“Энержи Ресурс” Эрдэнэс Таван Толгойд өртэй

Ийм мэдээлэл өчигдрөөс эхлэн томоохон сайтуу­даар гарч эхлэв. Алдагдалтай ажил­лаж байгаа компанийг ашиг­тай ажиллаж байгаа “Энержи Ресурс” авах гэж хөрөнгө оруу­лалтын гэрээнд хамгийн том үүрэг гүйцэтгэгчээр орол­цож байгаа гэсэн мэдээлэл сүү­лийн үед тун эрчимтэй гарч бай­гаа. Нийгэм ч тэгж ойлгоод “Энер­жи Ресурс”, MMC-д өгөөд ордоо ашиглуулж, улс ор­­ноо хямралаас гаргах ёстой гэж шүүмжлэх болсон. 

Гэтэл том ордод тэрбумаар нь мөнгө ши­­дэх хүч хөрөнгөтэй компани маань “ашиггүй” компаниасаа мөн­­гө зээлсэн нь хүн бүхний л со­нир­хол татах асуудал биз дээ. Тий­мээс ч энэ талаар хаана ямар мэ­дээлэл гарсныг шүүрдэж үз­лээ. Хамгийн эхний сонирхол тат­сан мэдээлэл нь УИХ-ын ги­шүүн Л.Эрдэнэчимэгийн хий­сэн хэвлэлийн бага хурлын мэ­дээ­лэл байв. Тэрбээр, “Энержи Ресурс” компани тонн нүүрс ту­тамдаа 9.8 ам.долларын ал­дагдалтай ажиллаж байгаа та­лаар ярьжээ.

Нэг үгээр хэлбэл, дээрх хардлага үнэний ортой гэд­гийг төрд ард түмнийг төлөөлж суу­гаа УИХ-ын гишүүд мэдэж байгаа гэсэн үг. Л.Эрдэнэчимэг гишүүн хэлэхдээ “Энер­жи Ре­сурс” өнөөдөр тонн тутамдаа 9.8 ам.долларын ал­даг­далтай ажиллаж байгаа. Их ажил­лах тусам алдагдал хүлээ­гээд байгаа юм билээ.

“Эр­дэ­нэс Тавантолгой” ашигтай бай­гаа учраас алдагдалтай бай­гаа ком­панийг энд яагаад шалга­руулаад оруу­лаад ирэв гэдэг нь сонирхол татах л асуудал. 

Энэ бол зөвхөн хувь гишүүний байр суурь гэдэг үүднээс мэдээллийг хайхралгүй өнгөрөөж болох ч Тө­рийн өмчит хувьцаат компанийн 2014 оны тайлан балансад энэ талаар бичсэн нь дээрх асуудал үнэн гэдгийг улам баталж өглөө. Тодруулбал, “Эрдэнэс Таван Толгой” компаниас гаргасан тайланд “Энержи Ресурс” ком­пани манайд 14 тэрбум, 627 сая төг­рөгийн өртэй гээд цагаан дээр ха­раар биччихжээ. 

Өрийн асуудлаар ал­баны хүмүүсээс тодруулахаар “Эр­дэнэс Таван Толгой” компанины хол­богдох албаны хүмүүс рүү утас цохиход “өртэй гэдэг нь үнэн” гэсэн хариулт өгч байна. Хэрэг явдал ин­гэж эхэлжээ. “Энержи ресурс” тэд­ний нүүрсийг Ухаахудагийн нүүрс угаах үйлдвэрт угаагаад хятадад өндөр үнээр борлуулах тал дээр хамтарч ажиллах санал тавьсан ажээ. “Эрдэнэс Таван Толгой” ТӨХК-ны удирдлага саналыг хүлээж аваад, туршилтын үйлдвэрлэл явуулах болж нүүрсээ нийлүүлсэн байгаа юм. 

