Гэрэл зургийг MPA агентлагийн онцгой зөвшөөрөлтэйгөөр ашиглав

Ногоон шилжилтийн хурдасгуур клубээс өнөөдөр "Ногоон гэр хороолол" хэлэлцүүлгийг Монгол Улсын Их Сургууль(МУИС)-ийн Дугуй зааланд зохион байгууллаа. 

Панел хэлэлцүүлэгт дурдагдсан зарим саналыг онцлон хүргэе.

Тухайлбал "Төвлөрсөн дулааны шугамгүйгээр гэр хорооллыг яндангүй болгох боломжтой юу?" гэх асуултад  "Hybrid House" ХХК-ийн захирал Ц.Бат-Эрдэнэ "Манай компани 2017 оноос хойш 230 амины орон сууц, таун хаус болон нийтийн орон сууц барьсан байна. Энэ хугацаанд судалгаа хийсэн. Ингэхэд амины орон сууц нь нийтийн орон сууцны бодлоготой харшаад байна.

Гэтэл амины орон сууцанд бие даасан байдлаар бүгдийг нь өөрсдөө зардлаа гаргаж барьдаг. Гэр хороололд амьдардаг, хамгийн бага түвшний орлоготой хүмүүс банкны өндөр хүүтэй зээлээр байшингаа барьдаг. Ипотекийн зээл амины орон сууцанд хэрэгждэггүй. 

Хоёрдугаарт ипотекийн зээлийг гаргадаг болох. Ипотекийн зээлийг амины орон сууцанд гаргах гэхээр 

1. Улаанбаатар хот ерөнхий төлөвлөлтгүй тул нэг газарт зээл аваад байшин барихад хэдхэн жилийн дараа газарт ороод байр баригдах эрсдэлтэй гэдэг үүднээс амины орон сууцанд ипотекийн зээл гаргадаггүй.
2. Амины орон сууцыг төвийн дэд бүтэцтэй холбогдсон байх ёстой гэдэг шаардлага тавьдаг. Гэвч гэр хороололд инженерийн дэд бүтэц очих боломжгүй. Ингээд л амины орон сууцанд ипотекийн зээл олгох боломж нь журмаараа хаагдчихсан байдаг.

Иймд журмуудаа шинэчлэх шаардлагатай. Бид Германы хамтын нийгэмлэгтэй хамтарч долоон айлын таун хаусыг барьж, ашиглалтад өгч байв. Тэгэхэд нэг айлын 60 м.кв байшинг 78 сая төгрөгөөр хүлээлгэж өгсөн. Энэ үед айлууд 10 хувийн урьдчилгаа буюу 7.8 сая төгрөг, Германы хамтын ажиллагааны нийгэмлэгээс 20 сая төгрөгийг урьдчилгаа гэж өгөөд, үлдсэн 51 сая төгрөгийг нь ипотекийн зээлд хамруулахад сард 450,000 төгрөгийг төлж байсан. Өөрөөр хэлбэл гэр хороололд амьдарч буй хүмүүс халаалтдаа зарцуулдаг мөнгөө зээлдээ өгөөд амины орон сууцанд амьдрах боломжтой бий. 

Гэхдээ барилгын материалын үнэ, ажиллах хүчний цалин өссөн учраас дэд бүтцийн нөхөн олговроосоо гадна гэр хорооллын бүсэд амины орон сууц барьсан бол бүх төрлийн татвараас чөлөөлнө үү гэх хүсэлт байна" хэмээв.

"Яндангүй бүс"-ээр зарлах хамгийн тохиромжтой газар нь Гандангийн орчим гэх санал гаргав

Тэгвэл "ногоон" гэх олон төрлийн технологи бий. Эдгээрийг бодитой үр дүнд хүрнэ гэдгийг харуулахын тулд нэг бүсийг тодорхойлон, "Яндангүй бүс" гэж зарлаад, яндангүй, эрчим хүчний хэмнэлттэй технологио хэрэгжүүлэх шаардлагатай хэмээн энэ чиглэлийн салбарт ажиллаж буй инженер, мэргэжилтнүүд онцолж байв. Мөн "Яндангүй бүс" гэж зарлан, жишиг болгох талбар нь Гандангийн орчим байх нь зүйтэй гэж үзэцгээж байгаагаа илэрхийлсэн юм. 

