Ч.Хонгорзул: Азийн залуучууд Монгол Улсад анх удаа чуулах гэж байна

Азийн залуучуудын зөвлөлийн XIII ерөнхий чуулганыг ирэх тавдугаар сарын 18-21-нд “Нэг Ази 2015-Тогтвортой хөгжлийн зорилтод залуучуудын оролцоо” сэдвийн дор Монгол Улсад зохион байгуулах гэж байна. Монгол Улсын Засгийн газар, Азийн залуучуудын зөвлөл, Монголын залуучуудын холбоо хамтран зохион байгуулах  чуулганы зорилго нь Азийн орнуудын залуучуудын “Тогтвортой хөгжлийн зорилтууд”-ын эн тэргүүний чиглэлүүдийг тодорхойлох, гишүүн орнуудын төлөөлөгчдийн харилцаа холбоог сайжруулах, нэгтгэх, тэдэнд өөр хоорондоо туршлага солилцох боломж олгоход орших аж. Монгол Улсад анх удаа зохиогдож буй энэхүү арга хэмжээний талаар МЗХ-ны Бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга Ч.Хонгорзултай ярилцлаа.

-Азийн залуучуудын зөв­лө­лийн XIII ерөнхий чуул­га­ныг Монгол Улс анх удаа зо­хион байгуулах гэж бай­на. Чуул­ганы талаархи дэлгэ­рэн­­­гүй мэдээллийг манай ун­шигчдад өгөхгүй юу? 

-Азийн залуучуудын зөвлөл нь 1972 оны наймдугаар сарын 14-нд үүсэн байгуулагдсан бүс нут­гийн, төрийн бус залуучуу­дын байгууллага бөгөөд нийгэм, эдийн засгийн хөгжилд зорилго чиглэл нэгтэй залуучууд, залуу манлайлагчдыг нэгтгэсэн бай­­­гууллага юм. Энэ зөвлөлд өөрийн орны Засгийн газарт хү­лээн зөвшөөрөгдсөн үндэсний хэм­­жээний залуучуудын бай­­гууллагууд гишүүнээр элс­­сэн байдаг. 

Манай Мон­го­лын залуучуудын холбоо 1993 оны дөрөвдүгээр сард Дэл­хийн за­луучуудын ассемб­лейн ги­шүүнээр элсч, мөн оны­хоо есдүгээр сард Азийн залуучуу­дын зөвлөлийн гишүүнээр элсч бай­сан юм. Азийн залуучуудын чуулган нь хоёр жилд нэг удаа болдог. Энэ удаагийн чуулганыг Монголын залуучуудын холбоо 2015 оны тавдугаар сарын 18-21-ний өдрүүдэд Монгол Улсад анх удаа зохион байгуулагдах гэж байна. 

-Азийн бүхий л орнуудын залуус Монгол Улсад ирж, чуулах гэж байна. Томоохон хэмжээний чуулган  болох нь тодорхой байна. Ер нь Азийн залуучуудын чуулганыг яагаад Монголд зохион бай­гуулах болов. Чуулган зо­хион байгуулах орон ямар нэ­гэн үүрэг хүлээж, шалгуур дав­даг уу? 

-2013 онд Камбожийн Вант Улсад Азийн залуучуудын зөв­лөлийн ээлжит ХII чуул­ган болсон. Азийн улс орнуу­дын манлайлагч залуус оролцох энэхүү чуулганд ту­хайн үеийн Засгийн газар онц­гой ач холбогдол өгч, Мон­го­­лын залуучуудыг өр­гөн бүрэл­дэ­хүүнтэйгээр оролцуул­­сан. Тиймээс энэхүү чуул­ганд за­луучуудын  чиг­лэлээр идэвх­­­тэй үйл ажил­лагаа явуул­­­­даг төрийн бус байгуул­ла­­гуу­­дын тэргүүн, төлөө­лөгч на­­раас бүрдсэн манлайлагч 20 залууг Азийн чуулганд тө­лөө­лөг­чөөр оролцуулсан. 

Эх орноо төлөөлөн оролцох  шилд­гийн шилдэг манлайлагч 20 за­лууг МЗХ-ны Ерөнхийлөгч А.Мөнх­бат ахлан явж байсан юм. Ийнхүү явахдаа төрийн бус байгууллагуудын төлөөллөөс бүрдсэн багийнхан илтгэл та­вих, хэсгийн хуралдаанууд хэ­лэлцүүлэгт оролцох зэргээр тун амжилттай идэвхтэй оролц­сон. Үүний үр дүнд Азийн 25 орныг эгнээндээ нэгтгэсэн энэ­хүү томоохон чуулганыг Мон­голдоо зохиох эрхийг авч чад­сан юм. 

-Манай улсад зохион бай­гуулагдах энэхүү чуулганаар ямар сэдвүүд хөндөгдөх вэ. Чуул­ганы гол зорилго юу байх бол? 

