэр ангид сурч байсан

. Н.Энхбаяр даргын ээж нь МЗЭ-д нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байсан учраас мөн сургуульд элсэн суралцах боломж Н.Энхбаяр даргад нээгдсэн. Ер нь би Горькийн сургуульд явах, төгсөж ирээд Монголын зохиолчдын хороонд ажилд орох зэрэгт дандаа л аз дайрсан гэж болно. 

Зохиолчдын хороонд хэр баргийн орон тоо гардаггүй газар байсан.

Харин аз болж намайг төгсөж ирдэг жил утга зохиолын орчуулагч, судлаач Нарантуяагийн нөхөр нь Москвад томилолтоор ажиллах болсон тул орон тоо гарч би Зохиолчдын хороонд ажилд орж байлаа. Би эхлээд Зохиолчдын хорооны гадаад харилцааны хэлтэст ажиллаж байгаад удалгүй “Утга зохиол урлаг” сонин, “Цог” сэтгүүлд үргэлж­лүүлэн ажилласан.

Тухайн үед Монголын зохиолчдын хороо гэдэг бол Монголын сор болсон сэхээтнүүдийн томоохон цугларал үүсгэсэн нэр хүндтэй байгууллага байсан. Оюуны том сэхээтнүүдтэй хамт ажилласан тэр он жилүүд миний хувьд амьдралын бас нэгэн их сургуулийг төгсөх шиг болсон. 

-“Утга зохиол урлаг” сонин, “Цог” сэтгүүлд ажиллаж байхдаа мэргэжлийнхээ ажлыг завсар чө­­лөөгөөр нь амжуулж л байсан байх даа?

-Өдөрт нь редакторын ажлаа хийнэ. Мэдээ, сурвалжлага бичнэ. Ажлын бус цагаар утга зохиолын шүүмж судлалын өгүүллээ бичдэг байлаа. Хоёр ч ном гаргасан. Анхны ном маань 1985 онд “Гэгээн алсад одох юмсан” нэртэйгээр, хоёр дахь нь 1989 онд “Буруугүй буруутнууд” нэртэйгээр хэвлэгдсэн.

Буруугүй буруутнууд” номынхоо нэрийг зохиолч Сорогдогын Жаргалсайханы “Сахиул” туужаас сэдэвлэсэн. “Сахиул” тууж бол Монголын нийгэм тэр аяараа сүйрлийн ирмэг рүү дөхөж явааг маш хурц, уран чадварлагаар харуулсан тууж. 

-МоАХ байгуулагдаж, нийг­мийн байгууламжаа өөрчлөх ард­чилсан хувьсгалын тохироо бүрэлдэж байхад таны хоёр дахь ном хэвлэгдэн гарч байжээ дээ?

-1989-1990 он гэдэг бол Мон­голд үнэхээр том өөрчлөлт шинэч­лэлтийг авч ирсэн түүхэн он жилүүд байжээ. “Сахиул” туу­жид гардаг шиг тэр эмгэнэлтэй нийгмийг монголчууд дээр дооргүй олоод харчихсан байсан болохоор 1990 оны ардчилсан хувьсгал тайван замаар, өчүүхэн ч цус урсгалгүй болоод өнгөрсөн гэж би үздэг.

Нийгмийн байгууламжаа үндсээр нь өөрчлөх тэрхүү хувьсгалыг Монголын сэхээтнүүд манлайлж, ард түмэн түрхрэн дэмжсэн нь нийгэм тэр аяараа өөрчлөлт, шинэчлэлтийг чимээгүйхэн хүлээж байсны нотолгоо юм. 

Тухайн үед ЗХУ-д өөрчлөн байгуулалт, ил тод байдал жин­хэнэ шуугиан тарьж М.Горба­чёваас эхлээд нэрт яруу найрагч Р.Гамзатов хүртэл байгаа юмыг байгаагаар нь хэлж ярьцгаая “Бүргэдийг л бүргэд хэмээе” гэсэн нь “Тагтааг бүргэд гэж дуудахаа л больё” гэсэн санаа л даа.

