Б.Нямжанцан: “Элдэв эрдэнэт” хэмээх модон могой жилд идэр залуус амгалан, нялхаст дунд зэрэг, хөгшид биеэ энхрийлүүштэй

Гэрэл зургийг MPA агентлагийн онцгой зөвшөөрөлтэйгөөр ашиглав

Билгийн тооллын 17 дугаар жарны Могой жилийн цагаан сарын баяр гуравдугаар сарын 1-нд буюу шинийн 2-ны өдөр эхэлнэ. Энэ жилийн тухайд шинийн 1-ний өдөр тасарсан учраас хоёрдугаар сарын 28-нд битүүн, гуравдугаар сарын 1-нд шинийн 2-ны өдөр тохиож байгаа юм.

Үүнтэй холбогдуулан ирж буй могой жилийн талаар Гандантэгчэнлин хийдийн зурхайч лам Б.Нямжанцантай ярилцлаа.

- “Элдэв эрдэнэт” хэмээх модон могой жилийн ёгт нэр ямар утга илэрхийлж байгаа вэ?

- Өвөрмөц ёгт нэрс нь аливаа амьтан ургамал, юмс үзэгдлийг тухайн ард түмний ойлголт, төсөөлөл, үлгэр домгийн амьтан, шинж чанар зэргийг өөрсдийн голлон эрхэлдэг амьдрал ахуйтай холбон өвөрмөц далд утгаар буюу нууцлах, хүндэтгэх шалтгааны үүднээс битүү утгаар хэрэглэсээр иржээ.

“Элдэв эрдэнэт” хэмээх “Модон могой” жил нь газар доорх эрдэнэсийг могой сахин хамгаалж, эд баялаг үр шимийг тэтгэж буйг илэрхийлсэн байна. Модон могой нь Билэг буюу тогтвортой тэнцвэртэй байх жил. Модон махбод нь үржин дэлгэрч, өсөж үржихийн бэлгэдэл болдог. 

- Зурхайн ухаанаар шороон үхрийн зурлагыг хэрхэн тооцоолж гаргадаг вэ? 

- “Шороон үхрийн шинж”-ийг гаргахдаа Огторгуйд урган гарч байгаа жилийн махбод (Амь, бие, эрхтэн махбод) болон хаврын амьсгал орох өдрийн махбодуудыг хар зурхайн таван махбодоор тооцоолон зурж (модон махбод ногоон, гал махбод улаан, шороон махбод шар, төмөр махбод цагаан, усан махбод бол хөх өнгөөр илэрхийлэгддэг) үхэр болон үхэр хариулагчийн зурагт схемийг гаргаад тухайн жилийнхээ цаг уур, өнгө байдлыг урьдчилан боддог.

Тухайлбал жил бүрийн хаврын амьсгал орох өдрийн эрхтэн махбод нь эвэр, сүүл, чихний өнгийг заана. Хаврын амьсгал орсон өдрийн эрхтэн махбод усан махбод тул шороон үхрийн эвэр сүүл чих нь хөх өнгөтэй гэдэг.

 

- Шороон үхрийн зурлагаар шинжилбэл Модон могой жил ямар байх төлөв ажиглагдаж байна вэ? 

- Зурхайн ухаанд “Үхэр болон үхэр хариулаач” хоёрын зургийг махбодын зурхайгаар гарган тооцоолж, тухайн жилийн мал сүрэг хийгээд хүн зоны төлөв байдал тэргүүтэй маш олон зүйлийг урьдчилан мэдэх арга бий.

ХVII жарны “Элдэв эрдэнэт” хэмээх “Модон могой” жилийн шороон үхрийн толгой, дөрвөн шийр ногоон, эвэр сүүл чих хөх, омруу дөрвөн туурай цагаан, бие ходоод улаан, үхэр амаа хамхиад, сүүлээ баруун тийш шарваад алхаж явах юм.