-Азийн залуучуудын зөвлө­лийн XIII ерөнхий чуулган энэ жил “Нэг Ази 2015: Тогтвортой хөгж­лийн зорилтод залуу­чуу­дын оролцоо” гэсэн сэдвийн дор үргэлжилнэ. 2013 онд “За­луу­чууд ба Энхтайван: Энх­тай­ваныг бэхжүүлэхэд бо­ловс­ролоор дамжуулан тогт­вор­той байдал, хөгжилд хү­рэх нь” сэдэвтэйгээр зохион бай­гуулагдаж байсан. 

Энэ жи­лийн чуулган нь дээрх сэдэв дээр үндэслэн энхтайван, тогтвор­той байдал болон хөгжлийг бий болгоход учирч буй саад бэрхшээлүүд, асуудлуудыг шийд­вэрлэхэд анхаарал хан­дуулах, Азийн орнуудын залуу­чуу­дын “Тогтвортой хөгжил зо­рилт” дахь нэн тэргүүний чиг­лэлүүдийг тодорхойлох юм. 

Чуулган нь боловсрол, хө­дөлмөр эрхлэлт, эрүүл мэнд, жен­дер, тогтвортой хөгжлийн зо­рилтод залуучуудын үүрэг орол­цоо, залуучуудын талаархи бодлого, хөтөлбөрүүд болон тогтвортой хөгжил гэсэн дэд сэдвүүдээр асуудлаа хэлэлцэнэ. Түүнчлэн Азийн залуучуудын зөвлөлийн гишүүн орнуудын залуу төлөөлөгчдийн харилцаа холбоог сайжруулах, нэгтгэх, өөр хоорондоо туршлага со­лилцох боломж олгох бөгөөд “Tогт­вортой хөгжлийн зо­рил­тод” Азийн улс орнуудын оруу­лах саналыг нэгтгэж НҮБ-ын ажлын хэсэгт хүргүүлнэ.

-Азийн залуучуудын чуул­ганыг Монголд зохион бай­гуулж буйн онцлог, ач хол­богд­лыг хэрхэн дүгнэх вэ? 

Түүнч­лэн Азийн залуучуудын зөв­лөлийн XIII ерөнхий чуул­ганд оролцсоноор гадаадын за­луучуудтай танилцах, Азийн бү­сийн залуучуудын өмнө тул­гамдаж буй асуудлаархи цогц мэдээллийг нэг дороос олж авах, хэлний мэдлэгээ сайж­руулах, гадаад арга хэм­жээнд оролцох дадлага турш­лагатай болох зэрэг олон давуу та­лыг олгож байгаа. 

Мөн энэ чуул­ганаар дөрвөн жилд нэг удаа сонгогддог Удирд­лагын бү­рэл­­дэхүүний сон­гууль бол­но. Үүнээс гадна Мон­го­лын за­луу­чуудын холбоо нь чуул­ганы ерөн­хий зохион бай­гуу­лаг­чаар ажил­лаж байгаа нь Монгол Ул­сыг гадаадад таниулахын зэ­рэгцээ Монголын залуучууд олон улсын арга хэмжээг өөрийн орон­доо зохион байгуулахад то­моохон туршлага болж байна. 

-Азийн залуучуудын чуул­ганд хэчнээн улсын хэдэн тө­лөөлөгч оролцох вэ? 

-Азийн залуучуудын зөвлө­лийн гишүүн орон бүрээс 5-10 төлөөлөгч, залуучуудын асуу­дал хариуцсан Засгийн газ­рын тө­лөөлөл, залуу  бизнес эрх­лэг­чид, Монголын төлөөлөг­чид гээд нийт 600 төлөөлөгч орол­цоно гэсэн төлөвлөгөөтэй бай­на.

-Энэ чуулганыг Монголд зо­хион байгуулж буйг Азийн бусад улс орнууд хэрхэн хүлээн авч байгаа бол?

-Монгол Улс нийгэм, эдийн за­саг, уул уурхай, аялал жуулч­лалын чиглэлээр Азидаа тө­дийгүй олон улсад танигдаж буй нь энэхүү  чуулганд орол­цогч­дын анхаарлыг ихэд татаж бай­гаа. Одоогоор 20 улсын 180 га­руй төлөөлөгч оролцохоор бүрт­гүүлээд байна. Цаашид энэ тоо нэмэгдэх хандлагатай бай­гаа. 

-Азийн залуучуудын чуул­ганы үеэр хоёр ч томоохон ху­рал болно гэж сонссон. Нэмэлт хуралдаануудын та­лаар тодруулбал? 

-Ерөнхий чуулган салбар хэлэлцүүлгүүдээс гадна “Зүүн Хойд Азийн залуучуудын сим­пио­зиум”, “Хөрөнгө оруулагч биз­нес эрхлэгч залуучуудын биз­нес форум” болно. “Зүүн Хойд Азийн залуучуудын сим­пиозиум”-ын хувьд МЗХ-оос Мон­­гол Улсын Ерөнхийлөг­чийн “Улаан­­баа­тарын яриа хэлэл­цээр” санаачилгыг хэрэгжүүлэх аж­лыг залуучуудаас эхлэх ёстой гэсэн байр суурьт хүрч “Нэг Ази 2015” чуулганы хүрээнд зохион байгуулах гэж байна. 

