Цементийн гачаал ба хятадуудын санаархал

Сэргэлэн сумын нутагт 100 орчим га талбайд баригдаж байгаа энэ үйлдвэр дангаараа шахуу Монголын цементийн хэрэгцээг хан­гах дүр зураг харагдаж эхэл­лээ

Улаанбаатараас 60 гаруй­хан км-т Төв аймгийн Сэргэлэн суманд Хятадын төрийн өмчит компани жилд нэг сая тонн цемент үйлд­вэрлэх барилгын ажлаа өдөр шөнөгүй үргэлжлүүлж, 2014 оны эхний улиралд ашиглалтад оруулахаар яаравчилж байна. 

Өнөөдөр Монгол Улсын цементийн жилийн хэрэглээ нэг сая таван зуун мянга орчим тонн гэж байгаа. Гэтэл Сэргэлэн сумын нутагт 100 орчим га талбайд баригдаж байгаа энэ үйлдвэр дангаараа шахуу Монголын цементийн хэрэгцээг хан­гах дүр зураг харагдаж эхэл­лээ.

Саяхан л Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлөөс дээрх үйлдвэрийн үйл ажиллагааг зогсоохыг хол­бог­дох байгууллагуудад өгч бай­сан.

Гэтэл Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг өмнөд хөршид айлчлахдаа Хятадын “Шар мөрөн-Хатан гол” ком­панийн барьж байгаа 100 хувь хятадын төрийн өм­чит энэ компанийн үйл ажиллагааг бүх талаар дэм­жихээ илэрхийлсэн нь Засгийн газрын тэр­гүүн дураараа авирлаж Үндэс­ний аюулгүй байдлын зөв­лөлийн эс­рэг тэрсэлсэн хэрэг боллоо гэж нийт масс үзэж бай­на. Өнөөдөр тус үйлд­вэрийн барилгын ажилд ажиллах хүчний кво­тын зөв­шөөрөл­гүй жуулч­ны визээр орж ирсэн 320 орчим хятад ажилчин ажиллаж байна. 

Хэдийгээр энэ сарын 15-нд 100 орчим хятад барил­гачин нутаг буцна гэж байгаа ч цаана нь 200 хүн үлдэж өвөлжингөө барил­гын ажил үргэлжлүүлэх бололтой. Хамгийн хачирхалтай нь энэ үйлдвэрийн барилгын ажилтай байнга шахам ойр ойрхон очиж танилцдаг нэг хүн байгаа нь Сэргэлэн сумын Засаг даргаар ажиллаж байсан одоо Төв аймгийн ИТХ-ын дарга Ц.Мэндсайхан гэгч ажээ. 

Энэ хүн АН-ын “Алтангадас” фракцын гишүүн юм. Монгол Улсын бүтээн байгуулалт, зам барилгын ажлын хамгийн гол түүхий эд болсон, стратегийн чухал бүтээгдэхүүний нэг цементийн үйлд­эрлэлээр 100 хувь Хятадын хараат болох өдөр ойртсоор л байна. Энэ бол Үндэсний аюулгүй байдалд ч заналхийлсэн тун ноцтой асуудал мөн. Манай улс энэ салбарт тийм ч арчаагаа алд­чихаагүй байгаа. 

Со­циа­лизмын үеэс зах зээлд шилжсэн хүнд жилүүдэд бүдүүл­гээр хэлэхэд голыг нь тасалчхалгүй авч ирсэн Хөтөлийн цемент, шохойн үйлдвэр маань өнөөдөр ч хэвийн ажилласаар байгаа. Тус үйлдвэр жилд 300 мянга гаруй тонн цемент зах зээлд нийлүүлдэг. Түүнээс гадна дотоодын үйлд­вэрлэгч нар бас зүгээр суугаагүй. Налайхын цементийн үйлдвэр гэхэд л 100 мян­ган тонныг зах зээлд ний­лүүл­дэг. Хөтөлийн цементийн үйлд­вэр хүчин чадлаа нэмж хуурай аргын технологиор жилд нэг сая тонн цемент үйлд­вэр­лэж энэ жилдээ багтаан зах зээлд нийлүүлнэ гэсэн зорилт дэвшүүлсэн. “Эрэл”-ийн цемен­тийн үйлдвэр жилдээ 150 мянган тонныг үйлдвэрлэдэг.

Мөн “Монголын Алт” МАК компани хуурай аргын тех­нологиор жилд нэг сая тонн цемент үйлд­вэрлэх цементийн төслийг хэрэгжүүлж эхлээд бүтээн байгуулалтын ажил нь ид өрнөж байгаа. Тэд 2014 оны эхний улиралд бүтээг­дэхүүнээ зах зээлд нийлүүлэх төлөвлөгөөтэй ажиллаж байна.

