Улаан-Үд уйдаахгүй

Copyright © http://www.englishrussia.com/

Хятадын хил дээрх бөглүү тосгон Эрээнийг хэдхэн жилийн дотор хөгжиж цэцэглэсэн хот болгосон монголчууд одоо Оросын буйдхан хот Улаан-Үдийг түм түжигнэж, бум бужигнасан их хөлийн газар болгох янзтай. 

Хаврын ногоо нар руу тэмүүлэн өндийх тусам Алтанбулаг-Хиагтаар өдөр шөнөгүй цувах зорчигчдын цуваа өргөжих шинжтэй. Энэ цувааны нэгээхэн хэсэгт бидний хэсэг сэтгүүлч нэгдлээ.

Утай, Гүмбэм рүү хошуурдаг байсан монголчууд эдүгээ Итгэл хамбыг зорьдог, Байгал нуур руу цувдаг болжээ.

“Өнөөдөр хилээр 10 автобус гарсан байна”, “Баасан, Бямба гаригт нийтдээ 35 автобус дүүрэн зорчигч Алтанбулагаар хил нэвтэрчээ” гэсэн яриа амнаас ам дамжиж байсан нь Монгол жуулчид, мөргөлчид Улаан-Үд рүү хөвөрч байгааг харуулах биз ээ.

УЛААНБААТАР-УЛААН-ҮДИЙН ХООРОНД ӨДӨР БҮР АВТОБУС ЯВДАГ

Тэртээх 1925 онд Улсын тээх нэвтрүүлэх газар нэртэйгээр тулгын чулуугаа тавьсан Авто тээврийн үндэсний төв өнөө жил тохиож буй 90 жилийнхээ ойн хүрээнд Улаан-Үд дэх авто вокзалын үйл ажиллагаатай өнгөрсөн долоо хоногийн сүүлчээр сэтгүүлчдийг танилцуулсан юм.

Улаан-Үд хотын авто вокзалын дарга Анжелика Федорова вокзалынхаа, “Восток транс” компанийн ерөнхий захирал Александр Семенович Мадасов өөрийн компанийнхаа үйл ажиллагааг Монгол Улс Авто тээврийн үндэсний төвийн техникийн хяналт, бүртгэл хариуцсан дэд захирал Т.Баясгалан болон Монголын сэтгүүлчдэд танилцууллаа.

Тодруулбал, Улаанбаатараас Улаан-Үд ороод буцах хүн нэг сарын өмнө хоёр талынхаа тасалбарыг онлайнаар захиалах боломж бүрдүүлжээ. Долоо хоногийн бүх өдөр автобус явдаг агаад Даваа, Пүрэв, Баасан, Ням гаригт Оросын “Восток транс” компанийн, Мягмар, Лхагва, Бямба гаригт Монголын “Нью жуулчин” компанийн автобус зорчигч тээвэрлэдэг юм байна.

Зорчигч олонтой үед аль талаас зорчигч олон байна, тэр талаас нэмэлт автобус гаргахаар зохицуулжээ. Тухайлбал, Улаанбаатараас Улаан-Үд явах хүн олон байвал Монголын тал нэмэлт автобус гаргана гэсэн үг. 2011 онд байгуулагдсан энэхүү авто вокзалын хүчин чадлыг өргүүлэхээр шинийг байгуулж байгаа аж. Тэр нь одоогийн вокзалынхаа хажууханд юм билээ.

АВТОБУС НАЙДВАРТАЙ

Улаан-Үд ороод ирэхэд унааны хувьд ямар ч асуудалгүй болсон нь илт. Орос хэл мэддэг хүн бол улс хоорондын автобусанд суугаад үүргэвчтэй аялсан ч болохоор юм билээ. Гэхдээ монголчуудын олонх нь жуулчны компанийн автобусаар явж байна.

