Б.Хурц: Ц.Нямдорж бид хоёрыг түүх шүүнэ. Тэр үед хэн нь Монголдоо үнэнч явсан бэ гэдэг нь тодрох биз

Тагнуулын ерөнхий газрын дарга асан, хошууч генерал Батын Хурцтай ярилцлаа. Ярилцлага эхлүүлэхээс тань урьтаад бяцхан тайлбар хүргэхэд одоогоос хоёр жилийн өмнө буюу 2019 оны гуравдугаар сард түүнтэй уулзаж, анхныхаа ярилцлагыг авч байв. Гэсэн ч тухайн үеийн нөхцөл байдал, хэрэг бүхэлдээ улсын нууцад байдаг, Б.Хурц өөрөө Тагнуулын ерөнхий газрын даргын хувиар шалгагдаж эхэлсэн зэрэг нь ярилцлага гарах цаг хугацааг хойшлуулж, улмаар хоёр жилийн дараа дахин холбогдсон нь гэнэтийн гэмээр дуудлага байсныг хэлэх хэрэгтэй. Учир нь, УИХ-ын гишүүн, Дэд бүтцийн сайд С.Зориг агсны амь насыг хөнөөсөн хэрэг өдгөө 24 дэхь жилдээ таавар, мэтгэлцээн, хагарал зөрчлийн гол сэдэв болоод зогсохгүй зарим тохиолдолд улс төрийн сонгуулийн дүнд нөлөөлж ирсэн нь ч бий.

Өнөөдөр ч гэсэн “Хэргийн учир зангилаа бүрэн тайлагдаагүй” гэдэг улс төрийн тайлбар эрчимжиж, хэргийг дахин задлах сонирхол идэвхжих болсон.  Ийм үед Ц.Амгаланбаатар, Т.Чимгээ, Б.Содномдаржаа нарт хилсээр, эрүү шүүлт тулгах замаар хэрэг хүлээлгэсэн гэх үндэслэлээр шалгагдаж буй хошууч генерал Б.Хурцтай ярилцах боломж тохиосон нь сонирхолтой бөгөөд хариуцлагатай санал байлаа. Ингээд түүний ярилцлагыг нэмэлт болон хасалтгүйгээр хүргэе. 

Түүнчлэн хэргийн талаар тодорхой мэдээллийг эргэн сануулахад Ц.Амгаланбаатар, Т.Чимгээ, Б.Содномдаржаа болон талийгаач Б.Отгонбаатар нар уг хэргийг бүлэглэн үйлдсэн гэдэг гурван шатны шүүхийн дүгнэлт өнөөдөр ч хэвээрээ бөгөөд Ц.Амгаланбаатар, Т.Чимгээ, Б.Содномдаржаа нар ял эдэлж байгаа.

Улсын Дээд шүүхийн 2017 оны наймдугаар сарын 4-ний өдрийн хуралдаанаар анхан болон дунд шатны шүүхийн шийдвэр болох Ц.Амгаланбаатарт оноосон 25 жилийн 20-ийг нь гянданд, үлдсэнийг нь онцгой дэглэмтэй хорих ангид, Б.Содномдаржаад оноосон 25 жилийн 23-ыг нь гянданд, үлдсэнийг нь онцгой дэглэмтэй хорих ангид, Т.Чимгээгийн 24 жилийн ялыг чанга дэглэмтэй хорих ангид тус тус эдлүүлэх шийдвэрийг хэвээр үлдээсэн. Үүнээс хоёр жилийн дараа буюу 2019 оны гуравдугаар сарын 21-нд Б.Содномдаржаа, Т.Чимгээ нарыг Ц.Амгаланбаатарын оролцоотойгоор эрүүдэн шүүх замаар хүчээр хэрэг хүлээлгэн хэлмэгдүүлсэн тухай мэдэгдлийг Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд Ц.Нямдорж хийж, мөн сарын 29-ний өдөр сэтгүүлчдэд эрүүдэн шүүсэн гэх бичлэгийг үзүүлсэн байдаг.

Улмаар Тагнуулын ерөнхий газрын дарга асан Б.Хурц, улсын ерөнхий прокурорын орлогч Г.Эрдэнэбат нарын есөн хүнд эрүү үүсгэн шалгаж эхэлсэн бөгөөд өдгөө хэргийг анхан шат руу буцаасан байна. Энэхүү хуучирсан мэт санагдах мэдээллийг дахин сануулахын учир нь та бид бүгдээрээ С.Зориг агсны амь насыг хөнөөсөн хэргийн талаар мэддэг ч юм байхгүй, мэдэхгүй ч зүйл байхгүй эргэлзээнд орсонтой холбоотой бөгөөд нөхцөл байдлын ерөнхий мэдээллийг дахин сануулах нь буруу зүйл үгүй юм. 

---

---

-Өдрийн мэнд хүргэе. Одоогийн нөхцөл байдалтай уялдуулан хэлэхэд нэг их гоё сайхан үгээр ярилцлагаа эхлэх, мөн сэтгүүлчийн хувиар дүгнэлт маягийн гүн утга агуулга бүхий асуулт тавихад хэцүү санагдаж байна. Магадгүй зөвхөн гол асуудлаа тоочих, тодруулах маягтай яриад явчихвал зөв байж болох юм. Иймд Таны ерөнхий байдлаар ямархуу санаа оноотой байгааг эхлээд сонсоё?

-Би, яахав ээ байж л байна. Сүүлийн үед бодогдож байгаа юм гэвэл бүх юмыг надад наагаад, намайг муухай харагдуулаад, намайг хохироогоод дуусах ёстой юм бол дуусаасай гэж бодогдож байна. Мэдээж эргээд харахад зөвхөн оноод байсан юм бол алга. Алдаа, онооны аль аль нь байсан байна гэж харагдаад байгаа. Асуудлыг ингэж өөртөө нааж харах, тэр хүмүүсийн хүсээд байгаачлан наалгаж харах, ерөнхий том зургаар нь харах зэрэг бас их ялгаатай байдаг юм байна. Өөр өөр хариулт гарч ирэх жишээний. Ер нь тэгээд уг углуургаар нь харах юм бол сүүлийн 30 жилд бид яаж явсан юм бэ, хэрхэн явж ирэв гэдгээ бодох, ярих цаг болсон байна. Хуулийг бол эрх баригчид ерөөсөө өөрсдийн хүссэнээрээ зурдаг, засдаг нөхцөл байдал бүрэн тогтсон байна. Үүнийг болиулмаар байна. 

-Таны хариултыг бага зэрэг гайхлаа. Таныг шууд С.Зориг агсны амь насыг хөнөөсөн хэргийн талаар ярих нь гэж бодсноос ийм гүн бодрол руу орно гэж төсөөлсөнгүй?

-Ерөөсөө энэ бүх гажуудлын жишээ нь С.Зоригийн амь насыг хөнөөсөн хэрэг шүү дээ. Сүүлийн 30 жил буруу явж ирсний наад захын илрэл нь энэ хэрэг. Үнэндээ зовлон болж байна. Өмнө нь тодорхой болчихсон. Одоо ч өдөр бүр батлагдаж байгаа хэрэг дээр яагаад ингэж асуудал шинээр үүсгэж, зураад байгаа юм бэ гэдэг чинь өөрөө асуудал байхгүй юу. Анх та бид хоёр уулзаж, ярилцаж байхад би нэлээн болгоомжлонгуй хандаж байсан даа. Одоо бол өөр болсон. 

