Боолын худалдаанаас ашиг олдог байсныхаа төлөө Нидерланд улс уучлал гуйв

Өчигдөр Гааг хот дахь үндэсний архивын газарт хэлсэн үгэндээ Нидерланд улсын өмнөөс ерөнхий сайд Марк Рутте боолын худалдаанаас ашиг олдог байсны төлөө албан ёсоор уучлалт гуйжээ.

Олон зууны турш Нидерланд улс боолын худалдаанаас ашиг хүртэж байсан нь “арилахын аргагүй, нүүр тулахаас өөр сонголтгүй” үнэн болохыг тэр хүлээн зөвшөөрсөн байна.

“Хүмүүсийг Нидерландын төрийн нэрийн өмнөөс боолчилж, мөлжиж, худалдаалж байсан нь үнэн. Энэ үнэнийг өнөөдөр хариуцах хувь хүн үлдээгүй. Гэхдээ Нидерланд улс хохирогчид болон тэдний үр хойчийн өмнө хариуцлага хүлээх ёстой. Өнөөдөр би Нидерландын засгийн газрын өмнөөс өнгөрсөн түүхийн харгис бурангуй үйлдлийн төлөө уучлалт гуйж байна” гэж Рутте хэлжээ.

Нидерланд улс 250 жилийн турш Өмнөд Америк, Карибын савын долоон бүс нутгийг колоничилж, асар их олз ашиг хүртэж байв. Энэ хугацааг түүхэнд Нидерландын эдийн засаг, соёлын “алтан үе” гэж нэрлэдэг.

Нидерландын засгийн газар хуучин колони байсан улс орнуудад нөхөн төлбөр төлөхөөс татгалзаж, харин 200 сая еврогийн хэмжээтэй боловсролын сан байгуулахаар болсон юм.

Гэхдээ шүүмжлэгчид албан ёсны уучлалтыг ерөнхий сайд биш, Нидерландын хаан Уиллем-Александер өөрөө хүсэх ёстой гэж үзэж байгаа.

Ингэхдээ ирэх оны долдугаар сарын 1-ний өдөр тусгаар тогтнолынхоо 150 жилийн ойг тэмдэглэх Өмнөд Америкийн Суринам улсаас эхлэх ёстой гэж үздэг.

Нидерландын далайн чанад дахь бүх бүс нутагт 1863 оны долдугаар сарын 1-нээс эхлэн боолчлолыг хориглож байжээ.

Гэхдээ шилжилтийн үе арван жил үргэлжилсэн юм.

Ийм түүхэн шийдвэр гаргасан колоничлогч улсуудаас хамгийн сүүлийнх нь Нидерланд байжээ. Ажиглагчид Нидерландын эрх баригчдыг гэм нүглээ хүлээхдээ хойрго хандаж буйг шүүмжилдэг. 2006 оноос хойш л тус улс түүхийн сурах бичигтээ колоничлогч орон байснаа хүлээн зөвшөөрч байв.

Оргил үе болох 16-17 дугаар зууны үед Нидерланд улс Африк тивээс 600,000 хүртэл тооны боолыг Өмнөд Америк, Карибын бүс нутагт зарж байжээ.

Үүнээс гадна Өмнөд Африк, Зүүн Энэтхэг буюу одоогийн Индонез улсын нутагт олон мянган хүнийг боолчилж байв.

Хамгийн анх 1634 онд "Dutch West India" компани Африкийн алтан эрэг гэгддэг өнөөдрийн Гана улсын нутгаас 1,000 орчим хүнийг Бразил руу тариаланд ажиллуулахаар илгээж байжээ.

1770-аад оны үед Нидерландын долоон мужийн хамгийн баян нь болох Холландын дотоодын нийт бүтээгдэхүүний 10 гаруй хувийг боолын худалдаа бүрдүүлж байсан гэдэг.

Сүүлийн жилүүдэд тус улсын Амстердам, Роттердам, Гааг, Утрехт зэрэг хотууд боолын худалдаанд оролцдог байсныхаа төлөө уучлалт гуйсан юм. Харин төв засгийн газар нь харамсал илэрхийлэхээс хэтрээгүй байжээ.

Ирэх оны долдугаар сараас эхлэх нэг жилийн хугацаа Нидерланд улсын хувьд боолчлолын түүхэн үнэнийг хүлээн зөвшөөрөх жил байхыг Рутте өчигдөр зарласан байна.

Сүүлийн жилүүдэд Европын орнууд боолчлолын харгис түүхээ хүлээн зөвшөөрсөөр байгаа. 2018 онд Дани улс 17-19 дүгээр зууны хооронд иргэдийг нь боолчилж байсан Гана улсаас уучлалт гуйсан юм.

Бельгийн хаан Филип энэ оны зургаадугаар сард Конго улсын ард иргэдэд өнгөрсөн түүхийнхээ төлөө “гүн харамсал” илэрхийлж байв.

Тус улсын парламент өчигдөр албан ёсны уучлалтыг ямар хэлбэрээр гуйх талаар хэлэлцээд нэгдсэн тохиролцоонд хүрч чадаагүй байна.

Бельги улс нь өнөөгийн Конго, Руанда, Бурунди улсуудыг колоничилж байсан түүхтэй. Бельгийн колоничлолыг хамгийн харгис хэрцгий байсан гэж олон түүхчид дүгнэдэг юм.

Эх сурвалж: The Guardian