ГРАФИК: Цахим үндэстэн болох "амбиц"-тай монголчууд цахим залиланд тэрбумаар хэмжигдэх хөрөнгөө алдсаар

Хэдхэн жилийн өмнө өөрсдийгөө ЦАХИМ ҮНДЭСТЭН БОЛНО гэж "амбицалж" явсан монголчууд бид хэдэн тэрбумаар хэмжигдэх хөрөнгөө цахим залиланд алдаж сууна. 

Манай улсын нийт хүн амын 70 орчим хувь буюу 2.6 сая гаруй нь Фэйсбүүкийг өдөр тутамдаа өргөн хэрэглэж байна.

Энэ төрлийн платформын идэвхтэй хэрэглэгчдийн тоонд монголчууд зүй ёсоор багтаж буйг илтгэх нэгэн статистикийг танилцуулъя. 

Тодруулбал Та бид Фэйсбүүкийн хэрэглээгээр дэлхийд эрэмбээрээ дээрээсээ гуравт жагссаныг энэхүү олон улсын тайлангаас харж болохоор.

 

Мөн зайлшгүй анхаарал хандуулах асуудал Телеграм орчинд өрнөж байгааг цагдаагийн байгууллагаас сэрэмжлүүлсээр байна. 

Тэгвэл монголчуудын цахим залиланд өртөж буй гол буруутан нь Фэйсбүүк, Телеграм болон бусад онлайн хэрэгсэл болж хувирсан уу? Мэдээж ҮГҮЙ ээ. 

Хамгийн гол нь онлайн орчин дахь зах замбараагүй их мэдээлэлд шүүлтүүртэй хандаж, танихгүй этгээдээс ирсэн таатай саналд үл итгэгч байж, хувийн нууцаа хамгаалах нь юу юунаас илүү чухал байгаа. 

Нэг үгээр бол "муу санаа"-тай байх хэрэгтэй байна. 

Гэмт хэргийн жишээг дурдвал, нэр бүхий иргэн "Буцалтгүй тусламжаар ₮50 саяыг өгнө. Үйлчилгээний хураамж ₮990 мянгыг шилжүүл” гэх зард итгэж, залилуулсан хэрэг Цагдаагийн Ерөнхий Газарт 2025 оны дөрөвдүгээр сард бүртгэгдсэн байдаг. 

Энэ бол цахимаар залилан мэхэлж, бусдын өмч хөрөнгөд халдаж буйн наад захын жишээ. 

График 1: Залилах гэмт хэргийн тоо (Сүүлийн таван жилээр өссөн дүн)

Графикийн тайлбар: 2021-2025 оны эхний найман сард бүртгэгдсэн залилан мэхлэх гэмт хэргийн тоон мэдээлэл болно. Иймд бүтэн жилийн тоо баримт гэж үзэх боломжгүй. 

Мөн он гарсаар эхний таван сард Телеграм залилангийн улмаас иргэдэд 7.3 тэрбум төгрөгийн хохирол учирсныг прокурорын байгууллагаас мэдээлж,

Цахим орчинд цагийн ажил санал болгох нэрийдлээр иргэдийн дансыг ашиглаж гэмт хэрэг үйлдэж байна

Энэ төрлийн гэмт хэргийн гаралт ба урьдчилан сэргийлэх алхмын талаар ЦЕГ-ын Урьдчилан сэргийлэх албаны Мэдээлэл нөлөөллийн тасгийн дарга цагдаагийн ахмад Б.Ариунгуатай ярилцсанаа уншигч Та бүхэнд хүргэе. 

Тэрбээр хэлэхдээ "Телеграм орчинд даалгавар биелүүлэх, фэйсбүүк орчинд өвчтэй хүүхдүүдийн зургийг ашиглаж хандив гуйх, буцалтгүй тусламж өгөх нэрийдлээр бусдын өмч хөрөнгийг залилж авах гэмт хэрэг нэмэгдэж байна. 

Үүнээс гадна хүмүүсийн тэр бүр мэддэггүй нэг зүйл бий. Цахим орчинд "Цагийн ажил олгоно" гэдэг зар мэдээлэл их харагддаг шүү дээ. 