-Тэгэхээр шууд асуусан асуултад түс тас, тодорхой хариулна гэсэн үг үү?

-Ер нь ярих бодол байна. Гэхдээ, Ц.Нямдорж хууль зөрчиж, нууц задалж болох ч би бол болохгүй байх. Миний яриаг уншингуутаа “Нууц задалсан байна” гэдэг асуудал гаргаж ирэх байлгүй. Уг нь ийм тэгш бус баймааргүй байгаа юм. Гэхдээ яах вэ, Ц.Нямдорж гэдэг хүн хувийнхаа ашиг сонирхлыг намын эрх ашиг болгож маш сайн тоглож чадлаа. Тэр хүн үнэхээр чадварлаг сайн тоглож байна. Би энэ чанарыг нь ч  сайн мэднэ л дээ. Тагнуулын ерөнхий газрын даргын ажлаа өгөхийнхөө өмнө мэдэж ч байсан, хэлж ч байсан. Нэг иймэрхүү юм зохион байгуулна байх даа гэж. Яг бодсноор болж байна. Ц.Нямдорж ерөөсөө ийм хүн байхгүй юу.

-Яг ямар гэж?

-Үеийн үед хувийнхаа эрх ашгийг намын эрх ашиг болгож ирсэн тийм л хүн. Миний харж байгаагаар С.Зориг агсны амь насыг хөнөөсөн хэргийг ингэж завхруулах, юу ч биш болгох, гурван шатны шүүхийн шийдвэрийг үгүйсгэх зайлшгүй нэг шалтаг, шалтгаан тэр хүнд байна. Улс төрийн болон далд сонирхол яах аргагүй байна. Өнгөрсөн хугацаанд тэр нь ч нотлогдлоо. 

-Би хувьдаа шууд “Энэ үг нь нотолгоо. Тэр үг нь баталгаа” гэж хэлж чадахгүй юм. Та мэдэж байгаагаараа илүү тодорхой хэлэх хэрэгтэй байх?

-Улсын Ерөнхий прокурор М.Энх-Амгалангийн УИХ-ын чуулганы танхимд хэлсэн “Энэ хэргийг хэрэг биш болгохыг хүсч байгаа хүмүүсийг бид шалгаж байгаа” гэдэг үгийг та нар сэргээж сонсоорой. Тэгвэл тэр хүмүүс нь, хүн нь хэн юм бэ. Тэгээд бод. 

-Таныхаар бол Ц.Нямдорж сайд байх нь?

-Намайг ажлаа өгснөөс хойш 2017 оны арваннэгдүгээр сард Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлд танилцуулагдсан  С.Зориг агсны амь насыг хөнөөсөн хэрэгтэй холбоотой материал дотор Ц.Нямдоржийн ойрын хүн нь Д.Содномдаржаагийн ээжтэй утсаар ярихдаа “Б.Хурцыг бид нар нэг юм зайлуулчихлаа шүү. Одоо та нар гишгээд өгөөрэй” гэж хэлж байсан тухай бичлэг байна гэдэг мэдээлэл надад ирж байсан. Энэ нь өөрөө хэргийг хэрэг биш болгох гэж ямар их зохион байгуулалттай, зорилготой явж байсны нотолгоо. Тэр ярианаас эхлээд юуны учир хэргийг хэрэг биш болгох гээд байна вэ гэдгийг шалгах хэрэгтэй. Дээр нь, тэр баримтууд устгалд орох эрсдэл бас бий.

-“Хэргийг нууцаас гаргаад өгөөч” гэдэг таны хүсэлт үүнтэй холбоотой юу?

-Нууцаас гаргаж байж л иргэд тодорхой ойлголттой болно. Түүнээс бус өнөөдөр Ц.Нямдоржийн зохион байгуулж, цацуулаад байгаа ганц нэг бичлэгээр хэргийн учир зангилаа тайлагдана, иргэд бүрэн ойлголттой болно гэвэл худлаа. Жишээ, нь олон нийтэд удаа дараа ганц нэг бичлэг задалж харуулаад, тэр болгоныгоо эрүүдэн шүүсэн гэж тайлбарлаж байна. Гэтэл шүүх хурал дээр Д.Содномдаржааг хорихын өрөөнд зодоод байгаа залуу нь “Би уурандаа Д.Содномдаржааг зодсон. Хэн нэгэн хүн надад үүрэг даалгавар өгөөгүй” гэж хэлж байх жишээний.  Хоригдол хоорондын нэгэндээ уурласнаас үүдсэн зодооныг, тэр хүний уурыг бидэнд нялзааж дайрч болохгүй биз дээ. Тэгэхэд Ц.Нямдорж маань шууд хамаатуулж байх жишээний. Ерөөсөө л улстөрчдийн үгээр эрүүдэн шүүсэн гээд дүгнэчихэж байгаа юм. Ингэж болох уу.

-Тэр уурандаа Д.Содномдаржааг зодсон гэх хүн нь хуулийн хариуцлага хүлээсэн үү?

-Үгүй. Яг шүүх хурал болоход Д.Содномдаржааг зодсон гээд байгаа Амгаланбаатар, Итгэлтөгс хоёр нь шүүгдэгчээр оролцоогүй. Эрүүдэн шүүхэд оролцсон гэгдэж байсан хоёр хүн нь “Эрүүдэн шүүлт болсон уу, үгүй юу” гэдгийг тогтоох шүүх хуралд шүүгдэгчээр оролцохгүй байж болдог юм уу. Тэд яагаад олны хэлдгээр Хурц нарын хэрэгт байхгүй байгаа юм.

-Гэхдээ “Амгаланбаатар шүүх хуралд оролцож байна” гэдэг мэдээлэл гарч байсан шүү дээ, тухайн үед?

-Ц.Нямдоржийн тайлбарлаад байсан шиг эрүүдэн шүүлтэд оролцож, Д.Содномдаржааг дарамталж, зодсон гэдгээр бидэнтэй хамт шүүгдээгүй. Зөвхөн гэрчээр оролцсон. Ийм юм байж болох уу. Би чамд нэг тоо хэлье. Зөвхөн 2020 онд гэхэд Ц.Нямдоржийг сайд байхад Хүний эрхийн үндэсний комисс дээр эрүүдэн шүүлгэсэн тухай 50 гаруй гомдол бүртгэгдсэн байдаг юм байна лээ. Тэгэхэд Ц.Нямдорж тэр тухай мэдээлэл хийсэн үү. Нэг ч гэсэн хэргийг нь өргөдөл гомдлынх нь дагуу шалгуулж, арга хэмжээ авсан уу. Үгүй л байхгүй юу.

