Өөдлөх айл үүднээсээ гэдгийг Замын-Үүд сумынхан харуулж байна

Дорноговь аймгийн Замын-Үүд суманд бүтээн байгуулалт ид өрнөж байна. Ямар нэгэн аймаг, сум биеэ даагаад, дотоод нөөц боломж, бололцоогоо ашиглаад, газар орныхоо онцлогт тохируулаад хэрхэн хөгжиж болдгийг тус сум жинхэнэ утгаар нь харуулж байна.

Өнгөрсөн хугацаанд тус сумтай холбоотой таагүй мэдээлэл маш олон гарч байсан учраас манай сурвалжлах баг газар дээр нь очиж болж буй үйл явдалтай нүдээр танилцахыг хүссэн учраас ийнхүү тус сумын зүг хөлгийн жолоо татсан нь энэ. 

Улаанбаатар өртөөнөөс өнгөрсөн пүрэв гарагийн 20:00 цагт хөдөлсөн галт тэрэг өглөөний 08:00 цагт Замын-Үүд өртөөнд ирсэн юм. Ингээд бид галт тэрэгнээс буусан даруйдаа тус сумын Засаг дарга М.Баянмөнх гэх шавилхан залуутай уулзахаар очиход тус газрынхан ид өглөөний шуурхайгаа хийж биднээс 10-хан минут хүлээхийг хүссэн юм.

Ингээд тун удалгүй тус газрын хурал ч дуусч биднийг дотогш орохыг урьсан юм. Ажил хийе гэсэн нэгэн үзүүрт сэтгэлтэй хүнд, тохиолдож байгаа саад, зовлон бэрхшээлийг даван туулах зориг тэвчээр илүү их хуримтлагддаг бололтой юм. Янз бүрийн шүүмжлэл сөрөг мэдээлэлийн хойноос хөөцөлдөн гүйх цаг зав алга гэж тэр хэлж байсан.Тиймээс ч илүү дутуу хэл яриаг үл ойшоон зөвхөн ажил хэргийн яриа ийнхүү өрнөсөн юм.

Замын-Үүд сумын Засаг дарга М.Баянмөнх “Сүүлийн үед манай сум болон надтай холбоотой үнэн худал мэдээлэл гарах болсон. Уг нь нөхцөл байдалтай сэтгүүлч нар газар дээр нь ирж танилцаад бичиж байвал арай бодитой мэдээлэл болно байх гэж боддог. Гэтэл зарим нэг сэтгүүлчид сэтгүүл зүйн салбарыг арай өөр тийшээ залаад байх шиг санагддаг.

Гэхдээ яах вэ бид ингэж бичүүллээ гээд муудах юм алга. Бидний ажил олон түмний нүдэн дээр явагдаж байдаг учраас хүмүүс ялгаж салгаад ойлгодог юм. Тэгээд ч энэ бүх мэдээллийн араас хөөцөлдөөд явах завтай хүмүүс байхгүй учраас төдийлөн анхаарал тавьдаггүй юм. Харин та бүхэн үнэнийг олж мэдэхээр ирсэн нь сайн хэрэг.

Тухайлбал өнгөрсөн хугацаанд манай сумын иргэн Ч.Бат-Оргил гэх залуутай холбоотой мэдээлэл гарснаас хойш янз бүрийн яриа олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр цацагдах болсон.

 "Замын-Үүдийн эдийн засгийн чөлөөт бүс" 2004 онд бий болж байсан.

Уг нь бид энэ залууд өнгөрсөн оны наймдугаар сараас эхэлж холбогдох бүхий л тусламж үйлчилгээгээ үзүүлээд явсан шүү дээ. Заавал энэ залууд тусалсан энэ тэр гэж яриад явах нь уг нь илүүц баймаар юм. Гэтэл зарим нэг сайтууд огт туслаж байгаагүй мэтээр бичсэн нь үнэхээр харамсалтай байна. Тиймээс бид та бүхэнд энэ залуутай холбоотой олон зүйлийг нуршилгүйгээр тодорхой баримтуудыг өгье.

Та бүхэн танилцаж үзээд туслаж байсан үгүйг нь ойлгох биз. Харин одоо та бүхэн манай сумын бүтээн байгуулалт ямархуу явж байгааг нүдээр үзсэн нь дээр байх” хэмээв.

Ингээд бид тус сумын хоёр ажилтаны хамт бүтээн байгуулалт өрнөж буй газруудын үйл ажиллагаатай танилцсан юм. Ямартай ч бидний эхний танилцсан ажил “Замын-Үүдийн эдийн засгийн чөлөөт бүс”-ийн ажил байсан юм. Энд нэгэн товчхон танилцуулга хийхэд Замын-Үүд нь Дорноговь аймгийн сум.

”Замын-Үүд”-ийн ЭЗЧБ-ийн эрхэм зорилго:

Олон улсын жишигт хүрсэн чөлөөт бүсийг байгуулж, бүс нутгийг цойлон хөгжүүлснээр Монгол улсын нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд бодит хувь нэмэр оруулахад оршино. ”Замын-Үүд” ЭЗЧБ-ийн байршил нь Дорноговь аймгийн Замын-Үүд сумын хилийн цэс дотор, нийслэл Улаанбаатараас 780 км, Дорноговь аймгийн төв Сайншанд хотоос 230 км, БНХАУ-ын Эрээн хотоос 8 км-т оршдог. Нийт талбай 900 га газар. Замын-Үүд нь 48.6 мянган га нутаг дэвсгэртэй, Монгол Улсын өмнөд хил дээр оршдог хилийн боомт тосгон аж. 