Уг симпиозиумын хүрээнд Зүүн Хойд Азийн бүс нутгийн хүрээнд тогтвортой хөгжлийг хангахад улс орнуудын залуучуудын хоорондын хамтын ажиллагааг нэмэгдүүлэх, залуучуудад бо­ловсрол эзэмших боломжуудыг нэмэг­дүүлэх, залуучуудын сан­хүүгийн бие даасан байдлыг дэмжих, бүс нутгийн залуу­чуу­дад тулгамдаж буй саад бэрх­шээлүүд, асуудлуудыг тодор­хойлж, тэдгээрийг хэрхэн шийд­­вэрлэх санаачилгуудыг гар­­ган тавих, тэр дундаа уур амьс­­галын өөрчлөлт, залуу­чуу­­дын эрх, улс төрийн болон эдийн засгийн тогвортой байдал зэрэг асуудлуудыг хөндөнө. 

Ин­гэс­нээр Монгол Улсын Ерөн­­хийлөгчөөс дэвшүүлсэн “Улаан­­баатарын яриа хэ­лэл­цээр” санааг Зүүн Хойд Азийн за­луучуудад ойлгуулан та­ниулах, Зүүн Хойд Азийн орнуудын за­луу­ч­уудын хамтын ажил­лагааг өр­гөжүүлэх, Бүс нут­гийн аюул­гүй байдалд залуучуудын орол­цоог нэмэгдүүлэх, “Зүүн Хойд Азийн Залуучуудын хамтын ажил­лагааны уулзалт”-ын тун­хаг гаргах зэрэг олон талын ач хол­богдолтой юм. Уулзалтад Монгол, БНХАУ, Япон, БНСУ, БНАСАУ зэрэг орнуудын тө­лөөлөгчид оролцоно.

-Хөрөнгө оруулагч, бизнес эрхлэгч залуучуудын бизнес форумын тухайд...?

-Ази тив нь дэлхий дээр эдийн засгийн өсөлтөөрөө тэр­гүүлж  байгаа бөгөөд энэхүү өсөлт амжилтын үндэс нь бүс нут­гийн хэмжээнд тогтвортой зах зээлийг хөгжүүлсэн, хүн ам, бараа бүтээгдэхүүн, үйлчил­гээ­ний чөлөөтэй шилжилт хөдөл­гөө­ний шинэ эрин үе эхэлсэн, шинэ салбарууд хурдацтай хөг­жиж байгаатай  салшгүй хол­боотой. 

Ерөнхий шаардлага нь Англи хэл­ний мэдлэг дундаас дээш төв­шинд байх ёстой. 

Иймд залуу биз­нес эрхлэгчдэд  хамтын ажилла­гаа­гаа өргөжүүлж, мэдлэг турш­лагаасаа хуваалцах, нийгэм эдийн засгийн тогтвортой хөгжлийн боломжуудыг судла­хад туслах нь энэхүү форумын зо­рилго оршино.

Уг форумд га­даад, дотоодын нийт 200 орчим тө­лөөлөгч оролцож, тодорхой сэдвүүдээр илтгэл сонсох, 1:1 зар­чимаар дотоод, гадаадын бизнес эрхлэгчидтэй тойргийн журмаар, тодорхой хуваарийн дагуу уулзах боломжтой. 

Мөн хүнс хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрлэл, үйлчилгээний гэ­сэн гурван салбарын хүрээнд өр­нөх уг форум тавдугаар са­рын 20-ны өдөр болно. 

-Манай улсаас оролцох тө­лөөлөгчдийг хэрхэн сонгох вэ. Оролцогчдод ямар шал­гуур тавьж байгаа бол. Хүс­сэн хүн бүр оролцоно гэхээр  мэ­дээж хүндрэлтэй асуудлууд гарч ирэх байх? 

-Ерөнхий шаардлага нь Англи хэл­ний мэдлэг дундаас дээш төв­шинд байх ёстой. Үүнээс гад­на салбар хуралдааны аль нэг салбар  чиглэлээр үйл ажил­лагаа явуулдаг  төрийн  бо­лон төрийн бус ямар бай­гуул­ла­гуудын залуучууд орол­цох боломжтой. Гэхдээ нэг бай­гуул­лагаас шилдгийн шил­дэг нэг л  залуу оролцох юм. Тэгэ­хээр ир­­сэн  материалуудаас зо­хих шаард­лагыг хангасан хү­мүү­сээс сонгож авна гэсэн үг. 

-Орон нутгийн залуучуудыг хэрхэн хамруулж байгаа вэ? 

-Олон улсын энэ томоохон ар­га хэмжээнд мэдээж орон нут­­гийн залуусаа хамруулж бай­­гаа. Гэхдээ нэг аймагт хоёр хү­ний квот олгохоор шийд­вэр­лэсэн байгаа.