Цагдаа нар хүний амь хөнөөлөө л гэсэн Ц.Нямдорж дуугараагүй. Увсад насанд хүрээгүй охиныг хүчирхийлж, жирэмсэн болгожээ гэдэг мэдээ явсан. Нэлээн ч асуудал болсон. Тэгэхэд Ц.Нямдорж ганц үг ган хийгээгүй. Өөрийнх нь хариуцдаг шоронд Монголын нэртэй хуульч амиа хорлосон. Ц.Нямдорж таг чиг өнгөрөөсөн. Байхгүй шүү. Ерөөсөө дуугардаг ганц сэдэв нь С.Зориг агсны амь насыг хөнөөсөн хэрэгт ял эдэлж байгаа хүмүүсийн тухай. Энэ хэргийг хэрэг биш болгох сонирхлоо байнга илэрхийлдэг. Бод л доо, Ц.Нямдорж хэдэн удаа Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд хийв. Яагаад энэ хүнийг ажиллаж байх хугацаанд энэ хэрэг илэрсэнгүй вэ. Яагаад илэрдэггүй юм, яагаад ер нь илрүүлдэггүй байсан юм бэ. Сонин шүү. Захиалагчийг зарлана гэсэн амлалт нь хаа байна. 

-Гэхдээ үнэхээр та бүхэн тэднийг хэлмэгдүүлсэн бол Ц.Нямдорж сайд хамгаалах нь зөв шүү дээ. “Эрүүдэн шүүсэн байна” гэдэг итгэл үнэмшил Хууль зүй, дотоод хэргийн сайдынх нь хувьд ч, иргэн хүнийх нь тухайд ч төрсөн байж болно оо доо?

-Ойлгож байна. Гэхдээ яагаад зөвхөн С.Зориг агсны амь насыг хөнөөсөн хэрэгт ял явсан Д.Содномдаржаа, Т.Чимгээ гэсэн хоёр хүнийг л “Хэлмэгдсэн байна, зовсон байна, хөөрхий” гэж өмгөөлөөд байгаа юм бэ. Зөвхөн энэ хэргийг шалгаж, хянаж шийдвэрлэсэн албан хаагчдын араас үхэн хатан хөөцөлдөж, эрхийг нь зөрчиж, илрүүлсэн хэргийг нь хэрэг биш болгохын төлөө ажиллах сонирхол, зорилготой байгааг нь би бас “Яагаад” гэж асуух, хардах эрхтэй биз дээ. 

-Таны эрх ашиг хөндөгдөж байгаа учраас энэ асуултыг тавьж байна гэж тайлбарлах хүн цөөнгүй гарна байх?

-Уучлаарай, би ёстой бардам хэлнэ. Та нар Ц.Нямдоржийн хэлсэн үг, ярьсан ярилцлагыг шүүгээд үзээрэй. С.Зориг агсны амь насыг хөнөөсөн хэргийн яллагдагчдаас өөр хэнийг өнгөрсөн хугацаанд “Хэлмэгдсэн байна. Эрүүдэн шүүлгэсэн байна. Хөөрхий минь зовж байна. Хамгаалалтад авах хэрэгтэй” гэх мэтээр өмгөөлж байв гээд. Ёстой нэг ч гарч ирэхгүй дээ. Үнэн шүү. Тэгсэн хэрнээ  С.Зориг агсны амь насыг хөнөөсөн хүмүүсийг ямар их улайрч, хамгаалж, өмгөөлж  байна аа. Энэ янзаараа Ц.Нямдорж тун удахгүй Л.Оюун-Эрдэнэ, Х.Нямбаатар хоёроо гүтгэнэ шүү. 

-Таныг дагаад “Нээрээ, тэгэх байх шүү тэ” гэж хэлж бол чадахгүй нь, уучлаарай?

-Угаасаа тийм арга барилтай хүн. Н.Энхбаяр, М.Энхболдыг яалаа, тэгээд л бод. Энэ хэрэг дээр яагаад хувийн проблемоо намын асуудал болгоод байна вэ гэхээр аягүй ойлгомжтой байхгүй юу. 

-Юу нь?

-“Эрдэнэт” үйлдвэрт хоёр Анхбаяр буюу хүү Ц.Анхбаяр, хуурай дүү С.Анхбаяр нар нь хамтраад жилдээ 43 сая ам.долларын химийн бодис шахдаг байсан. Би тэрийг нь ил гаргасан. Одоогийн миний нөхцөл байдлын учир шалтгаан ерөөсөө л энэ. Би хуулийн дагуу ажлаа хийснийхээ төлөө ингэж Ц.Нямдоржийн дайсан болсон. Тухайн үед энэ хэргийн талаар ярилцлага өгч байсан. 

-Гэхдээ тэр мэдээлэл нэг их газар аваагүй санагдаж байна?

-Би явсан. Хэрэг дарагдсан. Үнэн үү, үнэн. Хэргийг замхруулсан уу замхруулсан. Ингээд харахаар би мафи уу, Ц.Нямдорж мафи уу. Тодорхой байгаа биз дээ, уг нь. Харин дараа нь хүүхэд нь “Зүүдээ ярих гэж байгаад хулгайгаа ярилаа” гэгчээр “Эрдэнэт”-рүү шахаа хийсэн тань үнэн үү” гэсэн сэтгүүлчдийн асуултанд “Мотор билүү юу билээ. Нэг юм тухайн үед хийсэн” гээд түгдчинэ лээ. Энэ үг нь нэг биш нэлээн олон шахаа хийсэн байна гэдгийг нь нотолчихож байгаа юм. Иймд дахин сэргээж шалгаарай гэж хүсмээр байна. Ингээд харахаар ерөөсөө “Зориг Эрдэнэт, Эрдэнэт Зориг” гээд байдгийнх нь ард тодорхой шалтгаан, сонирхол байгаа нь үнэн болчихож байгаа биз дээ. 

-Уучлаарай, ярилцлага маань бүхэлдээ Ц.Нямдорж гэдэг хүний тухай дүгнэлтээр дүүрэх нь. Зүгээр үү?

-Одоо яах вэ дээ. Нөхцөл байдал, байгаа байдал нь л энэ чинь. Ерөөсөө би шууд нэг зүйлийг тодорхой хэлмээр байна. 

-Юу?

-Би хангалттай олон шалгууллаа. Дахиад ч шалгуулна байх. Иймд цаашид хамтдаа шалгуулая.

-Ц.Нямдорж сайдтай хамт уу?

-Тийм ээ. Ц.Нямдоржийн нэр дээр улсын нууц задруулсан, задалсан, 17 байрны хэрэг, “Эрдэнэт” үйлдвэрт шахаа хийсэн гээд маш олон гэрчтэй хэрэг прокурор дээр дараастай байдаг. Тэр болгоныг шалга. Намайг бас шалга. Ардчилсан улс юм бол бид хоёр тэгш эрхтэй байх ёстой биз дээ. Хамт шалгуулаад, буруутай юм бол хамт буруугаа хүлээгээд  явахаас татгалзах юм алга. Тэгж үнэнийг мухарлахгүй бол зөвхөн Ц.Нямдоржийн үнэн гэдэг юм ард иргэдийг  төөрөгдөлд оруулаад байж болохгүй. Энэ нь өөрөө их хортой зүйл байхгүй юу. Жишээ нь, Ерөнхийлөгчийн сонгууль дуустал энэ хэргийг өөх ч биш, булчирхай ч биш байдалтай байлгана байх. Ц.Нямдоржийн арга л даа. Гэхдээ удахгүй үнэнд гүйцэгдэнэ дээ. 

