Трампын худалдааны дайн эхлэх өдөр буюу “Чөлөөлөлтийн өдөр” өнөөдөр тохиож байна

АНУ-ын ерөнхийлөгч Дональд Трамп өнөөдөр буюу дөрөвдүгээр сарын 2-ны Лхагва гарагт дэлхийн олон орны эсрэг худалдааны дайн зарлах гэж байна.

Тэрбээр тангараг өргөснөөсөө хойш АНУ-д нийлүүлэгдэх ган болон хөнгөн цагаанд, Хятадын бүх бараа бүтээгдэхүүнд, Канад, Мексикийн зарим бараанд импортын өндөр татвар оноогоод байгаа.

Бас АНУ-ын зах зээлд гадаадаас нийлүүлэгдэх бүх автомашинд импортын татвар оноосон нь энэ долоо хоногоос хэрэгжиж эхэлнэ.

Харин өнөөдөр Трамп өөрийнх нь багийнхны сүүлийн хэдэн долоо хоног боловсруулсан өргөн цар хүрээтэй импортын татварын төлөвлөгөөг зарлах гэж байгаа юм.

Цагаан ордон энэ өдрийг “Чөлөөлөлтийн өдөр” (Liberation Day) гэж нэрлэсэн нь АНУ-ыг гадаад орнуудын худалдааны түрэмгийллээс чөлөөлөх гэсэн утгатай.

Татварын хэмжээ

Цагаан ордон одоогоор импортын татварын хэмжээ ямар байх талаар мэдээлэл өгөөгүй байна. Өнгөрсөн онд болсон сонгуулийн үеэр Трамп АНУ-ын хилээр нэвтрэх бүх бараа бүтээгдэхүүнд 10 хувийн татвар оноох, тэр дундаа Хятадын бараа бүтээгдэхүүний нийт татварын хэмжээг 20 хувь, бүр цаашилбал 60 хувьд ч хүргэх боломжтойг хэлж байжээ.

Сонгуульд ялсныхаа дараа тэр улс орон бүрд АНУ-тай хэрхэн харилцаж байгаагаас нь хамаарсан татварын хэмжээг тогтоох санааг ярьж эхэлсэн юм.

“Маш энгийнээр хэлбэл тэд манайхаас татвар авдаг бол бид ч бас авна” гэж Трамп хоёрдугаар сард ийм төлөвлөгөө боловсруулах даалгаврыг холбогдох албаныханд өгч байхдаа хэлж байв.

Зарим нэг тоо хэмжээг Трамп өмнө нь цухуйлгаж байсан.

Тухайлбал Европын Холбооны бүх бараа бүтээгдэхүүнд 25 хувийн импортын татвар оноох талаар тэр энэ оны эхээр мэдэгдэж байлаа. Европын Холбооныхон ч хоёр оронтой тоогоор хэмжигдэх хариу арга хэмжээ авахаар бэлдэж эхэлсэн гэх мэдээлэл бий.

Хамрагдах улс орнууд

Трампын засаг захиргаа аль нэг улс орны нэрийг онцолж хэлээгүй ч өнөөдөр зарлах төлөвлөгөөгөө “өргөн хүрээтэй” гэж тодорхойлж байгаа.

Ням гарагт хэвлэлд ярихдаа Трамп шинэ төлөвлөгөө нь “бүх улс орнуудад” чиглэхийг хэлж байв.

Өнгөрсөн сард сангийн сайд Скотт Бессент шинэ төлөвлөгөө нь АНУ-тай хамгийн тэнцвэргүй худалдааны харилцаатай “Бохир 15” буюу дэлхийн улс орнуудын 15 хувьд голлон чиглэхийг хэлсэн юм.

Дараа нь АНУ-ын Худалдааны Төлөөлөгчийн Газар онцгой анхаарлын төвд байгаа улсуудын жагсаалтыг гаргаж байлаа.

Эдгээр нь Аргентин, Австрали, Бразил, Канад, Хятад, Европын Холбоо, Энэтхэг, Индонез, Япон, Өмнөд Солонгос, Малайз, Мексик, Орос, Саудын Араб, Өмнөд Африк, Швейцар, Тайвань, Тайланд, Турк, Их Британи, Вьетнам байжээ.

Трампын гол шүүмж АНУ-ын уламжлалт холбоотнууд болох Канад, Европын Холбоонд чиглэж байгаа.

Тэрбээр өнгөрсөн долоо хоногт “Найзууд ихэнхдээ дайснаас хамаагүй дор байдаг” гэж хэлсэн нь анхаарал татаж байна.

Импортын татварын нөлөө

Гадаадаас импортлогдох бараа бүтээгдэхүүнд оноосон өндөр татварыг хэн төлөх нь гол асуудал юм.

Техникийн хувьд бараа бүтээгдэхүүн импортолдог АНУ-ын бүх компаниуд татварын ачааг үүрэхийг Цагаан ордны хэвлэлийн төлөөлөгч Каролин Ливит тайлбарлаж байв.

Гэхдээ компаниуд энэ нэмэлт зардлаа түншүүдтэйгээ хуваалцах, эсвэл үнээ өсгөх замаар хэрэглэгчдээс гаргуулах нь тодорхой юм.

Нөгөө талаар компаниуд үнээ хэт өсгөвөл хэрэглэгчдээ алдах эрсдэлтэй. Эцсийн дүндээ компаниуд ямар ч хувилбараар ажилласан АНУ-ын эдийн засаг унах эрсдэлийг нэмэгдүүлнэ.

Импортын татвараас зайлсхийхийн тулд АНУ-д үйлдвэрлэлээ шилжүүлэхийг Трамп бизнес эрхлэгчдэд зөвлөж байгаа.

Гэхдээ үйлдвэр байгуулах, ажиллах хүч олж бэлдэх зэрэг нь зардал өндөртэй тул тийм амархан шийдэл биш юм.

Валютын ханшийн хэлбэлзэл, бусад улс орнуудын авах хариу арга хэмжээ зэргийг тооцвол Трампын худалдааны дайны үр дагаврыг таамаглахад үнэхээр хэцүү байна.

Эх сурвалж: BBC