Туркийн ерөнхийлөгч Гэгээн Софийн сүмийг Исламын шашны сүм болгох зарлиг гаргалаа

Зургаадугаар зуунд байгуулагдсан 1,500 орчим жилийн настай Гэгээн Софийн сүмийн музейн зориулалтыг цуцалж, Исламын шашны сүм болгох шийдвэрийг Туркийн ерөнхийлөгч Рэжэп Тайип Эрдоган өчигдөр гаргажээ.

Энэ шийдвэрийг гарахаас цагийн өмнө Туркийн шүүх уг сүмийг Исламын шашны сүм болгохыг зөвтгөсөн дүгнэлт гаргасан юм.

Туркүүдийг Анатолийн хойгийг эзлэхээс өмнө оршиж байсан Византийн эзэнт гүрний үед загалмайн шашны Гэгээн Софийн сүм байгуулагдаж байжээ. 

Дараа нь Оттоманы туркүүд 1453 онд Константинополь (өнөөдрийн Истанбул) хотыг эзлэн аваад уг сүмийг Исламын шашны сүм болгон хувиргасан юм.

Харин орчин үеийн Турк улсыг үүсгэн байгуулагч Ататюрк 1934 онд сүмийг музей болгох шийдвэр гаргаж байв. Өчигдөр гарсан шүүхийн шийдвэрт “1934 онд Засгийн газрын гаргасан Исламын сүмийг музей болгох шийдвэр нь хууль зөрчсөн үйлдэл” гэж дүгнэжээ.

Исламистууд сүүлийн 16 жилийн турш ийм шийдвэр гаргуулахын тулд тэмцэж байсан юм.

Өөрийгөө чин сүсэг бишрэлтэй муслим гэж үздэг Эрдоган өнгөрсөн оны сонгуульд ялахдаа Гэгээн Софийн сүмийг буцааж мөргөлийн газар болгох амлалт өгч байжээ.

Оттоманы эзэнт гүрний үед Гэгээн Софийн сүмийг тойруулан мөргөлийн цамхгууд (минарет) босгох, дотор талыг нь халифуудын араб нэрстэй бичээсээр чимэглэх зэргээр исламжуулж байв.

Гэхдээ эртний загалмайн шашны бурхны хөрөг, чимэглэлүүд нь зэрэгцэн хадгалагдаж иржээ.

Туркийн Засгийн газрын энэ шийдвэрт харамсаж байгаагаа АНУ, Грек, Орос зэрэг орны шашны болон төр засгийн удирдагчид илэрхийлж байна.

АНУ-ын Төрийн нарийн бичгийн дарга Майк Помпео болон Грекийн Засгийн газар Гэгээн Софийн сүмийг музей хэвээр хадгалахыг Туркийн талд уриалж байжээ. Истанбулд суудаг, дэлхийн 300 сая үнэн алдартны загалмайн шашинтны тэргүүн, Константинополийн хамба Варфоломей музейг исламын сүм болгохыг эсэргүүцэж, ингэх нь Өрнө Дорнын хооронд хагарал үүсгэхийг анхааруулж байв.

Өчигдөр бас Оросын үнэн алдартны сүм хийдээс Туркийн шүүхийн шийдвэрт харамсаж байгаагаа мэдэгджээ.

Эх сурвалж: Reuters