-Та хэргийн материалыг улсын нууцаас гаргах хүсэлтийг удаа дараа гаргасан. Нууцад өөрийн тань буруугүйг нотлох баримт хангалттай байгаа гэж үзсэндээ та ийм шаардлага тавьж байна уу?

-Энэ удаад ч дахиад хэлье. Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлд, Тагнуулын ерөнхий газрын даргад, Улсын ерөнхий прокурорд энэ хоёр хэргийг нууцаас гаргаж өгөөч гэдэг хүсэлтийг удаа дараа гаргасан. Цаашид ч гаргана. Ядаж  2017 оны арваннэгдүгээр сард ҮАБЗ-ийн хуралдаанд үзүүлсэн гурван цагийн материалаа ил болгоод өгөөч гэж хүсье. Тэр гурван цагийн материалаас ер нь юу болов, одоо юу болоод байгаа юм бэ гэдгийг ард түмэн ойлгоно. Ард түмэн үнэнийг мэдэх эрхтэй.  Тэгэхэд бүх үнэнийг гуйвуулаад зогсохгүй Т.Чимгээг хамгаалж, суллана гэдэг нэрийн дор ямар муухай шоу хийж байна аа. Ийм байж болохгүй.

-Гэхдээ өөрийн тань хэлсэн муухай зүйлийг Ц.Нямдорж сайд биш та нар хийсэн юм биш үү. Хүний судсаар мансууруулах бодис шахаж мансууруулаад, дараа нь ёс бус бичлэг хийх замаар хэргийн нотлох баримтыг бүрдүүлж болдог юмуу. Хууль зүйн сайд Х.Нямбаатарын олон нийтэд үзүүлсэн бичлэгээс цөөнгүй хүнд ийм сэтгэгдэл төрсөн байх магадлалтай учраас тодруулж асууя?

-Юу гэж тийм юм байхав дээ. Би чамд баталгаатай хэлье. Тэр мансууруулах бодис судсаар нь шахсан, ёс бус бичлэг хийсэн гэдэг бол зүгээр худлаа хөөс. Тэгж ярих юм бол Т.Чимгээгийн бичлэг дээр гарч байгаа залуу аль хэдийнэ хэрэг хийгээгүй нь нотлогдоод, цагаадаад, манай хэргээс гарчихсан шүү. 

-Гүйцэтгэх ажиллагаа хийх нь хийсэн юм уу?

-Үнэн. Гэхдээ гүйцэтгэх ажиллагааны журам зөрчөөгүй нь нотлогдсон. Нэгэнт хэрэг хийгээгүй нь үнэн юм чинь суллагдаж таарна биз дээ. Манай хэргээс хоёр хүн цагаадаж гарсны нэг нь тэр бичлэгт гарч байгаа залуу. Гэтэл хүнийг хамгаалах нэрийн дор тухайн хүнээрээ шоу хийж, хувийн нууцыг нь задалж болохгүй байхгүй юу. Хүнийг ингэж муухай ашиглаж болохгүй. Маш харамсалтай хэрэг. Сая Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ, Хууль зүйн сайд Х.Нямбаатар хоёр нэлээн олон хууль зөрчинө лээ. Зөрчих ч гэж зөрчүүлж байгаа юм л даа.

-Хэн зөрчүүлсэн гэж?

-Ц.Нямдорж л зөрчүүлнэ шүү дээ. Өөр хэн байхав гэж би хардаж байна. Миний хувьд гэхдээ тэр хоёр залууг буруутгахгүй. Яахав, нас залуу цус шингэн байна. Надад ч тийм үе байсан. Жишээ нь, гуравдугаар сарын 1-нээс мөрдөж эхэлсэн Шүүхийн тухай хуульд “Ерөнхий сайд хүн шүүхэд нөлөөлж болохгүй” гэж маш тодорхой заасан байгаа. Гэтэл Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ шууд шүүхэд нөлөөлж байх жишээний. Энэ асуудлаар удахгүй нэг нь Үндсэн хуулийн Цэцэд хандана байх.

-Таныг хэн нэгэнд даалгавар өгөх юм шиг санагдчихлаа?

-За юу гэж дээ. Би тийм юм хийхгүй. Хоёрт, хамт сууж байгаад хүн гүтгэсэн. 

-Хэнийг?

-Т.Чимгээтэй хамт байсан гүйцэтгэх ажилтанг шууд судсаар нь тариа хийж, мансууруулж байгаад ёс бус бичлэг хийсэн гэж олон нийтийн өмнө гүтгэж байна лээ. Би эхлээд тийм сонин юм яриад унахаар нь үнэндээ “Хэргийн материалд миний мэдэхгүй зүйл байдаг юм байх даа. Байсан юм байх даа” гэж гайхсан. 

-Дараа нь?

-Сая хэллээ шүү дээ. Гүйцэтгэх ажилтан прокурорын зөвшөөрөлтэй гүйцэтгэх ажиллагаа явуулсан. “Журам зөрчөөгүй байна” гэж цагаадаад хэргээс гараад явчихсан гэж. Ингэж хүний хувийн нууцаар тоглож болохгүй байхгүй юу. Гуравдугаарт, төрийн нууц задалсан, бас задлуулсан. Өөртэйгөө адилхан болгох замаар өөрийнхөө барьсан хонгил руу албаар энэ залуусыг чирж оруулж байна л даа, ер нь бол. Ингэж хэргийн нийт баримт дундаас өнгөн талаас нь харахад өөрсдийнхөө үнэн болгон тайлбарлаж болохуйц ганц нэг бичлэгийг ил гаргаж, бусдыг гүтгэж байхаар шууд бүгдийг нь ил болго. Нийтэд нь нууцаас гарга. Дахиад хэлье, хамт шалгуулая. Уг нь, хамгийн анх захиалагчийн тухай хэвлэлд үг хэлсэн хүн нь Ц.Нямдорж байгаа юм. 

-Хэзээ, юу гэж хэлсэн гэж?

-Таван микрафоны өмнө зогсож байгаад “Ц.Амгаланбаатар захиалагч махиалагчаа хэлчихсэн юм байна лээ” гэж хэлсэн бичлэг нь одоо ч сошиалд байгаа. Өөрөө ингэж хэлж, хэрэг илэрснийг зөвшөөрч, захиалагчийн сэжүүр гарсныг зарлачихаад тэнгэр газар шиг юм яриад байж болохгүй биз дээ. Тэр нууцын зэрэгтэй мэдээллийг Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд хаанаас олж авсан байж таарах уу. Энэ бол бас л асуулт.  