Тус компани уг нь Хятадын худалдан авагчдад нүүрсээ нийлүүлэхдээ тонн тутамд 10 хувийн хаягдал тооцож өгдөг гэнэ. Гэтэл “Энержи ресурс”-ынхан өөрсдийнхөө жишгээр 30 хувийн алдагдал тооцно гэж тулгаад, үүнийгээ зөвшөөрүүлэх гэж дээрээс сайд, дарга нараар яриулах зэргээр нийт жингийн 70 хувиар тооцож нүүрс хүлээн авч угааж, цааш нь хятадуудад зарчихаад нүүрснийхээ төлбөрийг төлөхгүй байгаагаас Эрдэнэс Таван Толгойн нүүрсийг Ухаахудагт угаах ажиллагаа зогсоход хүрсэн байгаа юм. Ингээд нэгэнт нийлүүлсэн нүүрснийхээ төлбөрийг авч чадахгүй жил орчим болоод байгаагаа тэд учирлав. 

Энэ өрийн хэмжээ 14 тэрбум 627 сая төгрөг, он гараад дөрвөн сар өнгөрч байгаа болохоор алданги, торгуулиа тооцвол одоо өссөн дүнтэй байгаа гэнэ. Үүнийг нөгөө талын эх сурвалжаас бататгахгүйгээр шууд алдагдалтай ажилладаг юм байна. “Энержи Ре­сурс” өрөнд баригдчихаад, түүнийгээ да­рах гэж сүүлийн гурван жил ашиг­тай ажиллаж, тонн тутамдаа 5.8 ам.дол­ларын ашигтай ажиллаж байгаа орд газрыг авах гэж улайрч байна гэж дүгнэх нь өрөөсгөл. 

KPMG аудит ч энэ талаар мэдээлэл хий­сэн нь мэргэжлийн хүмүүсийн нүд чихнээс бултаж чадсангүй. “HD Монгол” зэрэг томоохон арилжааны теле­ви­зүүдээр Таван Толгойн орд­той холбоотой, нүүрсний салба­рын талаарх “Чухал сэдэв” гэх нэвт­рүүлэг гарсан бөгөөд MCS компанийн захирал Ж.Оджаргал энэ нэвтрүүлгийн үеэр өрийнхөө хэмжээг нилээд багасгаж 600 сая ам.доллар гэж мэдээлжээ. Гэтэл жилийн тайлан дээр нь хоёр дахин их дүнтэй өр бичигдсэн байгаа юм. Тэрбээр, өртэй гэдгээ үгүйсгэсэнгүй. Харин төрийн өмчит компанийн тайланд бид итгэх үү, хувийн хэвшлийн компанийн нэг захирлын үгэнд итгэх үү гэдгийг бодож үзэх л асуудал. 

Эхлээд энэ өрөө төлчихье. Тэгвэл хамаг хүчин чадлаараа ажиллаж Ардын намын тавьсан Чалкогийн өрийг төлөх гэж хичээж буй хүмүүст мөн ч том тус болох биш үү. Алдагдалгүй ажиллаж байгаа гэдгээ баримт тайлангаа тавиад нотолчих. Тэгсэний дараа үнэ хаяж, ашиггүй ордыг авах гэж байна гэж ярьвал итгэж болох л юм. Өрөө төлөхийн оронд компанийг нь худалдаж авна гээд байгааг нь “Эрдэнэс Та­ван­толгой” ТӨХК-ны уурхайн ажил­чид, инженерүүд эсэргүүцэн Улаан­баатарт жагсахаар завдаж байгаа гэ­сэн мэдээлэл ч тархаад буй. 

Мөн тэд өчигдөр Монгол Улсын сайд М.Энхсайханыг огцруулах ёстой гэсэн хүсэлтээ албан бичгээр Засгийн газарт хүр­гүүлжээ. Эцэст нь хэлэхэд, Та­ван Толгой бол ард түмний өмч. Иргэд нь хувьцаа эзэмшиж байгаа цорын ганц орд. Хүн бүхний санал энд чухал. Тиймээс долоо хэмжиж нэг огтлох ёстой биз дээ. Үнэхээр л их нүүрс олборлох тусмаа алдагдал хүлээж байгаа ийм компанид өгөх гэж улайраад байгаа бол эргэж ярих ёстой биз дээ. Таван Толгой ашигтай ажиллаж байгаа, хамгийн чанартай нүүрстэй орд. 

Энэ ордыг Чалкод төлөх өр дууссаны дараа ашиггүй ажиллаж байвал тэр цагт хөрөнгө оруулагч урьж болно. Заавал дэлхийд бэлэн мөнгөний хомсдолд орчихсон гэж яригдаж байгаа нэг компанид өгөх гэж зүтгээд байгаагийн цаана юу нуугдаж байна вэ.