О.Мөнхсайхан: Турк захирлыг Туркэд хүчээр аваачаад цагдан хорих, эрүүдэн шүүх үндэслэл бүхий магадлал байна

Монгол, Туркийн хамтарсан сургуулийн захирал Вейсел Акчайг хулгайлсан байх магадлалтай хэргийн талаар МУИС-ийн Хууль зүйн сургуулийн дэд профессор, доктор О.Мөнхсайхан манай сайтаар дамжуулж байр сууриа илэрхийллээ. Бид түүний байр суурийг бүрэн эхээр нь нийтэлж байна.

Монгол, Туркийн хамтарсан сургуулийн захирал Вейсел Акчайг өнөөдөр гэрийнхээ гаднаас хулгайлагдсан байх магадлалтай талаар хэвлэлээр бичиж байна. Түүнийг Турк руу авч явах зорилготой ийм үйл ажиллагаа явууллаа гэж Эмпати сургуулиудын захирал Б.Ганбат олон нийтийн сүлжээнд мэдэгдээд байгаа. Вейсел Акчайг үнэхээр Чингис хаан олон улсын нисэх онгоцны буудалд аваачаад байгаа аж.

Ямар ч тохиолдолд Вейсел Акчайгийг Монголын тал Турк руу явуулахыг зөвшөөрч болохгүй. Энэ хүнийг хүчээр авч явах ажиллагаа Монголын талын зөвшөөрөлгүй явагдсан бол энэ нь манай улсын бүрэн эрхт байдалд халдсан, хууль бус тул тусгай албаныхан энэ хүнийг Чингис хаан нисэх буудал дээрээс онгоцонд суулгаж болохгүй.

Энэ Турк багшийг авч явахад манай тал зөвшөөрсөн эсхүл оролцсон байж магадгүй. Туркэд дарангуй дэглэм тогтоогоод буй Ерөнхийлөгч Эрдагоны тангараг өргөх ёслол энэ сарын 10-ны өдөр болоход Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга З.Энхболд оролцсон. Энэ үеэрээ Турк сургуулийн багш нарыг хулгайлах буюу албадан явуулах ажиллагаанд тусална гээд амласан байж магадгүй гэж зарим хүмүүс хардаж байна. Энэ хардлага үндэслэлгүй байгаасай. Юутай ч, манай тал ийм ажиллагаа явуулсан эсхүл явуулахад нь тусалсан бол ноцтой хэрэг.

Эмнести Интернешнл, Human Rights Watсh, НҮБ-ын тусгай илтгэгч нарын сүүлийн 2 жилийн тайлангаас харвал Туркэд эрүү шүүлт хавтгайрсан бөгөөд голчлон сөрөг хүчний гишүүд, дэмжигчид, их сургуулийн болон ЕБС-ийн багш, шүүгч, прокурор, сэтгүүлч, хүний эрхийн идэвхтэн нарыг шударга процессгүйгээр ял тулгаж, цагдан хорьж, эрүүдэн шүүж байгаа юм байна. Туркын Засгийн газар Монгол-Туркын хамтарсан сургуулийг татан буулгахыг шаардсан зэргээс харвал Турк захирлыг Туркэд хүчээр аваачаад цагдан хорих, эрүүдэн шүүх үндэслэл бүхий магадлал байна.

Ардчилсан улсын иргэн хүний эрх гэсэн суурь үнэт зүйлээ хамгаалахын төлөө яаж иргэний зориг гаргах вэ гэдгийг нэгэн Швед оюутан дөнгөж 2 хоногийн өмнө яруу тодоор дэлхий нийтэд харуулсан. Нэгэн Афган хүн Швeдэд орогнол хүсэхэд Шведийн төр орогнол өгөхөөс татгалзжээ. Афганистан руу түүнийг буцаахаар суулгасан онгоцонд нь нэгэн оюутан орж, буцаавал эрүүдэн шүүгдэнэ, амиа ч алдаж мэднэ гээд сандал дээрээ суухаас татгалзах замаар эсэргүүцэж түүнийг буцаалгуулаагүй.

Ардчилсан Монгол Улсын иргэн бид ч гэсэн энэ Швед оюутан шиг хүн бүрийн эрхийн төлөө тэмцдэг байх хэрэгтэй. Учир нь, аль ч улс нутаг дэвсгэр дээр байгаа бүх хүний хүний эрх, эрх чөлөөг хамгаалахгүйгээр хүний эрхийг баталгааг бүрдүүлэх боломжгүй. Гадаад ч, Монгол ч ялгаагүй, нэг хүний эрх зөрчигдөж эсхүл ийм эрсдэлтэй байвал хэний ч эрх зөрчигдөхөд бэлэн гэсэн үг. Ардчиллын үнэт зүйлийнхээ төлөө санаа зовдог, анхаардаг идэвхтэй иргэдгүйгээр ардчилал удаан хугацаанд оршдоггүй.

 МУИС-ийн Хууль зүйн сургуулийн дэд профессор, доктор О.Мөнхсайхан