-Нэг зүйл тодруулахад гүйцэтгэх ажиллагааны баримтуудыг та бүхэн буюу тагнуулын байгууллага  устгасан байсан юм биш үү. Учир нь, устгасан бичлэг дундаас Т.Чимгээ дээр явуулсан гүйцэтгэх ажиллагааны баримтыг сэргээж харахад ийм бичлэг гарч ирсэн гэж Х.Нямбаатар сайд мэдэгдсэн. Энд нэг зөрчилтэй зүйл байгаа нь та сая тэр бичлэгийг шүүх хуралдаанд үзүүлсэн баримт дунд байсан гэсэн бол Х.Нямбаатар сайдын хувьд устгасан баримт, бичлэг дундаас сэргээсэн гээд байгаа. Аль нь үнэн юм бэ?

-Юун бичлэг устгах, юун хууль бус гүйцэтгэх ажиллагаа. Би энд гүйцэтгэх ажиллагаа бүрийн учир шалтгааныг тайлбарлаад суух боломжгүй. Болох болохгүй юм гэж байна. Ямар төрлийн мэдээлэл олж авах вэ гэдгээс хамаараад гүйцэтгэх ажиллагааг ямар хэлбэрээр явуулах вэ гээд мэргэжлийн нарийн юм бий. Тагнуул гэдэг чинь өөрөө тагнуул юм байгаа биз дээ. Гэхдээ асуусан болохоор тань ганц зүйлийг тодорхой хариулахад Т.Чимгээгийн тэр бичлэг бол шүүх ажиллагаанд хэргийн материал болж орсон бичлэг. Өөрөөр хэлбэл, тэр бичлэг устгагдаагүй. Хэн ч сэргээгээгүй. Хэргийн материал дунд байсан, одоо ч байгаа. Тэгж байж тэр залуу гүйцэтгэх ажиллагааны журам зөрчөөгүй гэдэг нь нотлогдсон болоод хэргээс чөлөөлөгдөнө биз дээ.

Хэрэв бичлэг устгагдаад, дараа нь сэргээсэн бол “Яагаад устгасан. Яагаад нуув” гэдгээс эхлээд юун цагаадаж, хэргээс гарах. Ийм барин тавим худлаа яриад байж болохгүй. Үнэхээр энэ мэт худлаа яриаг нь одоо болиулмаар байна. Ингэж худлаа ярьж болохгүй. Одоо жишээ нь, Д.Энхбат агсантай холбоотой сэдэв байна. Намайг бас А, Б-гүй гүтгэнэ. Ил тод ярьчихий гэхээр улсын нууцад оруулчихсан болохоор ярьж болдоггүй. 

-Та сая өөрөө Д.Энхбат агсны тухай сэдвийг хөндсөн учраас хэд хэдэн асуулт тавьж, хариулт авах нь зөв юм болов уу гэж бодож байна.  Жишээ нь дахиад л эрүүдэн шүүлт. Тэрхүү эрүү шүүлтийн тухайд таныг үүрэг өгөөгүй харин гардан гүйцэтгэсэн, түүнээс нь болж Д.Энхбат агсныг амь насаа алдсан гэдэг яриа олон жил үргэлжилж байна?

-Сэтгүүлчид ч, иргэд ч үнэнийг мэдэх хэрэгтэй. Зөвхөн би өнөөдөр ингэж ярьж байгаадаа биш ард нь асуудал юу байсан юм бэ, юу болсон юм бэ гэдгийг нь судалж үзээрэй. Миний ойлгосноор, сүүлд нь сонсож байхад талийгаач элэгний хатуурал, хавдартай байсан юм байна лээ. Тэр эрүү шүүлт, дарамт шахалтын тухайд надаас болж үхэх нь бүү хэл би бүр ор тас мэдэхгүй.

Миний бодлоор Ц.Нямдоржийн үүрэг даалгаврын дагуу л Д.Энхбат агсныг Францаас авчир гэж тушаагаа байлгүй. Миний хувьд цэрэг хүн. Төр тушаал буулгасан бол тэр тушаалыг нь биелүүлэх үүрэгтэй. Тэгж ч ажиллаж байсан. Д.Энхбатыг авчруулах үеэрээ Хууль зүйн сайд Ц.Нямдорж “Ардчилсан намыг даргагүй УИХ-ын сонгуульд орохыг харна аа” гэж хэлсэн байдаг. Ингэхээр чинь нөгөө л учир шалтгааны хариулт яваад байгаа биз. Хааяа бодоод сууж байхад бас дургүй хүрмээр. Тушаал биелүүлснийхээ төлөө буруутан болсон хүн ер нь надаас өөр хэр олон байдаг байгаа юм мэдэхгүй.

Ямар ч байсан Тагнуулын ерөнхий газрын дарга асан Д.Гэрэлд 2017 оны арванхоёрдугаар сард  “Д.Энхбатын хэргийг нууцаас гаргаж өгнө үү” гэдэг хүсэлтийг бас л би өөрөө бичгээр өгсөн. Харамсалтай нь, өнөөдрийг хүртэл гаргасангүй. Д.Энхбатын гэх хэрэг, Ц.Нямдоржийн тагнуулын гэх хэрэг ер нь бол бүгд ил болчихсон, гадуур тавигдчихсан нэг их нуугаад, хаагаад байх юмгүй болсон хэргүүд. Ийм хэргүүдийг нэг мөсөн нууцаас гаргачих хэрэгтэй.

-“Ц.Нямдоржийн үүрэг даалгаврын дагуу Д.Энхбат агсныг Францаас авчир гэж тушаагаа байлгүй” гэдгийн тухайд. Та албан ёсоор тушаалаа хараагүй үүрэг гүйцэтгэсийнмуу?

 -Хэрэв энэ хэргийг нууцаас гаргачихвал бүх хүнд юу болсныг нь яриад өгчихмөөр байна. Анх болсон процессийн тухайд намайг Монгол Улсаас Унгарт суугаа Элчин сайдын яаманд нэгдүгээр нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байхад “Монголоос Д.Энхбатыг баривчлах гэж төвөөс хүмүүс ирнэ. Д.Энхбат тийм газар байх шиг байна. Тэр хүмүүст Улаанбаатар руу авч явахад нь туслах хэрэгтэй” л гэсэн. Миний оролцоо Францаас барьж, Монгол руу нисгэх хүртэл л үргэлжилсэн. Юун тэр эрүү шүүлт. Нууц учраас энэ тухай яриаг үүгээр хязгаарлая. 

-Тэгвэл энэ хэрэгтэй холбоотойгоор том шарх авсан хүний хувьд танд Ц.Нямдорж сайдад гомдоллох гомдол байдаг юм биш үү?

-Үгүй ээ. Үүрэг хүлээсэн цэрэг хүн тушаал биелүүлснийхээ төлөө Ц.Нямдорж мэтэд гомдоно гэж юу байхав. Эргээд харахад тэр баривчилгааны ард тухайн үеийн Ерөнхий сайд асан Н.Энхбаяр, Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд асан Ц.Нямдорж хоёр байсан байна л даа. Намайг Германд баригдах үед манай өмгөөлөгч “Чамд улс төрийн зорилгоор хүн хулгайлсан гэдгээр ял тулгаж байгаа. Чи Н.Энхбаяр, Ц.Нямдорж хоёрыгоо хэлчихэд суллагдана” гэж хэлж байсан удаа ч бий. 