Тэр үед ЗХУ-ын “Известия”, “Правда”, “Литературная газета” зэрэг өөрчлөлт шинэчлэлтийн уур амьсгал шингэсэн олон хэвлэл орж ирж байсан нь нийгмийн өөрчлөлтийг хүлээж байсан сэхээт­нүүдэд ихээхэн нөлөө үзүүлсэн.

Ер нь тэр үед гарч байсан “Үнэн”, “Хөдөлмөр”, “Залуучуудын үнэн”, ”Утга зохиол урлаг” сонинууд нэрнээсээ эхлээд л Оросын сонинуудын хуулбар байсан. Ха­рин дээрх сонин хэвлэл 1990 оны ардчилсан хувьсгал тайван замаар амжилттай хэрэгжих нөхцөл бүрэлдүүлэхэд хамгийн их нөлөөлсөн нь бодитой. 

-Монголын чөлөөт хэвлэлийн түүхэнд тодорхой үүрэг гүй­цэтгэсэн сонин хэвлэл, бие хү­мүүс олон байгаа. Та тэдгээрээс тодорхой хэвлэл, хүмүүсийн та­лаар дурьдахгүй юу?

-Олон хүнийг нэрлэх ёстой. Энэ дотроос онцгойлон нэрлэх хүн, байгууллага бий. Монголын чөлөөт хэвлэлийн хөгжлийн түүхэнд Монголын Чөлөөт Ард­чилсан сэтгүүлчдийн Эвлэлийн гүйцэтгэсэн үүрэг үнэлж баршгүй. Монголын сэтгүүлчдийг энэ бай­гууллагын дээвэр дор нэгтгэж удирдсан тус байгууллагын анхны ерөнхийлөгч Монгол Улсын Соёлын гавьяат зүтгэлтэн Ц.Дашдондовын гавьяа зүтгэлийг юуны өмнө дурьдах ёстой.

Мөн өнөөдрийн чөлөөт хэвлэлийн анхны сууриа тавьсан бусдыг дагуулан уриалж, итгэл төрүүлсэн “Монгол ньюс” компанийн захирал Монгол Улсын Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, сэтгүүлч Ц.Балдорж агсныг заавал санан дурсах ёстой. 

-Н.Энхбаяр гуай та хоёр Горькийн сургуульд хамт сурч, дараа нь Монголын зохиолчдын хороо, бүр дараа нь “Данида”-гийн төслийг нэг нь удирдаж нөгөөх нь тэр төслийн хүчээр байгуулагдсан Хэвлэлийн хүрээлэнгийн анхны захирлаар ажиллаж явсан байдаг. Харин нэг онцлог нь очсон газар бүртээ тухайн ажлыг босгож, сэргээсэн юм билээ?

-Ном бичих нь байшин барих, мод тарихтай адилхан. Цаад ут­гаараа бүтээнэ, босгоно гэсэн үг. Бүтээлч байх, бүтээлчээр амьд­рахыг бид Горькийн нэрэмжит утга зохиолын дээд сургуулиас сурч хүмүүжсэн. Н.Энхбаяр дарга 1980 онд төгссөн бол би 1983 онд төгссөн.

Зохиолчдын хороонд Н.Энхбаяр дарга гадаад харилцааны чиглэлээр ажиллаж байхад би “Утга зохиол урлаг” сонинд ажиллаж байлаа. Ингэж явсаар 1989 онд Монголын зо­хиолчдын хороо хоёр хуваагдаж Монголын чөлөөт зохиолчдын эв­лэл байгуулагдахад Н.Энхбаяр дэд даргаар нь сонгогдоод явсан.

Зохиолчдын хороо хоёр хуваагдсан нь Монголын зохиолчдод болон зо­хиолчдын байгууллагын цаашдын хөгжилд хортойгоор нөлөөлсөн. Ингэж бидний зам 1989 оноос салсан ч 1994 онд ажил төрлийн байдлаар дахин нийлсэн юм.