 

Гэрэл зургийг MPA агентлагийн онцгой зөвшөөрөлтэйгөөр ашиглав

Энэ талаар Гандангийн төсөлд идэвхтэй ажиллаж буй "Нью Урбанизм" ХХК-ийн захирал, хот төлөвлөгч, архитектор З.Туяа "Манайхан дандаа орон сууцжуулна гээд, орон сууцны төлөө л яваад байна. Яг үнэндээ иргэдийн орлогын төлөө л явах ёстой. Гандан гэж яагаад онцолдог вэ гэхээр энэ бол гэр хорооллууд дундаас Улаанбаатар хот хамгийн их хожих төсөл. Түүхэн суурьшлыг авч үлдсэн ганц газар нь Гандангийн Далхын дэнж. Соёлын өв, газрын асуудал, өмчийн асуудал яригдах бөгөөд иргэд орлоготой болох эдийн засгийн хөшүүрэг нь байгаа. 

Улаанбаатар хотын түүхэн цөм байтал өнөөг хүртэл хөгжүүлээгүй. Эдийн засаг, нийгмийн эргэлтэд явсаар одоог болтол яваад ирсэн өвөө өв гэдгээр нь авч үлдэх үү гэдэг асуудал бий. Гэх мэтчилэн олон талыг бодолцсон шинэ орчныг үүсгэх боломж нь энэ.

Нөгөө талдаа техникийн асуудал байна. Гандан хотын төв атал 220 вольт очдоггүй, 11 удаа 00 нурсан тохиолдолтой. Дулааныг хүргэх боломжгүй. Төвийн эрчим хүчинд холбох бүх зураг төслийг боловсруулаад, оруулж байгаа хөрөнгө оруулалтуудаа бүгдийг нь нөхнө гэдэг утгаараа гудамжаар тавьж буй шугам сүлжээгээ айл бүхэнд хүргэнэ гээд хэлцэл хийчхээд байхад амлалт дээрээ Засгийн газар болохгүй байна. Техникийн нөхцөлөөр хангах боломж нь дулааны эрчим хүчний газарт байхгүй. Ганданд төвийн дулааны эх үүсвэр тавих ёстой ч цахилгаан эрчим хүчнээс хамаатай. Цахилгаан эрчим хүчээр хангаж чадахгүй байгаа учраас барьсан дулааны эрчим хүчний шугам сүлжээ ажиллахгүй. Иймээс Ганданд өөрийнх системээр хийсэн хувилбарыг ашиглаж болно" гэв. 

"Сүүлийн хоёр жил ипотекийн зээл авсан өрхүүдийн дундаж орлого ₮2.1 сая. Гэр хорооллын өрхүүдийн 30% нь л ₮2 саяын орлоготой"

Хот Байгуулалт, Барилга, Орон сууцжуулалтын яамны төлөөлөл Э.Батболд "Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт амины орон сууц, эрчим хүчний хэмнэлттэй барилгыг хөгжүүлэх чиглэлд олон заалт орсон. Үүнийг дагаад энэ чиглэлийн үйл ажиллагаа явуулдаг бизнес хөгжүүлэгчдэд боломж үүснэ. Би хоёр тоо хэлье, үүнд та бүхэн анхааралдаа авахыг хүсье. Байшин болон гэр сууцанд амьдардаг нийт өрхийн 30 хувь нь 2,000,000 төгрөгөөс дээш орлоготой хүмүүс.

Харин сүүлийн хоёр жилд ипотекийн зээл авсан өрхийн дундаж орлого нь 2,100,000 төгрөгөөс дээшээ байжээ. Зах зээлд нийлүүлэгдэж байгаа бүтээгдэхүүн 2,100,000 төгрөгөөс дээш орлоготой хүмүүст очоод байна, харин зах зээл дээр байгаа хүмүүсийн ердөө 30 хувь нь 2,000,000 төгрөгөөс дээш, бусад нь доошоо орлоготой байна шүү гэдгийг хэлмээр байна. Та бүхэн цаашдаа үнэ дээрээ анхаараарай" гэв.

Мөн хэлэлцүүлэгт оролцогчид сайжруулсан түлш дээр төр татаас өгч байснаас эрчим хүчний хэмнэлттэй амины орон сууцтай болоход нь дэмжлэг үзүүлэх нь зүйтэйг онцолсон. Хэрэв гэр хорооллын өрхүүдэд байгальд ээлтэй технологиор халаалтыг нь шийдвэл Улаанбаатарын утаа 46 хүртэл хувиар буурах боломжтой гэлээ. Шийдэл нь компаниудад бэлэн байгаа бөгөөд гагцхүү төрөөс түргэн хугацаанд ажиллаж, холбогдох дүрэм журмаа тодорхой болговол биеллээ олох боломжтойг тодотгосон юм.