Ногоон нигууртай, цагаан дээлтэй, улаан бүстэй, идэр залуу хүмүүн зүүн хөлийн гутлаа өмсөж, баруун хөл нүцгэн үхрийнхээ өмнө талд унгасан шилбүүр барин яаран гүйж явна.

Үхэр хариулаач үхрийнхээ урд явж байгаа нь ард олон яаруу, малд амгалан жил байна. Ерөнхийдөө эгэл ардын хувьд хямрал гарч магадгүй зүйл ажиглагдаж байгаа юм.

Үхрийн зүсний ерөнхий төлөв нь улаан, хөх өнгө зонхи тул хур бага, хүчтэй аадар мөндөр буух, салхи их бөгөөд өвс ургамал жимсний мод дэлгэрэх. Шар, хийн гаралтай өвчнөөс сэрэмжилж, шунал, уурыг тэвчин хорьж чадваас эл өвчинд өртөгдөхгүй.

Толгой нь ногоон тул жилийн эхэн, хаврын гурван сар хийгээд улирал бүрийн тэргүүн саруудад, салхи шуургатай. Омруу цагаан нь жилийн эхээр, нойтон шамаргатай, хяруу унах. Бие улаан нь жилийн дундуур, улирал бүрийн дунд саруудад хуурайшилтай, хур бага, гандуу байх төлөв буужээ.

Эвэр сүүл чих нь хөх тул цаг төр, жилийн турш ерөнхийдөө дунд зэрэг. Үхэр сүүлээ баруун тийш шарвасан байгаа нь хүн зоны хувьд сайн, мал сүргийн тал дээр  анхаарууштай. Амаа хамхисан байгаа нь төрөлт бага боловч, хүмүүнд буянтай жил.

"Модон могой жил төрж буй хүүхдүүд ухаалаг, тэсвэр тэвчээртэй, сэтгэлийн хувьд нарийн мэдрэмжтэй, хайрлаж энхрийлэх чадвартай болно"

- Модон могой жилийн ерөнхий байдлыг шинжвэл анхаарах татсан ямар зүйл байна вэ?

- Модон могой жил төрж буй хүүхдүүд ухаалаг, тэсвэр тэвчээртэй, сэтгэлийн хувьд нарийн мэдрэмжтэй, хайрлаж энхрийлэх чадвартай байх ерөнхий шинж ажиглагдаж байна. Мөн хурим найр хийвэл тогтвортой, тэнцвэртэй байдал бий болно. 

Үхэр хариулаач идэр залуу хүмүүн үхрийнхээ өмнө яаран гүйж явах нь малд сайн бөгөөд эгэл ард өчүүхэн хямрахын шинж буй. Үхэр хариулаач залуу хүмүүн унгасан шилбүүр барьсан нь орон газар амар түвшин болж ажил үйлс амгалан дэлгэрэх. Мөн цагаан дээл өмссөн нь худалдаа арилжаа, олз ашиг, ажил үйлст хичээн шамдахыг илэрхийлж буй шинж юм. 

Хамгийн анхаарууштай нь “Элдэв эрдэнэт” хэмээх “Модон могой” жил идэр залуу хүмүүнд амгалантай, нялхаст дунд зэрэг, өндөр настай хөгшид биеэ энхрийлүүштэй болохоор шороон үхрийн зурлагад буужээ. 

- Энэ жилийн онцлох засал номын талаар мэдээлэл хуваалцана уу? 

- 13 болон 73-ны жилийг эрүүл мэнддээ, 25-ны жилийг сэтгэл зүй болон ажил үйлсдээ, 37-ны жилийг эрүүл мэнд болон эд зүйлийг хямгадах, 49-ний жилд цондог буюу худалдааны нөхөр, арилжаа наймааны гэрээ хэлэлцээр байгуулахдаа анхаарах нь чухал. Харин 61-ний жилд шуламсын хөнөөл буюу өөрийнхөө дотоод сэтгэл рүү анхаарах хэрэгтэй.