Сонгуулийн үеэр эрх баригч намын талаар эерэг мэдээлэл давамгайлж байсан нь хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлд улс төрийн нөлөө өндөр байгааг илэрхийлэв
Хэвлэлийн хүрээлэнгээс 2020 оны орон нутгийн сонгууль, 2021 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн үеэр түгээсэн мэдээллийн мониторингийн үр дүнг танилцууллаа.
Энэхүү судалгааг АНУ-ын Олон улсын хөгжлийн агентлагийн тусламжтайгаар Бүгд найрамдахчуудын олон улсын хүрээлэнгийн хэрэгжүүлж буй “Залуучууд, эмэгтэйчүүдийн сонгууль, улс төрийн оролцоог идэвхжүүлэх нь” хөтөлбөрийн хүрээнд Хэвлэлийн хүрээлэн хийжээ.
Уг судалгааны тайлангаас зарим хэсгийг онцлон хүргэж байна.
Судалгаанд хамруулах сонины түүврийг сонгохдоо түгээлт (үндэсний болон орон нутгийн), борлуулалтын хувь (үндэсний хэмжээнд түгээгддэг сонины хувьд), гаралтын давтамж (орон нутгийн сонины хувьд) болон редакцын бодлогын ялгааг харгалзжээ. Телевизийн хувьд үндэсний хэмжээний хоёр телевизийг үзэгчдийн тоо, эзэмшлийн ялгаанаас үүдэх редакцын бодлогын ялгаа [МҮОНТ – засгийн эрх баригчдын нөлөөнд буй олон нийтийн телевиз, ТВ-9 – улс төрийн намын (МАХН- тухайн үеийн нэрээр) удирдагчийн шууд нөлөөнд буй хувийн хэвшлийн телевиз] зэргийг харгалзан сонгосон болно хэмээн дурдсан байна.
Мөн энэхүү судалгаанд нийгмийн мэдээллийн сүлжээ тэр дундаа фэйсбүүкээр цацагдсан сонгуультай холбоотой мэдээллүүдэд дүгнэлт хийсэн байна. дэх сэтгүүл зүй
Судалгааны тайланд "Монголын хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл энэхүү үүргээ сонгуулийн үеэр хэрхэн биелүүлж буйг тандах зорилгоор цахим мэдээллийн хэрэгслийн албан ёсны Фэйсбүүк хуудсаар сонгуулийн сурталчилгааны үеэр түгээсэн мэдээллийн агуулгыг бусад хуудас, группээр түгээсэн агуулгаас салгаж, тусад нь дүн шинжилгээ хийв. Тайлангийн энэхүү хэсэгт Фэйсбүүкт хамгийн олон дагагчтай сувгуудаар түгээсэн сонгуультай холбоотой мэдээллийн шинж чанарыг тодруулахыг зорив" хэмээн дурджээ.
Сонгуулийн үйл явцын талаарх мэдээлэлд онцгой ач холбогдол өгөхийн зэрэгцээ сонгууль болж буй тухайн цаг үед нийгмийн анхаарлын төвд байсан сэдэв, асуудлыг сонгуультай холбож цаг үеийн мэдээллийн хэрэгслийн фэйсбүүк хуудсаар түгээх нь нийтлэг байжээ. Тухайлбал, ИТХ-ын сонгуулийн үеэр түгээсэн сонгуультай холбоотой мэдээлэлд “түгжрэл”, “ирц”, “хар машин хакердах”, “мөнгө тараах”, “гэмт хэрэг”, “шүүх” зэрэг үгс хамгийн олон давтагдсан бол, ерөнхийлөгчийн сонгуулийн үеэр “Ковид-19”, “цагаан сонголт” гэх үгс хамгийн түгээмэл байсан аж.
Мөн улс төрийн аль нэг намын нэрийг дурдсан агуулгаас МАН-ыг дурдсан мэдээлэл ИТХ-ын сонгуулийн үеэр хамгийн их буюу давхардсан тоогоор 65 хувь, Ардчилсан Нам (АН)-ыг дурдсан мэдээлэл 48 хувийг эзэлж байж. Харин Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн үеэр нэр дэвшигчтэй гурван намыг харьцангуй тэнцвэртэй харьцаатай дурдаж байжээ.
