"Мэргэжил эзэмшээд ажиллахад 20 хүртэлх хувийн татвар төлдөг. Лангуун дээр худалдаа эрхэлбэл нэг хувийн татвар төлж байна"

Гэрэл зургийг MPA агентлагийн онцгой зөвшөөрөлтэйгөөр ашиглав

“Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуулийн хэрэгжилт, тулгамдсан асуудал, шийдвэрлэх арга зам” сэдэвт хэлэлцүүлэг Төрийн ордонд болж байна. 

Энэ үеэр Сангийн яам болон Татварын ерөнхий газрын холбогдох албан тушаалтнууд хувь хүний орлогын албан татварын өнөөгийн нөхцөл байдал, хэрэгжилтийн талаар танилцуулга хийсэн. Үүнтэй холбогдуулан аж ахуйн нэгж байгууллагын төлөөллүүд бодит амьдрал дээр хууль хэрхэн хэрэгжиж байгаа талаар үзэл бодлоо илэрхийллээ.

Нягтлан бодогч н.Солонго: Аж ахуйн нэгжүүдийн нягтлан бодогчдыг төлөөлж санал хэлье. Торгууль, алданги дээр Иргэний хууль болон Татварын ерөнхий хуулиуд зөрчилддөг. Нийгмийн даатгалын тухай хууль болон ХХОАТ-ын тухай хууль зөрчилддөг. Яг үнэндээ бид мэргэжил эзэмшиж хүний өмнө хариуцлага хүлээгээд ажиллахаар шаталсан хувь хэмжээгээр 20 хүртэл хувийн татвар төлөх юм байна.

Харин лангуун дээр худалдаа эрхэлбэл нэг хувийн татвар төлнө. Энэ нь шударга бус байна. Яагаад тухайн мэргэжлийг олж эзэмшихтэй холбоотой гаргасан цаг хугацаа, мэдлэг ур чадварыг зах худалдааны төвийн борлуулагчаас хэд дахин доогуур үнэлж өндөр татвар авч байгаа юм бэ.

Жишээлбэл ХХОАТ-ын тайлантай холбоотой манай нэг үйлчлүүлэгч байгууллага дээр асуудал гарсан. Наадмын үеэр болсон фестиваль дээр  дунд сургуулийн хүүхдүүд ирээд арга хэмжээ хийсэн ч нийгмийн даатгалын шимтгэл, татварыг нь суутгаад авчихсан. Тайлагнах гэхээр ДДТ дугаар байхгүй, тэр хүнийг татвар төлөгч биш гэсэн.

Гэтэл нийгмийн даатгалын тухай хуулиар тухайн хүнээс нийгмийн даатгал суутгаад, аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуульд нийгмийн даатгал суутгаж олгосон цалин хөлс нь орлого гээд үзчихдэг. ХХОАТ-ын тайлан илгээх гэсэн боловч тухайн татвар төлөгчийн ДДТ дугаар олдоггүй. Татварын байгууллагад хандахаар хувь хүний нууц гээд өгдөггүй. Би суутгаж авсан тайлангаа яаж улсад төлөх вэ. 

Байгууллагууд ажилтнаа үлдээхийн тулд байрны хөнгөлөлт, сургалтын төлбөр гэх мэт байдлаар дэмжье гэхээр бүгд татвартай. Татвар нь 10 хүртэлх шаталсан хувь хэмжээ рүү орчихдог. Ажилтныг сургаж буй сургалтын төлбөрийг орлого хэлбэрээр нийгмийн даатгал, татварт суутгах нь буруу гэж үзэж байна. Энэ бол тухайн байгууллагын хасагдах зардалд орох ёстой. 

НӨАТ-ын төлбөрийн баримт анх гарах үед зах худалдааны төв, 100 айлыг баримттай болгоно, сайжруулна гэсэн боловч чадахгүй явсаар есөн жил боллоо. Гэвч одоог хүртэл баримт өгдөггүй нь хэвээрээ байна. Есөн жилийн турш сайжирдаггүй юм уу.

Сангийн яамны Татварын бодлогын газрын дарга Б.Тэлмүүн: Хөнгөлөлт, чөлөөлөлтийг нэмэгдүүлэх, татварын бууруулах санал манайд яаманд хамгийн их ирдэг. Бид тодорхой хэмжээнд оновчтой болгох чиглэл баримталж байгаа. 

НӨАТ-ыг зовлонтой болгож буй асуудал нь чөлөөлөлт, босго юм. Нэг нь баримт гаргадаг, нөгөө нь хөнгөлөлтөд орчихсон учраас өгдөггүй гэх асуудал байна. НӨАТ-ын хууль дээр дорвитой шийдэл эрэлхийлж байгаа. Ер нь Шинэ Зеланд улс шиг ямар ч хөнгөлөлт чөлөөлөлтгүй бүгдээрээ төлдөг байх уу гэх шийдэл бий.