Гэрэл зургийг MPA агентлагийн онцгой зөвшөөрөлтэйгөөр ашиглав

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газар, Чингис хааны Үндэсний музей, Чингис хаан судлалын олон улсын холбоо (IACKS) хамтран зохион байгуулж буй "Монголын эзэнт гүрний өв: Бичгийн эх сурвалж ба эд өлгийн соёл" сэдэвт олон улсын эрдэм шинжилгээний хурал өнөөдөр "Чингис хаан" үндэсний музейд болж байна. 

Монголын эзэнт гүрний түүхэнд холбогдох бичгийн болоод эд өлгийн соёлыг судлах, түгээн дэлгэрүүлэх, сүүл үеийн шинэлэг судалгааг олон нийтэд танилцуулах зорилготой уг хуралд Монгол, Япон, Орос, Итали, Австри, Хятад, Иран, Франц, Герман зэрэг орны эрдэмтэн судлаачид оролцож байгаа аж. 

Тэд Монголын эзэнт гүрний харьяат Улс, нэхмэл хийц ба материалын соёл, бараа, худалдаа, бэлэг солилцоо, эх сурвалж, гар бичмэлийн өв, бичгийн эх сурвалжийг баяжуулсан археологийн баримтууд, улс төрийн институци, бүтэц, гэр бүл, ураг төрлийн асуудал, шашны сүлжээ, угсаатны цөөнх зэрэг сэдвээр илтгэл хэлэлцүүлэхийн зэрэгцээ судалгааны үр дүнгээ танилцуулж байна. 

Тэдгээр илтгэлүүдээс Шинжлэх Ухааны Академийн Архелогийн хүрээлэнгийн Хүрэл, төмрийн үеийн судалгааны салбарын эрхлэгч, доктор Ж.Баярсайханы "Нүүдэлчдийн эзэнт гүрнүүдийн оршуулгын зан үйл ба Хориг уулын дурсгал" илтгэлийн товч агуулгыг хүргэж байна. 

Илтгэлд "Монгол-Америкийн хамтарсан "Умард Монгол" төслийн баг 2017 онд Монголын умард хязгаар нутаг Дархадын хотгороос Монголын эзэнт гүрний үед хамаарах томоохон оршуулгын газрыг орон нутгийн хүмүүсийн мэдээлэлд тулгуурлан илрүүлэн олсон билээ.

Уг дурсгалт газрын нэр нь дундад зууны олон сурвалж бичгүүдэд тэмдэглэн үлдсэн "Хориг" буюу Монголын эзэнт гүрний язгууртнуудыг оршуулдаг нууцлаг, хатуу хамгаалалтай оршуулгын газрын нэртэй ижил байсан юм. Харамсалтай нь тонуулчид уг дурсгалт газарт буй булш бүрийг тонон сүйтгэсэн байв.

Тус судалгааны баг 2018-2020 онд уг дурсгалт газарт нийтдээ 68 тоногдсон булшийг нэг бүрчлэн нягтлан шалгаж, тонуулчдын үлдээсэн олдвор, эд өлгийн зүйлсийг авран хамгаалж, Монголын эзэнт гүрний үед холбогдох баялаг баримт хэрэглэгдэхүүнийг цуглуулсан билээ.

"Судалгааны явцад Хүннү гүрнээс Монголын эзэнт гүрэнд уламжлагдан хадгалагдаж үлдсэн эдийн болон оюуны соёлын арвин хэрэглэгдэхүүн цуглуулсан"

Малтлага судалгааны явцад Монголын эзэнт гүрний үеийн оршуулгын зан үйл, шүтлэг бишрэлийн холбогдолтой арвин хэрэглэгдэхүүн цуглуулсны дотор Хүннү гүрнээс Монголын эзэнт гүрэнд уламжлагдан хадгалагдаж үлдсэн эдийн болон оюуны соёлын хэд хэдэн чухал баримтыг энэхүү илтгэлд авч үзлээ.

Тухайлбал оршуулгын толгой талд "мөнхийн зул” буюу ваартай дэнлүү асааж тавих, язгууртнуудын авсанд нар, алман сарны дүрст алт, мөнгөн чимэглэл хадаж тогтоох, оршуулгын газрын сонголт, хүнээ тавьсан зүг чиг, байрлал зэрэг зан үйлийн олон шинж тэмдгүүд уламжлагдан үлджээ" гэжээ. 

Монголын эзэнт гүрэн дэлхий дахины улс төр, эдийн засаг, шашин, түүх соёл, оюун сэтгэлгээ, хууль эрх зүй, шинжлэх ухаан, технологийн хөгжилд ихээхэн нөлөө үзүүлж, түүх соёлын олон чухал өвийг үлдээсэн. Өнөөгийн ертөнцийн эх суурийг үндэслэсэн Монголын эзэнт гүрний түүх, түүний өв соёлыг судлах, тэр дундаа монголчуудын дэлхийн түүхэнд оруулсан хувь нэмрийг тодорхойлох нь хүн төрөлхтний түүхийг танин мэдэхэд чухал ач холбогдолтой.

Энэ ч утгаараа сүүлийн жилүүдэд монгол судлалын салбарыг сонирхон судлах гадаад, дотоодын залуу эрдэмтдийн тоо тогтмол өссөөр байгаа гэдгийг зохион байгуулагчид онцолжээ.