Аюулгүй хоол, хүнс бэлтгэх 5 түлхүүр зарчим

“Аюулгүй хоол хүнсний 5 түлхүүр” зарчмыг 2001 онд Дэлхийн Эрүүл Мэндийн Байгууллагаас хоол хүнсээр дамжих өвчний гаралтыг таслан зогсоох, түүнээс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор боловсруулсан. Энэхүү зарчмыг хоол, хүнсний үйлдвэрлэл, үйлчилгээ, хүнстэй харьцах бүх шатны үйл ажиллагаанд чанд баримталснаар хоол хүнсээр дамжих өвчнөөс бүрэн сэргийлж чадна.

Эрүүл аюулгүй хоол хүнсээр үйлчлэхийн тулд “Аюулгүй хоол хүнсний 5 түлхүүр зарчим”-ыг хоол хүнс үйлдвэрлэлийн шат дамжлага бүрт хамтад нь хэвшүүлснээр ХХДӨ-өөс бүрэн сэргийлж чадна.

Түлхүүр 1.

Цэвэр байлга: Өвчин үүсгэгч аюултай бичил биетнүүд бохирдсон гар, хувцас, алчуур, сав суулга, багаж хэрэгсэл, ялангуяа тавиур модоор дамжин хүнсийг  бохирдуулдаг.

Иймээс:

• Хоол хүнстэй харьцахын өмнө, хоол бэлтгэх явцад, бие зассаны дараа гараа угаана. Гараа бохирдох бүрт халуун бүлээн усаар, савандаж 20 секундээс багагүй хугацаанд угааж байх.
• Хоол хүнс бэлтгэх бүх гадаргуу, сав суулга, багаж хэрэгсэл, тоног төхөөрөмжийг тогтмол угааж цэвэрлэн халдваргүйтгэж байх.
• Хоол хүнс болон хоол бэлтгэдэг газрыг шавж, мэрэгчдээс хамгаалж байх.

ТҮЛХҮҮР 2.

Болгосон болон түүхий хүнсийг тусгаарлах: Төрөл бүрийн түүхий мах, загас, тахиа, шувууны мах тэдгээрийн шүүсэнд агуулагддаг бичил биетнүүд нь хүнс бэлтгэх, хадгалах явцад бусад бүтээгдэхүүнийг бохирдуулдаг.

Иймээс:

• Бүх төрлийн түүхий махыг бусад болгосон хүнснээс тусгаарла. Түүхий хүнсэнд хэрэглэх хутга, тавиур мод зэрэг багаж хэрэгсэл болгосон хүнснийхээс тусдаа байна.
• Хүнс худалдан авахдаа шууд хэрэглэх бэлэн хоол хүнсийг түүхий хүнстэй холихгүй байх.
• Болгосон болон түүхий хүнсийг тус тусад нь хадгална. Хөргөгчид хадгалж буй шууд хэрэглэх хоол хүнсийг гадны бохирдлоос сэргийлж тусад нь хадгал.

тҮЛХҮҮР 3.

Хоол хүнсийг гүйцэд чанаж болго:Хоол хүнсийг сайтар чанаж болгосноор ихэнх аюултай бичил биетүүд устдаг. Хоол хүнсийг 700С-ээс багагүй хэмтэй болтол нь чанаж болгосноор уг хоол хүнс хэрэглэхэд аюулгүй болно.

• Хоол хүнсийг 700С-аас багагүй хэмтэй болтол нь чанаж хэрэглэх нь хамгийн аюулгүй байдаг. Термометр ашиглан махны гүний хэмийг шалгах нь хамгийн найдвартай.
• Хоол хүнсээ богино долгионы зууханд халаах бол зориулалтын тагтай сав ашиглан гүйцэд халааж хэрэглэ.
• Шөлтэй хоолыг буцалтал нь, малын мах, тахиа шувууны махыг ялган, шүүс гарахгүй болтол нь гүйцэд чана.

ТҮЛХҮҮР 4.

Хоол хүнсийг зохих температурт хадгал: Бичил биетүүд +50С-аас +600С-д маш идэвхтэй үржиж хороо ялгаруулдаг учраас хоол хүнсийг тасалгааны хэмд хадгалж болохгүй.

• Болгосон хоолыг хэрэглэхийн өмнө халуунаар нь (600 с-аас дээш хэмтэй)хадгалах ба тасалгааны хэмд 2 цагаас илүү хугацаагаар байлгаж болохгүй.
• Түргэн гэмтэх хүнсийг худалдаж авсан даруйдаа хөргөгчид (50С-аас бага)  хийж хадгална. Хүнсийг хөргөгчид ч хэт удаан хадгалахгүй байх.
• Хөлдөөсөн хоол хүнсийг тасалгааны хэмд гэсгээж болохгүй, харин богино долгионы зууханд, хөргөгчний хөргүүрийн хэсэгт, эсвэл хүйтэн усанд барьж гэсгээнэ.

ТҮЛХҮҮР 5.

Аюулгүй ундны ус, хүнсний түүхий эд хэрэглэ: Аливаа хүнсний түүхий эд нь аюултай бичил биетэн, химийн бодисоор бохирлогдсон байж болох учир түүхий эдийг зөв сонгож авна.

• Баталгаатай ундны ус хэрэглэх, түүхий усыг буцалгаж хэрэглэх. Гол, булаг шандны ус зэрэг ил задгай усанд өвчин үүсгэгч бичил биетнүүд агуулагддаг тул хэрэглэхэд аюултай.
• Ариутгасан сүү зэрэг  боловсруулалт хийсэн, аюулгүй хоол хүнсийг сонгож хэрэглэ. Хадгалалтын хугацаа  дууссан хүнсний бүтээгдэхүүн хэрэглэхээс татгалзана.
• Шууд идэх жимс, ногоог заавал угааж хэрэглэнэ.

 

Эх сурвалж: Нийгмийн эрүүл мэндийн үндэсний төв