-Та хэлсэн үү?

-Юу гэж дээ. Би “Тэр хоёр хүн чинь Монголын төр байхгүй юу. Би тэгж хэлж болохгүй” гээд тэр талаар ам нээгээгүй. Залуухан офицер явлаа. Төр хий гэвэл хийдэг, тушаал буулгасан бол тушаал биелүүлэх ёстой гэдгээс өөрийг мэдэхгүй, бодохгүй явдаг нас л даа.

-Яах аргагүй танд харамсал байх шиг байна?

-Яг харамсал ч биш л дээ. Бид хийх ёстой ажлаа л хийсэн.  

-Өөр танд залуу насны алдаа гэж харах, албан тушаалынхаа үүрэгт дүйцүүлж дэмий ч юм хийчихэж үү дээ гэдэг талаасаа бодох, эмзэглэх сэдэв хэр олон байдаг вэ. Жишээ нь, сүүлийн үед гүйцэтгэх ажиллагааны үеэр авагдсан бичлэгүүдийг олноор нь нийтэд цацаж байна. Энэ нь өөрөө Тагнуулын ерөнхий газрын хар хайрцаг бүхэлдээ улстөрчдийн эрх ашгийн үзүүрээр хаагдаж, нээгддэг онгорхой хаалга шиг сэтгэгдэл төрүүлэх боллоо. Харамсалтай нь, үүний эхлэлийг таныг тавьсан гэж үзэх хүн цөөнгүй бий. Танаас үлдсэн буруу жишиг гэх юм уу даа?

-Би тэгж хүнд өвлөгдөхөөр, хүнд дадал зуршил болгохуйцаар олон тооны бичлэг цацаад, задлаад байсан юм байхгүй ээ. 

-За тэгвэл хэмжээг нь мэдээд цацсан ямар бичлэгүүд байдаг вэ. Жишээ нь, “Херо” студийн захирал, найруулагч Б.Баатарт гүйцэтгэх ажиллагаа явуулсан гэдэг үндэслэлээр таныг шалгаж эхэлсэн тухай мэдээлэл хэвлэлд хоёр өдрийн өмнө гарсан харагдсан?

-Нэгэнт шалгагдаж эхэлсэн учраас нуух юм алга. Найруулагч Б.Баатар гэхээс илүүтэй “Херо” студи дээр гүйцэтгэх ажиллагаа хийсэн нь үнэн. Гэхдээ бидний хайж байсан зүйл “Херо” студид байгаагүй. Б.Баатар хувь хүнийхээ хувьд гомдолтой явдаг байх. Тэрийг нь ойлгож байна. Хэзээ нэгэн цагт нүүр тулж уулзах үед би уучлал гуйж чадна. 

-Хэзээ нэгэн цагт гэж хойшлуулж байхаар энэ ярилцлагаар дамжуулаад яагаад уучлал гуйж болохгүй гэж. Би гэхэд долоон жилийн өмнө түүнийг тойрсон бичлэгтэй холбоотой дуулиан шуугианы үеэр найруулагч Б.Баатараас ярилцлага авч байсан. Б.Баатар найруулагч “Би бичлэг цацаагүй” гэж маш уйгагүй тайлбарласан ч тархинд нэг их итгэл үнэмшил суугаагүй үлдсэн санагдаж байна, таны ярианаас үүдээд бодоход. Харамсалтай нь, энэ бол ганц надад төрсөн сэтгэгдэл. Өөр хүмүүст ч бараг адилхан байх. Тийм болохоор яг юу хэлэхээ мэдэхгүй болчихлоо. Харамсалтай санагдаж байна?

-Үнэн. Дахин хэлье, “Херо” студи дээр тодорхой зорилготой тодорхой асуудал яригдаж байсан нь үнэн. Тэр дагуу гүйцэтгэх ажиллагаа явуулсан уу явуулсан. Гэсэн ч бидний хайж байсан баримт гарч ирээгүй учраас асуудлыг хаасан. 

-Танд Б.Баатарыг тагнаж, чагна гэдэг даалгаврыг нэр бүхий улстөрч өгсөн гэдэг мэдээлэл гарсан байна лээ?

-Тийм юм байхгүй. 

-Ерөнхийлөгч Х.Баттулга, тухайн үеийн Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж зэрэг тодорхой нэр хүртэл бичигдсэн байсан? 

-Би хэний ч даалгавраар ажиллаагүй, уучлаарай. 

-За яахав, энэ хариултыг тань үнэн гэж бодьё. Гэхдээ нэг юмыг ойлгохгүй нь?

-Юуг?

-Ерөнхийлөгч асан Н.Энхбаярын эхнэр Ц.Цолмонгийн бичлэг, Б.Баатарын хувийн харилцааны бичлэг тэгвэл танайхаас алдагдсан болж таарах нь уу. Та даалгавар өгч цацуулаагүй юм бол?

-Би хэлсэн. “Херо” студи рүү орж бичлэг, материал, баримт авсан нь үнэн. Ямар ч хэлбэрээр энэ асуултаа тавьсан, давтсан хариулт өөрчлөгдөхгүй, нэгд. Хоёрт би тэр материал дунд ямар бичлэг байсныг нэг бүрчлэн мэдэхгүй. Зорилго хангахуйц мэдээлэл байгаагүй бол тэр болгоныг нэг бүрчлэн үзэж суудаг Тагнуулын ерөнхий газрын дарга гэж байдаггүй юм. Манайхан “Зорьж шалгасан бичлэг байгаагүй” гэж хэлсэн. Би орхисон. Тийм л юм болсон. 

-Тэгвэл танд алдагдсан бичлэгүүдийн тухайд хэлэх үг байхгүй гэсэн үг үү?

-Байхгүй. Мэдэхгүй юм чинь би юу хэлэхэв дээ. Мэдэх юмаа чамд харин ч нэлээн сайн хэлж, яриад сууж байна шүү дээ. Гол нь, Тагнуулын байгууллагын мөрдөн шалгах хэлтэс дээр дөнгөж шалгагдаж байгаа хэргийн мэдээлэл намайг нэг ч удаа  асуугдаагүй байхад хэвлэлээр гарч, алдагдаж эхэлсэнд харамсаж байна. Энэ нь бас хуультай. Та тэр хэвлэл дээр гарсан мэдээллүүдийн дагуу асууж байна. Би тэр дагуу нь хариуллаа. 

-Гэхдээ зайлшгүй асуух ёстой нэг бичлэг бол Б.Баатар найруулагч У.Хүрэлсүх нарын хоорондын утасны яриа?

-Энэ талаар би мэдэхгүй. 

-Тэгвэл хэн задалсан гэж?