Тэр үед Н.Энхбаяр Соёлын яамны сайд байхдаа “Данида”-гийн төслийн Монгол талын Байнгын хорооны дарга байсан. Ц.Дашдондов, С.Цэрэндорж даргатай Монголын Сэтгүүлчдийн хоёр байгууллага тэр төсөлд идэвхтэй хамтран ажил­ласны үр дүнд чөлөөт хэвлэл, сонины хэвлэх үйлдвэр, Хэвлэлийн хүрээлэн байгуулах төсөл амжилт­тай хэрэгжсэн юм. “Монгол дахь чөлөөт, хараат бус хэвлэл” нэр­тэй тэрхүү төслийг амжилттай хэрэг­жүүлэхийн тулд тэр үеийн Ерөнхий сайд асан П.Жасрай гуай ч ихээхэн хүчин зүтгэл гаргасан юм. 

-Яах аргагүй Данийн ард түм­ний сэтгэлийн хандиваар бүт­сэн төсөл гэж ойлгож болно доо тийм ээ?

-Тэгэлгүй яах вэ. Дани улсын нийт таван сая ард түмний чин сэтгэл шингэсэн гурван сая ам. 

доллараар хэрэгжсэн төсөл шүү дээ. Ер нь даничууд аливаа төс­лийг санхүүжүүлэхдээ ямар нэг хариу нэхэж, ард нь зорилго агуулдаггүй, чин сэтгэлээрээ өглөг өгдөг хамгийн өгөөмөр ард түмэн. Дани хүн бүр жилд таван ам. доллар буюу нийтдээ 25 сая ам.долларыг ядуу буурай ор­нуудад хандивладаг, жинхэнэ өгөөмөр сэтгэлтэй ард түмэн шүү дээ.

Данийн сэтгүүлзүйн сургууль гээд Европт алдартай сургууль энэ төслийг гардан хэрэгжүүлсэн. Анх Хэвлэх үйлдвэрийн даргаар “Иргэн” Ламжавын охин Пүрэв­сүрэнг томилчихсон байсан юм. Харин удалгүй Х.Наранжаргал тэр ажилд очсон. 

Харин Хэвлэлийн хүрээлэнгийн гүйцэтгэх захирлыг сонгон шал­га­руулахад би тэнцсэн. Яг намайг томилоход уг төслийн Монголын талын байнгын хо­рооны дарга Н.Энхбаяр гадаадад томилолттой байсан. Ингэж л эргэж уулзсан. Танил учраас ажил явахад хялбар байсан. 

-Таны хувьд МҮОНТ-ийн за­хирлаар ажиллаж байхдаа Л.Гүндалай, Э.Бат-Үүл нарын алдарт тэмцлийн бай болж нэг хэсэг дуулиан дагуулж байсан байх аа. Ингэхэд Л.Гүндалай та хоёрын дунд байдаг “10 ширхэг цамц”-ны асуудал эцэслэн ший­дэгдсэн үү?

-Хэвлэлийн хүрээлэнгийн за­хирлаар долоон жил ажиллаж, хөл дээр нь босгочихоод байтал тухайн үед “Зууны мэдээ” сонинд эрхлэгчээр ажиллаж бай­сан Б.Ганболд дарга санал тавьсан. “Бүгдээрээ Монголын Үндэсний Радио Телевизид хамтарч ажиллая, Б.Пүрэвдашийг радиогийн дар­гаар, чамайг те­левизийн даргаар тавина” гэсний дагуу очиж 2000-2004 онд захир­лаар нь ажилласан юм. Бид багаараа амжилттай ажиллаж хамгийн хүнд үеийг даван туулсан. 

Харин Э.Бат-Үүл, Л.Гүндалай нарын алдарт дайралтын тухайд бол би тийм зүйл болно гэдгийг анхнаасаа мэдэрч байсан юм. Анхнаасаа л 2004 оны хавар Э.Бат-Үүл талбай дээр тракторчдын жагсаал хийж бужигнуулсан бол Л.Гүндалайг онгоцны буудал дээрээс баривчилж үймж байсан. Тэгж байтал Сонгуулийн дүн гарч СЕХ-н дээр жагсаж байсан хүмүүс бөөнөөрөө Монголын Үндэсний радио телевиз рүү хөдөллөө гэсэн мэдээлэл авсан.