 

 

Угаасаа чөлөөт бүс гэдэг улс орны хөгжлийн томоохон хөшүүрэг гэдэг нь хүлээн зөвшөөрөгдсөн асуудал. Улс орны хэмжээнд боомтуудыг нэгдсэн удирдлагаар хангаж, боомтын хөгжлийн асуудал эрхэлсэн байгууллагыг хөгжлийн сантайгаар шинээр бий болгох тухайг ч албаны хүмүүс онцлон хэлж байсан юм.

Дашрамд дуулгахад орон нутгийн ажил байдалтай танилцах үеэр иргэд ч сумаа хөгжиж байгаа талаар ам сайтай байсныг дурьдах нь зүйн хэрэг байх.

Өнгөрсөн хугацаанд тус сумын удирдлагуудыг ажил хийдэггүй гэх шүүмжлэл бодит бус гэдгийг нотлох их бүтээн байгуулалт тэнд өрнөж байна гэдгийг хэлэх нь зүйтэй болов уу.

Зүгээр суугаа хүнийг хүн шүүмжилдэггүй, ажил хийж байгаа хүн л сайн муу үг дуулдаг гэдэгчлэн олдсон боломжийнхоо хэрээр тэд ажиллаж, чөлөөт бүсийн үйл ажиллагаа ч тэр сумынхаа бүхий л ажлыг нэг өдрөөр ч болов урагшлуулахсан гэсэн итгэл бас эрмэлзэл тэднээс нэвт ханхалж байна билээ.

Ер нь бол Замын-Үүдийн чөлөөт бүс жинхэнэ утгаараа ажиллах боломж бүрдэж эхэлжээ гэдэг нь нүдэнд тодхон харагдаж байсан.Орон нутагт хамгийн их асуудалтай байдаг зүйлүүдийн нэг бол яах аргагүй цахилгаан станц.

Гэтэл үүн дээр сумын удирдлагууд онцгой анхаарч өнгөрсөн оны есдүгээр сарын 1-нд 960 хүүхдийн багтаамжтай дунд сургууль ашиглалтад орсноор хүүхдийн сурах орчин бага ч болов сайжирсан байна. Өмнө нь ганцхан сургуульд 2700-3000 хүүхдийг сургахын тулд гаднаас нь хүүхдүүдээ чихээд хаалгаа хаадаг байсан хэмээн нэгэн багш хошигнон өгүүлж байсан. Тэгвэл энэ байдал одоо бүр байхгүй болж хичээлийн цагийн хуваарьт ч өөрчлөлт орж хүүхдүүд янз бүрийн дугуйланд хүртэл хамрагдах боломж нь бүрдсэн аж.

Мөн 20 хүүхдийн ортой хөгжлийн бэрхшээлтэй хүүхдүүдэд зориулсан цэцэрлэг барьж ашиглалтад оруулсан байсан. Түүнчлэн хог хаягдалыг багасгах, хог тээврийн авто машины тээвэрлэлтийн замыг богиносгох зорилгоор өнгөрсөн онд хог хаягдал ангилан ялгах цэгийн барилгыг 50 сая төгрөгийн санхүүжилтээр барьсан аж.

Энэхүү байгууламжийг бүрэн ажиллуулахын тулд хог шахагч машин, 100 м2 хатуу хучиллтай талбай, блокон хашаа зэрэг байгууламжийг хийх санхүүжилт шаардлагатай байгаа аж. Мөн 3040 м3/ хоног хүчин чадалтай бохир ус цэвэршүүлэх байгууламжийн барилгын ажил 90 хувьтай бол ус цэвэршүүлэх байгууламжийн ажил ч мөн адил 90 хувийн гүйцэтгэлтэй байсан. Харин Чөлөөт бүсэд 3,2 км бохир усны магистрал шугам, саарал усны 5,0 км шугам сүлжээний ажил хийж , 25,3 км цэвэр усны магистрал шугам, гурван гүний худаг хийхээр ажиллаж байна.

Энэ мэтчилэнгээр маш олон, олон бүтээн байгуулалтын ажил Зам-Үүдэд эхэлчихээд байна. Ёстой л цаана чинь Замын-Үүдэд ид ажил өрнөж байна шүү. Одоо гагцхүү ухаалаг хурдацтай ажиллаж, ажиллах хүсэл тэмүүллээр дүүрэн байгаа нэгэндээ урам өгч, асуудлыг хурдан шийдэх боломжоор хангахад л болох нь гэсэн сэтгэгдэл төрж байсан.Түүнчлэн тус сумын иргэд Замын-Үүд сум биш хот болох статустай газар хэмээн онцлон хэлж байсан.

Энэ нь ч үнэний ортой байж мэднэ. Учир нь өнгөрсөн хугацаанд олон улстөрчид “Замын-Үүд ирээдүйд боомт хот болно. Тэгэхээр боомтын захиргаа гэсэн үндсэн байгууллага байгуулъя. Замын-Үүд хаягдсан байдалтай, эдийн засгийн гадна байгаад байж болохгүй” гэж хэлж ярьж байсан. Тэгвэл энэ асуудлыг шийдэх цаг нь одоо болжээ гэж хэлэх хэрэгтэй байх. Учир нь тус сумын иргэд олон нийт сумын удирдлагын баг сумаа хот шиг болгох гэж эрвийх дэрвийхээрээ зүтгэж байна. Тиймээс л Замын-Үүдийг сум биш хот болгоё гэсэн санааг иргэд нь санал болгон дэвшүүлж байсан юм. 

Юутай ч Замын-Үүдийн бүтээн байгуулалтын үйл ажиллагаа хурдасч үр шимийг нь монголчууд бид хүртэх цаг улам ихээр ойртох болсон байна. Бид дараагийн дугаартаа Замын-Үүд дэх гаалийн газраас хийсэн тусгай сурвалжилгаа хүргэх болно.
Үргэлжлэл бий....