-Мэдэхгүй. Тусгай албадын дарга нараар оролддог, гүйцэтгэх ажиллагааны материалыг ухдаг, задалдаг энэ бүх муухай юм одоо дуусах, зогсох хэрэгтэй. Энэ хэвээр үргэлжилбэл цаашид бүр эвгүй нөхцөл байдалд хүрэх аюултай. Ерөөсөө Тагнуулын тухай хуулиа Сонгуулийн тухай хууль шиг байнга оролдож, болдоггүй юм. Улстөрчид Монголбанкны мэдээллийг ухаж болно. Тагнуулын архив, тагнуулын гүйцэтгэх ажлыг ухаж болохгүй. Аав ээжийнхээ үйлдлийг хүүхэд нь шүүдэггүй гэдэгтэй адил манайх шиг хоёр их хөршийн дунд хавчуулагдсан улс тагнуулынхаа байгууллагаар ингэж оролдох нь хортой. Бүр ор тас мартах хэрэгтэй. Цагийн уртдаа сайн үр дагавар авчрахгүй. 

-Нээрээ маш товчхон нэг онигоо гарсан байна лээ?

-Ямар онигоо.

-“Монголыг тагнаж мөнгө, цаг үрэх хэрэггүй. Монголчууд өөрөө өөрсдийгөө тагначихна” гэж?

-Ийм ярианы сэдэв болж байгаа нь үнэхээр харамсалтай. Ер нь бол дэлхийн аль ч улсад гурван зорилго байдаг. Нэгд, эдийн засгаа сайжруулах, хоёрт, гадаад дотоод аюулгүй байдлаа хангах, гуравт, өрсөлдөгч орноо хүчгүйдүүлэх. Энэ гурвыг битгий мартаарай. Улстөрчид улсаа битгий өөрсдийн гараар хорлоосой билээ. Жишээ нь, сүүлийн жилд өөрөө хоригдож, шүүх цагдаагаар явж байх хугацаандаа нэг юманд маш их харамслаа. 

-Юунд?

-Залуусын дунд хар тамхины хэрэглээ асар их нэмэгдэж байна. Энэ сэдвийг дагасан хэлмэгдүүлэлт ч маш их эрчимжсэн байна. 

-Хэлмэгдүүлэлт ээ?

-Энэ яриаг дарга нарт зориулж зориуд хэлмээр байна. Яагаад гэхээр 461, 409 гэсэн хорих ангиуд залуучуудаар дүүрсэн байна. Хуульд өөрчлөлт оруулж, тэмцэх аргаа өөрчлөхгүй бол болохооргүй болсон байна лээ. Яагаад ингэж нэмэгдэв гэдгийг асуугаад үзэхээр нэг цагдаад таван хэрэг илрүүлэх үүрэг өгдөг юм байна. Ингэснээр цагдаа нар тоон үзүүлэлт хөөцөлддөг болсон байна. Эхний хоёр хэргээ өөрсдөө илрүүллээ гэхэд дараагийн гурван хэргээ яах вэ гэдэг асуудал үүснэ биз. Иймд сүүлийн үед хар тамхины хэрэг үүсгэх замаар тэр тоогоо нөхдөг болчихож. 

-Яаж нөхдөг гэнэ ээ?

-Энэ хэргээр баривчлагдсан хүн хоёр хар тамхи хэрэглэгч олж өгвөл хэргийг нь хөнгөлдөг болсон юм байна. Тэгэнгүүт мөрдөн байцаагчийн даалгавраар хоёр найзыгаа дуудаж, буудалд оруулаад хувцас хунар руу нь хар тамхи шургуулах маягтай үлдээгээд цагдаад мэдээллэнэ. Ингээд найзтайгаа хамт хоригдож байгаа жишээ байна. Монгол Улс хүн ам цөөтэй. Ийм жишгээр залуусаа барьж хориод, яллаад байж болохгүй. Ярилцлага эхлэхэд эргээд бодоход алдаа оноо байна гэж хэлсэндээ. Жишээ нь, би энэ асуудалд анхаарал бага хандуулж байж. Харамсалтай санагдсан. Сүүлд Ерөнхийлөгч Х.Баттулга хууль хяналтын байгууллагынхныг дуудаж үүрэг өглөө гэсэн нэг мэдээ сониноос олж уншсан. Өөрөөр төрийн хэмжээнд олигтой юм хийхгүй байна. Иймд энэ чиглэлд дорвитой сайн ажиллаасай гэж хүсье. 

-Энэ сэдэв хурцаар тавигдаж байгаа нь үнэн л дээ. Гэхдээ дараагийн удаа асууж ярилцах боломж гарна гэж найдаад үндсэн сэдэв рүүгээ шилжье. Одоо таны шалгагдаж байгаа хэрэг ямар төвшинд байгаа вэ. Буруутай болсон ч юм шиг, буруугүй болчихсон ч юм шиг сайн ойлгогдохгүй байгаа. Ямар ч байсан анхан шат руу нь буцаасан гэж ойлгосон?

-Их сонин. Улсын яллагч прокурор нь шүүх хурлын мэтгэлцээний үеэр Д.Эрдэнэбат, Б.Хурц нарын баталсан төлөвлөгөө хууль ёсных, гүйцэтгэх ажиллагааны хууль зөрчөөгүй байна гэж дүгнэсэн. Мөн шүүх зөвшөөрсөн. Тэгсэн хэрнээ ял өгчихсөн. Юу ч гэхэв дээ. Шүүх хурлын үеэр зохион байгуулж байгаа жагсаал цуглаан, эсэргүүцлийн лоозон зэргээс харахад надад зориулж маш их мөнгө үрж байх шиг байна лээ. Тэр их мөнгө нь хаанаас гараад байгаа нь сонин. 

-Ер нь бол одоо  ч гэсэн та нэр бүхий хүмүүсийг  С.Зориг агсны амь насыг хөнөөсөн гэдэгт итгэлтэй байдаг уу?

-Итгэлтэй байна. Өнөөдөр энэ хэргийг илрүүлэхэд ажилласан залуус бүгд ажилгүй болсон. Маш чадварлаг мөрдөн байцаагчид, маш сайн гүйцэтгэх ажиллагааны туршлагатай албан хаагчид байсан. Одоо байхгүй. Гудамжинд гарчихсан. Их сонин. Би түрүүн хэлсэн дээ. Т.Чимгээд хийгдсэн гүйцэтгэх ажиллагаанд орсон залуу хууль зөрчөөгүй нь батлагдаад цагдаадсан гэж. 

-Тийм ээ.

-Бидэнд тулгаж байгаа 251-ийн 1 гэх зүйл ангийн субьект нь хэрэг бүртгэгч, мөрдөн байцаагч. Тэр хэрэг бүртгэгч, мөрдөн байцаагч О.Бархасбадь цагаадсан. Өөрөөр хэлбэл, 251-ийн 1 гэх эрүүдэн шүүсэн зүйл анги байхгүй болчихсон. Нэг сонин юм нь яагаад энэ залууг татаж шалгуулав гээд харахаар Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд Ц.Нямдоржийг гурван удаа дуудаж байцаасан ганц мөрдөн байцаагч нь О.Бархасбадь байсан юм байна лээ. Тэгэхээр тодорхой биз дээ. Тэр ч битгий хэл, УИХ-ын гишүүн, Хууль зүй, дотоод хэргийн дэд сайд асан Б.Энхбаярыг өөртэй нь зарчим, хууль ярьсных нь төлөө С.Зориг агсны хэрэгт бараг холбогдуулах гээд чичрээд байсан шүү дээ, нэгэн үе Ц.Нямдорж гэж хүн. Гэхдээ нэг юм бардам хэлэхэд Ц.Нямдорж нарын хүмүүсийг шалгах түр хороо УИХ-аас хэзээ нэгэн цагт байгуулагдана шүү. Энэ бүх заваан гүтгэлэг, дайралт, гөрдлөгөөс нь болоод цаашид тагнуулын байгууллагад Монгол Улсын төлөө үүрэг хүлээж ажиллах залуус олдох уу. Ц.Нямдорж, Б.Хурц гэж хоёр хүний үе дууслаа гэхэд хамгийн цаад аюул нь энэ л байхгүй юу. Үнэхээр харамсалтай. 