Би анхнаасаа л “Монгол хүмүүс байна. Хэл амаараа учир зүйгээ олох ёстой. Хэрхэвч мөргөлдөөн гаргаж болохгүй” гэдэг байр суурийг хатуу баримталсан. Жагсагчдыг иртэл манай дарга нар олдохгүй алга болчихсон байсан. Жагсагчид эсэргүүцэгчидтэй үнэндээ би ганцаараа тулсан. Манай уран бүтээлчид ч алга болцгоочихсон байсан. Тэгээд яах вэ дээ уурлаж бухимдсан хүмүүс намайг барьж аваад түрээд, тал талаас нь чангаасан.

Тэр үед би цоо шинэ цамц өмсчихсөн байсан чинь товчнууд нь бүгд унаж цээж, хоолой улаан эрээн юм болчихсон л байсан.

Тэр явдлын мөрөөр Л.Гүндалайд Эрүүгийн хэрэг үүсгэсэн байсан. Хожим цагдаагийн мэдүүлгэн дээр миний бичсэн “Гомдолгүй” гэдэг үгээр цагаатгагдсан юм билээ. Дараа нь Германы Элчин дээр болсон нэг арга хэмжээн дээр тааралдаад “Өөрийн тань гомдолгүй гэсэн бичгийн хүчээр надад Эрүүгийн хэрэг үүсгээгүй. Их баярласан шүү. Танд би 10 ширхэг цамц авч өгнө өө” гэж хэлсэн. Цамцны тухайд яах вэ, тийм ч чухал зүйл биш ээ. 

-Таныг ТВ-9 телевизийн за­хирлаар яах аргагүй Н.Энхбаяр дарга дуудаж томилсон гэх юм билээ. Тэр талаар сонирхуулж болох уу?

-Энд нуугаад байх юм юу ч байхгүй. 2004 оны сонгуулийн дараа намайг Монголын үндэсний телевизийн ерөнхий захирлын ажлаас чөлөөлсөн. Ажлаа дөнгөж өгтөл Н.Энхбаяр даргатай хамтран ажилладаг хүмүүс надад “ТВ-9 телевиз байгуулагдаад нэг жил болж байгаа ч санхүүгийн хувьд тун хүнд байдалд орчихлоо. Энэ телевизийг хөл дээр нь босгож өгөөч” гэж санал тавьсан. Тэгээд л би ТВ-9-д очиж үндсэндээ найман жил удирдан Монголын том телевиз болгосон. 

-Та Хэвлэлийн хүрээлэнгийн захирал байхдаа гол нь ямар чиглэл, зорилгыг эрхэм болгон ажилласан бэ. Тэр үед төгссөн одоо ажиллаж байгаа сайн сэтгүүлчид гэвэл хэн хэн байгаа бол?

-Хэвлэлийн хүрээлэнгийн гол зорилго нь сэтгүүлчдийн сургах, давтан сургах юм л даа. Тухайн үед Монголын сэтгүүлзүй нь хэн, юу, хэзээ, хаана гэсэн дөрөвхөн асуултад хариулахад л чиглэгддэг байсан.

Тэгвэл Хэвлэлийн хүрээ­лэнгийн зорилго нь яагаад ийм юм болов, хэн хэрхэн үйлдэв гэдэг асуултад хариулдаг болгохын тулд сэтгүүлчдийг давтан сургаж эхэлсэн юм. Сэтгүүлчдийн мэдлэг мэргэжлийг цоо шинээр цэнэглэж, хэвлэл мэдээллийн сүүлийн үеийн техник технологийн бааз суурь дээр сургаж бэлтгэсэн. 

Мөн төслийн хүрээнд хэвлэл мэдээллийн материаллаг баазыг бодитойгоор бэхжүүлж чөлөөт хэвлэлийг сонгодог утгаар нь хөг­жүүлэхэд зорилгоо чиглүүлсэн. Монголд хэрэгжсэн мянган мянган төслөөс хамгийн амжилттай, одоог хүртэл үргэлжилж буй нь Чөлөөт хэвлэл төсөл юм. Энэ үүд­нээсээ Данийн сэтгүүлзүйн сур­гуулийн оруулсан хувь нэмрийг үнэлэх ёстой.

