“Биологийн зэвсгийг хориглох тухай конвенц”-ийг үндэсний хэмжээнд хэрэгжүүлэх асуудлаар хэлэлцэж байна

ГХЯ-ны Олон улсын байгууллагын газар, Женев хотноо төвтэй Биологийн конвенцийг хэрэгжүүлэх нэгж, НҮБ-ын Зэвсэг хураах албатай хамтран хоёр өдрийн турш сургалт зохион байгуулж байгаа юм. Энэ үеэр Олон улсын байгууллагын газрын дарга Б.Жаргалсайханаас зарим зүйлийг тодрууллаа. 

-Энэ удаагийн сургалтын зорилго нь юу вэ. Анх удаа манай улсад зохиогдож байна уу?

-Гадаад хэргийн яамны Олон улсын байгууллагын газар, Женев хотноо төвтэй Биологийн конвенцийг хэрэг­жүүлэх нэгж, НҮБ-ын Зэвсэг хураах албатай хамтран “Био­логийн зэвсгийг хориглох ту­хай конвенц”-ийг Үндэсний хэм­жээнд хэрэгжүүлэх асууд­лаар ээлжит тав дахь удаагийн хамтарсан сургалт, семинарыг энэ сарын 11, 12-ны өдрүүдэд зохион байгуулж байна.

 Биологийн зэвсэг тээвэрлэх үед хорт бодис алдагдсан тохиолдолд байгаль орчинд сөргөөр нөлөөлнө.

НҮБ-ын зүгээс энэхүү конвенцийг хэрэг­жүүлэх хүрээнд мэргэж­лийн, экспертизийн, техни­кийн туслалцаанаас гадна болов­сон хүчин сургах чиглэлээр дэмж­лэг, туслалцаа үзүүлж байгаа юм.

Тэр утгаараа энэ удаагийн сургалт нь биологийн болон химийн гаралтай аюултай, хор­той бараа, бүтээгдэхүүнийг хад­галах, хамгаалах цааш­лаад устгах асуудлыг хэр­хэн зохицуулах талаар Молдав улсын туршлагад үндэс­лэн судлах зорилготой.

Улмаар энэ чиглэлээр олон улсын стан­дартыг хэр­хэн мөрдөх вэ гэдгийг манай яам, агент­лагуу­дын төлөөлөгч, орол­цогчдод тайлбарлан таниу­лах учраас ихээхэн ач холбогдолтой гэж үзэж байна.

-Яагаад заавал Молдав улсын туршлагаас судална гэж?

-Молдавын мэргэжилтнүүд энэ удаагийн сургалтад маш идэвхтэй оролцож бай­на. Тухайлбал, энэ удаа­гийн сур­гал­тад БНМУ-ын Батлан хам­гаа­­лах яамны мэр­гэ­жил­тэн, хуран­даа Мариана Грама оролцож, бидэнтэй туршлагаасаа ху­ваалц­сан.

Түүний яриагаар бол 2003 онд Молдав улс аюултай бараа бүтээгдэхүүнийг хэрхэн тээвэрлэх талаар судал­гаа хий­сэн юм билээ. 

Мөн био­логийн зэвсэг байгаа бол түүнийгээ өөрийн улсад бус гадаад ор­нуудад аваачиж,  устгах талаар ихээхэн туршлагатай орон юм. Тиймээс Монгол Улсад хэрвээ биологийн зэвсэг, хорт бодис байгаа бол түүнийгээ гадаад руу тээвэрлэж, устгахыг бидэнд зөвлөсөн.

Түүнчлэн биологийн зэвсэг тээвэрлэх үед хорт бодис алдагдсан тохиолдолд байгаль орчинд сөргөөр нөлөөлнө. Тиймээс сөрөг үр дагавраас зайлсхийх талаар сургалт явуулж байна. 

Эхний ээлжинд биологийн хорт бодис тээвэрлэх үедээ өөрийн орны хууль болон олон улсын конвенцуудаас алийг нь дагаж, мөрдөхөө эхлээд тодорхойлох хэрэгтэйг ч энэ үеэр сануулж байгаа юм.

Хи­мийн гаралтай бараа, бүтээг­дэ­хүүний хадгалалтын асуудал дээр онцгой анхаарах ёстой. 

Техник, технологи өндөр хөгжсөн газар химийн бодис устгах нь учирч болзошгүй хөнөөлийг бууруулдаг учраас тус улс өөрийн нутаг дэвсгэр дээрх химийн хорт бодисыг Украйнаар дамжуулан Польш улсад гаргадаг юм байна.

Харин тээвэрлэлт хийх үедээ Молдав, Украйн, Польш улсын хуулийг хэрэгжүүлдэг. Мөн олон улсын стандартыг мөрддөг тухайгаа хэлж байна. 

-Тэгвэл манай улс энэхүү конвенцод хэдэн онд элс­сэн юм бэ. Конвенцийг хэрэг­жүү­лэхэд хэрхэн анхаарч  ирсэн бэ?

-1972 онд Монгол Улс энэхүү конвенцод нэгдэн орсон байдаг. Энэхүү конвенцод нэгдэн орсноор хоёр талын болон олон талт хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх боломжтой болсон. Үүнээс гадна манай улс энэхүү конвенцийг дотооддоо хэрэгжүүлэх  хууль эрхзүйн тогтолцоог бий болгох үүрэг хүлээсэн байдаг юм. 

Хэдий­гээр энэхүү конвенцийг хэрэг­жүүлэх асуудал 10 гаруй хууль, тогтоомжийн хүрээнд тодор­хой хэмжээнд хамаарагдах бо­ловч бие даасан хууль одоо­гоор байхгүй байна.

Тиймээс энэ конвенцийг хэрэгжүүлэх хүрээнд бие даасан хууль байх шаардлагатай эсэхийг хэлэлцэж, өнгөрсөн аравдугаар сард сургалт зохион байгуулсан байгаа. Улмаар бие даасан хууль байх нь зүйтэй юм биш үү гэсэн саналыг манай яам, агентлагуудаас гаргачихаад байна. 

-Ер нь Монгол Улсад био­логийн болон химийн га­рал­тай хортой, аюултай хог, хаягдлыг хадгалах, тээ­вэр­лэх асуудал ямар төвшинд байдаг юм бэ?

-Хамгийн гол нь энд хариуц­лагын асуудал яригдаж байгаа юм. Дээрээс нь энэ төрлийн бараа, бүтээгдэхүүнтэй харьц­даг хүмүүсийнхээ нийгмийн асуудал, эрүүл мэндэд анхаарч ажиллах шаардлагатай талаар олон улсын байгууллагаас зөв­лөмж хүргүүлсэн байдаг. Энэ удаагийн сургалт бол НҮБ-ын санхүүжилтээр зохион бай­гуулагдаж байгаа цуврал сур­гал­тын нэг. 

Тэгэхээр хи­мийн гаралтай бараа, бүтээг­дэ­хүүний хадгалалтын асуудал дээр онцгой анхаарах ёстой. Ялангуяа химийн гаралтай бараа, бүтээгдэхүүний тээ­вэр­лэлтэд анхаарал хандуулах шаард­лагатайг холбогдох ал­ба­ны хүмүүс ярилцаж байна. Ма­най хоёр хөрш энэхүү конвен­цод нэгдсэн байдаг.

Тэгэ­хээр химийн болон био­ло­гийн гаралтай бараа, бү­тээгдэхүүнийг байгальд ээлтэй технологиор устгалд оруулах шаардлагатай. Харамсалтай нь манай улсад байгальд ээлтэй технологиор устгалд оруулах боломж, бололцоо хомс.