Мэдээллийн өнгө аясын хувьд аль нэг намын нэрийг дурдсан мэдээ мэдээлэл дунд МАН-ын талаарх эерэг мэдээлэл хамгийн их буюу ИТХ-ын сонгуулийн үеэр 34 хувь, ерөнхийлөгчийн сонгуулийн үеэр 43 хувийг эзэлж байв. Харин АН-ын талаарх эерэг агуулга ИТХ-ын сонгуулиар ч, ерөнхийлөгчийн сонгуулиар ч хамгийн бага байв (График 5).
Ийнхүү эрх баригч намын талаар эерэг мэдээлэл давамгайлж байсан нь хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлд улс төрийн нөлөө өндөр буйн илрэл мөн хэмээн судалгааны баг үзжээ. Тайланд дүгнэснээр эрх баригч намаас Засгийн газрын зар сурталчилгааны зардлыг хуваарилахад ихээхэн нөлөө үзүүлдэг давуу талаа ашиглан мэдээллийн агуулгыг өөрийн ашиг сонирхолд нийцүүлэх арга хэрэгсэл болгох эрсдэл байна. Тухайлбал, зар, сурталчилгааны хүрээнд “Хамтран ажиллах” гэрээ байгуулах замаар тодорхой төрийн байгууллага /албан тушаалтантай холбоотой мэдээллийг жилийн турш тогтмол (эерэг өнцгөөс) мэдээлэх үүрэг хариуцлага оноох нь түгээмэл бөгөөд энэ үйл явц сонгуулийн жилд ч нэгэн адил явагддаг байна гэжээ.
Мониторингийн судалгаагаар дүрс, зураг болон бичвэр тайлбарыг зориудаар эвлүүлэн, хэн нэгэн улс төрч, сонгуультай холбоотой этгээдэд хамаатуулж, тодорхой мэдээлэл, утга санааг хөнгөн, хошин, зугаатай, хоржоонтой, сүржин, түгшүүртэй төрөл бүрийн хэлбэрээр “мийм” (meme) болгон сүүлийн үед улс төрийн сурталчилгаанд түгээмэл ашиглах болжээ.
2020 оны ИТХ-ын сонгуулийн үеэр ийм төрлийн агуулгын нийт мэдээлэлд эзлэх хувь харьцангуй бага буюу 7 хувь байсан бол ерөнхийлөгчийн сонгуулийн үеэр 11 хувь хүртэл өсжээ. Тэдгээрийн дийлэнх нь МАН-ын болон түүний нэр дэвшигч У.Хүрэлсүхийн амлалт, үйл ажиллагааг шүүмжилсэн, ёжилсон, шоолсон агуулга байв.
ИТХ-ын болон ерөнхийлөгчийн сонгуулийн үеэр зөвхөн “мийм” хэлбэрийн ухуулга сурталчилгаагаар дагнан ажилладаг Фэйсбүүк хуудас байсны нэг жишээ бол “ХАТУУ МЭДЭЭ” хуудас юм. ИТХ-ын сонгуулийн албан ёсны сурталчилгааны 14 хоногийн хугацаанд нийт 10 мэдээлэл түгээснээс тал нь “мийм” хэлбэрийн мэдээлэл бөгөөд үлдсэн тал нь мэргэжлийн түвшинд эвлүүлж хийсэн видео байв. Эдгээрийн 90% нь аль нэг нам эвсэл, засгийн газар, нэр дэвшигчийг сөрөг өнгө аясаар дурдсан, тэдний алдаа, зөрчил, гэм буруутай үйлдлийн талаарх үндсэн агуулгатай байв. Харин ерөнхийлөгчийн сонгуулийн үеэр уг хуудсаар сонгуультай холбоотой 8 мэдээлэл нийтэлсэн бөгөөд тэдгээр нь бүгд МАН-ын нэр дэвшигчийг ёжилж буруутгасан үндсэн агуулгатай байв.