Монгол Улс, ОХУ-ын хооронд 90 хоног визгүй зорчих журам үйлчилж эхэлснээс хойш монголчууд хувийн машинтайгаа аялах нь нэмэгджээ. Гэхдээ голчлон Сэлэнгийн дугаартай машинууд замд таарч байв.

Улаан-Үд ороод ирэхэд унааны хувьд ямар ч асуудалгүй болсон нь илт.

Авто тээврийн үндэсний төвийн Тээврийн удирдлага, хяналтын төв нь хот болон улс хооронд зорчигч тээвэрлэдэг автобуснуудыг компьютер, ухаалаг гар утас ашиглан хянаж эхлээд жил гаруй болж байна. GSM/GPRS систем болон сансрын холбоо (Inmarsat)-ны дэвшилтэд технологид суурилсан энэ системийн тусламжтайгаар автобуснуудыг хаана, хэр хурдтай явж байгаа, зорьсон газартаа хэдийд хүрэхийг мэдэж болдог.

Тэр ч байтугай ослын дохио хүлээн авч, тусламж үзүүлдэг, жолоочтой шууд холбогдож, текстэн мэдээлэл солилцох, тээврийн хэрэгслийн дотор, гадна талыг камераар харах, зорчигчдыг тоолох, шатахуун зарцуулалт, ачааны жин болон дугуйн хийн даралт, температурыг хүртэл хянадаг болсон тул автобусаар явах нь хамаагүй аюулгүй санагдсан. Ийм хяналтан дор Улаанбаатар хот, Сэлэнгэ аймгийн төвөөс Улаан-Үд рүү зорчигч тээвэрлэдэг компаниудын нэг нь “Зэлтэрийн зам”.

ОХУ-ын хууль чанга учраас жаахан л алдаа гаргавал торгодог аж. Жишээлбэл, ОХУ-ын хил нэвтрэх хуудсан дээрх аяллын зорилго гэсэн хэсгийн туризм гэсэн бичиг доогуур зураагүй байвал цагдаа нь шууд л 2500 рублиэр торгох хуультай.

Замын цагдаагийн шалган нэвтрүүлэх цэгийн дэргэдүүр тээврийн хэрэгсэл 20 км/цагийн хурдтай явж өнгөрөх ёстой. Энэ мэт дүрэм журмыг нь мэдэхгүйгээс алхам тутамдаа торгуулан, аялах гээд хамаг мөнгөө шийтгэлд төлж, үгээ бараад буцдаг хүн цөөнгүй гардаг юм байна. Түүний оронд автобусаар явбал стресс багатай санагдсан.

БАЙГАЛ НУУР ХАЙЛААГҮЙ БАЙНА

Хөвсгөл нуурын маань ах болсон Байгал нуурыг үзэхгүйгээр буцвал Улаан-Үдэд очсон гэж хэлэх хэрэггүй.

Дэлхий дээрх цэнгэг уст хамгийн том сувд болох Байгал нуур мөсөн хучлагаа тайлах яагаа ч үгүй, дөнгөж захаасаа ханзарч байлаа. Гадаа агаарын хэм нэмэх градусыг заагаад удаж байгаа ч мөс нь бүрэн хайлаагүй, усанд нь гараа дүрэхэд хөлдөөх шахаж байлаа.

Эргийнхээ шаргал элсийг илбэн мэлтэлзэх ус нь үнэхээр дуу алдам тунгалаг юм. Энд наймдугаар сарын эхний 15 хоногт жинхэнэ жаргалын орон болдог гэнэ. Биднийг тавдугаар сарын 1-нд очиход хэдийгээр нартай байсан ч жихүүн салхитай, зэвэргэн өдөр таарсан нь тиймхэн ч дэлхийн хамгийн том хар сувдыг үзсэн нь үнэхээр завшаан.

Итгэл хамбад мөргөх, Байгал далайг үзэх л гэж монголчууд ийш зорьдог ч энд хоёр хонохдоо бид уйдсангүй. Улаан-Үд таныг ч бас уйдаахгүй.