Мөн түүнчлэн Дорноговь айм­гийн Өргөн суманд үйл ажиллагаа явуулдаг “Монполимет” компани жилдээ 500 мянган тонн цемент үйлд­вэр­лэх хүчин чадалтай “Сэнж Сант” төслийг хэрэгжүүлэхээр ажиллаж байгаа бол “Central Asian cement” компани болон нэлээд олон аж ахуй нэгж цемент үйлдвэрлэхээр ажиллаж байна.

Үүнээс үзэхэд манай улс цементийнхээ хэрэглээг үндэс­ний­хээ үйлдвэрлэгчдээр 100 хувь хангачих бүрэн боломжтой юм. Ингэж дүг­нэх үндэслэл, тооцоо судалгаа ч бас байна. Тэр нь юу вэ гэвэл, манай улсын цементийн жилийн хэрэглээ 1.5 сая тонн, цаашдаа 2.0 сая тоннд хүрэх тооцоо судалгааг Статистикийн үндэсний хорооноос гаргасан байна лээ. 

Монголын томоохон ком­панийн нэг “МАК”-ын Дорноговь аймгийн Даланжаргалан суманд баригдаж бай­гаа цементийн үйлдвэр тун удахгүй Монголын цементийн хэрэг­лээг дан­гаараа хангачих боломжтой юм билээ.

2014 оны гуравдугаар ули­ралд ашиглалтад оруулахаар 351.6 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийгээд байгаа энэ үйлд­вэр байсаар байхад Хятадын 100 хувийн хөрөнгө оруулалттай үйлд­вэрийг Улаанбаатарын хаяанд барьж бай­гаа нь ёстой л үндэсний үйлд­вэр­лэгчдээ боомилсон тун уршиг­тай ажиллагаа юм.

Зөв­хөн “МАК” компанийн энэ үйлдвэр ашиглалтад орсноор жилд улс орон нутгийн төсөвт 16 тэрбум төгрөгийн орлого оруулж 350 гаруй байнгын ажлын байр шинээр нэмэгдэх бололцоотой аж. 

Үйлдвэрийн зураг төсөл, тоног төхөөрөмжийн ний­лүүлэгчээр Дани улсын “FLSimidth” ком­пани ажиллаж бай­гаа бөгөөд тус компани энэ чиглэлээр 130 жилийн түүхтэй, дэлхийд тэр­гүүлэгч компани гэнэ. Харин үйлдвэрийн тоног төхөөрөмжийн хувьд Польш, Герман, Франц, Итали, Бельги зэрэг орны хамгийн сүүлийн үеийн дэвшилтэт техник, тоног төхөөрөмжийг суурилуулж бай­гаагаараа Хятадын үйлдвэрээс хамаагүй давуу үзүүлэлттэй ажээ.

Сэргэлэн суманд баригдаж байгаа Хятадын цементийн үйлд­вэрийн ажлыг зогсоох тухай шаардлагыг Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлөөс гаргасан ч төрийн тэргүүн Ц.Элбэгдорж энэ асуудлыг мартагнаж байх хойгуур Ерөнхий сайдын ивээлээр үйлдвэрийн ажил өдөр, шөнөгүй урагшилж хэзээ мөдгүй Монголын цементийн хэрэгцээг хяналтандаа авах гэж байна. 

Монгол Улсын цементийн хэрэгцээ, ирээдүйн төлөв байдал ийн­хүү туйлын ноцтой өрнөх шинжтэй болоод байна. Төв айм­гийн Сэргэлэн суманд уг үйлдвэр баригдаж, түүнийг дагасан хятад хороолол босч, эс­рэгээрээ мон­гол­чууд цемент үйлд­вэрлэхээ больж үндэс­ний үйлдвэрүүд хаалгаа барих уу гэдгийг Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн тэргүүн Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж яаралтай анхааралдаа авах цаг болжээ.

Хятадууд манай арьс ширний үйлдвэрлэл, ноос ноолуурыг хяналтдаа авч байсан цаг саяхан. Тэгвэл тун удалгүй бүтээн байгуулалтын ажлын гол түүхий эд болсон цементээр монголчуудыг багалзуурдах цаг хаяанд ирчихэж. 

Бид эх орондоо байж Хятадын төрийн мэдлийн үйлд­вэрт монополь эрх олгож, үйлд­вэрлэсэн цементийг нь өндөр үнээр авах өдөр хэзээ мөдгүй бололтой.