-Тэрийг цаг хугацаа харуулах биз гээд энэ сэдвийг орхиод асуухад та яагаад Б.Баатарыг тагнасан чагнасан асуудлаар Тагнуулын ерөнхий газраас хоёр удаа дуудахад нь очоогүй юм бэ. Энэ чинь таны удирдаж байсан байгууллага. Та бас хүндэтгэж болно оо доо?

-За, би ямар шалгуулж, дуудагдаж, хоригдож сураагүй биш асуудалгүй очино. Хэвлэлээр зарласан шиг хоёр удаа дуудаагүй. Ганц удаа л дуудсан. Тэр үед нь орон даяар карантин зарлагдсан байсан учраас очиж чадаагүй. Цагаан сарын үеийн хөл хориотой байсан үе шүү дээ. Сүүлд албадан ирүүлэх арга хэмжээ авна гэсэн ярилцлага өгч байгаа дуулдсан. Яахав дээ, Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн өмнө дахиж хорьж байгаад МАН нь Ерөнхийлөгч Х.Баттулга, Ц.Элбэгдорж хоёртой холбож бичнэ биз. Нөгөө тал нь яаж бас дутахав гэсэн шиг У.Хүрэлсүхтэй холбоод нүдэх биз. Тийм л юмнуудаа фэйсбүүк, сайт, телевизүүдээр гаргаад эхэлж байна лээ. 

-Бас л энэ их залхмаар их дуулиан шуугианы эзэн байх нь төвөгтэй санагдах юмуу, танд ер нь. Сонирхоод асуухад?

-Залхахгүй ээ. Ардчилсан Монгол Улс байгаад бахархдаг. Энэ улсын төлөө зүтгэсэндээ бахархдаг. Ёстой “тавилан юмдаа” гэдэг шиг би ингээд балбуулаад яваад байж болно. Гэхдээ нийтийн эрх ашгийн төлөө хэрхэн ажиллаж байсныг минь хүмүүс мэдэхгүй байхгүй юу. Жишээ нь, авлигын индекс гэхэд Н.Ганболд дарга бид хоёрыг Авлигатай тэмцэх газрын дарга, дэд даргаар ажилласан гурван жилийн хугацаанд 103-аас 87-руу буусан байдаг юм. Маш үр дүнтэй ажилласан. Энэ дүн бол Монгол Улсад гадна талаас тавьдаг дүн. Гэтэл одоо эргээд 111-рүү шилжсэн байх жишээний. Юун нөгөө авлигатай тэмцэх, авлигыг таслан зогсоох вэ. Ц.Нямдоржоос сэтгүүлчид та нар энэ тухай асуугаарай.

Тухайн үед бид нар нам харгалзахгүй хууль бус үйлдэл хийсэн, авлига хээл хахуулын хэрэгт холбогдсон улстөрч, тэдний ойрын хамаатан садан, найз нөхдийн хэргийг бүгдийг нь шалгаж, шүүхэд шилжүүлдэг байсан шүү. Тэгэхэд Үндсэн хуулийн эсрэг байгуулагдсан  Прокурорын мөрдөн гэж байгууллага тэр үеийн Ерөнхий прокурорын чиглэл өгсний дагуу Авлигатай тэмцэх газар дээр байсан 18 хэргийг татаж, хэрэгсэхгүй болгочихож байсан юм. Иймд тухайн үед УИХ дахь Авлигын эсрэг бүлгийн гишүүдийн дэмжлэгтэйгээр хуулийг нь өөрчилж, Прокурорын дэргэдэх мөрдөн байцаах албыг татан буулгуулж байлаа. 

-Ярилцлагын төгсгөлд асуухад “С.Зориг агсны амь насыг хөнөөсөн хэрэгтэй холбогдуулан шинэ нөхцөл байдал үүслээ” гэдэг улстөрчдийн үг нэр бүхий хүмүүсийг суллах үндэслэл болох болов уу, ер нь?

-Шүүх шинэ нөхцөл байдал үүссэн гээд тэрийг хэлэлцэх үү. Энэ асуултанд шүүхээс илүү Ц.Нямдорж хариулаг. Би комент хэлээд яахав. Тэр хүн л үгээ хэлнэ биз. Улстөржүүлж, байя гэх газаргүй болтол нь шүүхийг шахахгүй л бол суллагдахгүй гэж харж байна. 

-Ярилцлагаа энэ хүрээнд өндөрлөх үү. Өмнө нь авсан ярилцлагаа гаргах юмсан гэж бодсоор явтал хоёр жил болчихож. Шинэ ярилцлага учраас үүнийгээ ямар ч байсан гаргая даа. Удаа дараа ярилцлага хадгалаад суугаад баймааргүй байна аа?

-Тэгье ээ. Дахин хэлэхэд Ц.Нямдорж бол хортой үзэгдэл. Гол нь дахиад өөр Ц.Нямдорж л битгий төрөөсэй. Залуусыг ийм болгож болохгүй. Энэ хүн Монголын хуулийн салбараас алдар нэр олж, УИХ-д сонгогдож, бүх амьдралаараа дарга хийж, таван удаа Хууль зүйн сайд хийчихээд хамгийн сүүлд нь мөрдөстэй эрчүүдийг нулимаад гараад явсан хүн шүү.

Харин миний хувьд Авлигатай тэмцэх газрын дэд даргын албыг гурван жил, Тагнуулын ерөнхий газрын даргаар гурван жил  ажиллах хугацаандаа Авлигын эсрэг хуулийн шинэчилсэн найруулгын  төслийг боловсруулах ажлыг санаачилж, Тагнуулын тухай хуульд өөрчлөлт оруулж, олон сайхан хуулийг бэхжүүлж, тагнуулын байгууллагуудыг нэгтгэж байлаа. Тиймээс надад харамсах юм байхгүй. Харин Ц.Нямдорж бид хоёрын тухайд бол түүх шүүж таараа. Тэр үед хэн нь Монголдоо  үнэнч явсан бэ гэдэг нь тодрох биз. Өнөөдөр Ардын армийн 100 жилийн ой. Ийм өдрөө л чамд ярилцлага өглөө дөө. 

-Та баяраа тэмдэглэх үү?

-Тэмдэглэнэ ээ. Жилийн жилд уулзаж ёсолдог хэдэн найз минь бий. Тэдэнтэйгээ уулзана. 

Г.ОТГОНЖАРГАЛ