Төгсөгчдөөсөө дурьд­вал “Зууны мэдээ” сонины эрхлэгч Д.Отгонбаяр, “ММ” агент­­лагийн захирал С.Батзаяа, “Улстөрийн тойм” сонины эрхлэгч Л.Мөнхбаясгалан гээд хэвлэл мэ­дээллийн байгууллагуудыг удир­даад явж байгаа олон хүн бий. 

-Өнөөдөр 15 жилийн ойгоо тэм­дэглэж байгаа Монголын со­нины холбооны талаар та ямар бодолтой явдаг вэ?

-Сонины холбооны 15 жилийн тухай ярихаас өмнө Сонины хэвлэх үйлдвэр байгуулагдсан түү­хэн үйл явцыг дурдах хэрэгтэй. Чухамдаа сонины хэвлэх үйлдвэр ашиглалтад орсноор зуу зуун сонин Хууль зүйн яамнаас зөвшөөрөл авах хэмжээнд сонины зах зээл жинхэнэ сонгодог утгаараа хөгжсөн. 

Тэдгээрээс одоо хүртэл оршин амьдарсаар байгаа “Сэрүүлэг”, “Хань”, “Монголын нэг өдөр”, “Шуурхай зар” гээд олон сонинг онцлон тэмдэглэхийг хүсэж байна. Чөлөөт хэвлэлийн түүхэнд онцгой ул мөр үлдээсэн хүмүүсээс “Ардчилал” сонины эрхлэгч С.Амарсанаа, “Ил товчоо” сонины эрхлэгч Г.Аким, “Хөх толбо”-ын Б.Эрдэнэбаатар, С.Зоригийн ах С.Баяр, эдгээр хүмүүсийг удирдан зангидаж байсан Монголын Чөлөөт ард­чилсан сэтгүүлчдийн эвлэлийн Ерөн­хийлөгч Ц.Дашдондов гуай нарт онцгойлон баяр хүргье.

Орон нутагт чөлөөт хэвлэлийг хөг­жүүлэх үйлсэд дорвитой гавьяа байгуулсан Дархан-Уул аймгийн сэтгүүлч, Монгол Улсын Соёлын гавьяат зүтгэлтэн Ө.Рагчаасүрэн нарыг Ц.Дашдондов гуай заавал дурсдаг. 

Мөн Монголын Сонины холбоог 15 жилийн турш амжилттай удир­даж яваа Р.Хадбаатар, С.Баярмөнх нарын чөлөөт хэвлэлд оруулсан хувь нэмрийг зүй ёсоор үнэлэх хэрэгтэй. Эдгээр хүмүүс болон түүний мянга мянган уран бүтээлчидтэй “их арми” Монголын ардчилалд үнэтэй хувь нэмэр оруулж ардчиллын гол эрх болох үг хэлэх, хэвлэн нийтлэх, үзэл бодлоо илэрхийлэх эрхийг баталгаажуулж байна. 

-Өнөөдөр Ерөнхий захирлаар нь ажиллаж байгаа ЕТV теле­ви­зийнхээ талаар та юу хэлэх вэ?

-Энэ телевизийн захирлаар ажиллаад жил гаруй болж байна. Анх жижигхэн телевиз байсан. Одоо бол орон даяар нэвтрүүлгээ цацдаг зургаан том телевизийн нэг боллоо. Удахгүй зургаан са­рын дараа бид номер нэг болох зорилго тавьсан. Тэр зорилгоо ч биелүүлж чадна. 

2014 оны дэлхийн хөлбөм­бөгийн аварга шалгаруулах тэм­цээ­нийг ЕТV телевиз дангаа­раа дамжуулна. ЕТV телевиз нэ­гэнт агаарт хөөр­чихсөн. Ингээд Монголд чөлөөт хэвлэл үүссэний 25, Монголын сонины холбоо байгуулагдсаны 15 жилийн ойг тохиолдуулан нийт мэргэжил нэгт нөхдөдөө чин сэтгэлийн мэнд­чилгээ дэвшүүлж хамгийн сайн сайхныг хүсье.