Тухайн цагийн ажлыг судлаад үзэхэд "Банкны дансаа хоёр цаг хэрэглүүлээд 200 мянган төгрөгтэй болоорой", "Банкны дансаа 3-4 цаг ашиглуулаад мөнгө аваарай" гэх саналыг тавьж байна. Дансаа хүнд зарах, бусдад дансаа ашиглуулах нь хууль бус үйлдэл. 

Цахим орчин дахь зар мэдээллийг сайтар нягталж, ирээдүйд гарах эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэх нь зүйтэй. 

Өөрийн нэр дээрх банкны дансыг хууль бус үйлдэл хийж байгаа хүмүүст ашиглуулах нь өөрөө гэмт хэргийн шинжтэй үйлдэл учраас иргэд аливаа төрлийн зар мэдээлэлд шүүлтүүртэй хандаасай" хэмээн сэрэмжлүүлэв. 

Харилцаж байгаа хүний чатыг уншихад Google translate-ээр орчуулсан юм шиг харагдвал дахин нягтал

 

Гэрэл зургийг MPA агентлагийн онцгой зөвшөөрөлтэйгөөр ашиглав

Мөн тэрбээр "Залилагчид ямагт таатай саналыг тавьж бусдыг хохироодог. 

Сүүлийн үед цахим орчинд сугалаа зохион байгуулж, иргэдийг залилах гэмт хэрэг өсөж байгаа. Ингэж сугалаанд оролцуулахдаа 200-400 мянган төгрөг гэхчлэн багц худалдаж авахыг санал болгодог. 

Улмаар худалдаж авсан багцаараа сугалааны хонжворт оролцож, хонжвор хожлоо гэж бодоход "Та таван сая төгрөгийн хонжвор хожсон бол урьдчилгаа 10 хувиа эхэлж шилжүүл" гэх мэтчилнээр залилан мэхэлж байна. 

Аль нэг улсын буцалтгүй тусламжаар Монгол Улсын иргэдэд туслахаар ажиллаж байгаа. Манай коммент доор мэдээлэл байршуулж, зургаа үлдээгээрэй эсвэл хүсэлтээ үлдээгээрэй гэж бичдэг.

Ийнхүү хүсэлтээ үлдээгээд буцалтгүй тусламжид хамрагдъя гээд холбогдоход "Манай буцалтгүй тусламжийн эзнээр та тодорлоо", "Та хэдэн төгрөгийн зээл авмаар байна вэ? Хувийн мэдээллээ явуул" гэх мэтчилэн харилцаа холбоо тогтоон гэмт хэргийн хохирогч болгож байна.

Эргээд харвал гадаад хүний зурагтай мөртлөө монгол нэртэй цахим хаягууд байдаг. Харилцаж байгаа хүний чатыг уншихад ойлгомжтой Google translate-ээр орчуулаад бичсэн юм шиг ажиглагддаг. 

Google translate-ээр орчуулсан л бол залилан гэж ойлгох нь өрөөсгөл. Гэхдээ өмнө нь хэзээ ч харж байгаагүй, танихгүй хүний данс руу азандаа итгэж мөнгө шилжүүлэх нь өөрөө эрсдэлтэй алхам. 

Таньдаг ойрын хүн байсан ч Фэйсбүүк хаягаар мөнгө асууж байгаа мэдээлэлд болгоомжтой хандах хэрэгтэй" хэмээн зөвлөлөө.

Залилан мэхлэх гэмт хэргийн хохирогч болсон иргэдийн КЭЙСҮҮД: 

Ийнхүү залилан мэхлэх гэмт хэргийн хохирогч болсон харамсалтай тохиолдол, иргэдийн гомдол мэдээлэл цагдаагийн байгууллагад тасралтгүй бүртгэгдсээр. 

Хуурамч хаягаас худал гэдэг нь илэрхий ойлгомжтой санал тавьж байвал үл итгэгч байдлаар хандаж, далд агуулгыг сайтар нягтлах хэрэгтэй юм. 

Энэ он гарсаар залилагч этгээдийн арганд орж 11,926 иргэн өөрийн өмч, эд хөрөнгөөр хохирсныг дээр дурдсан билээ. Иймд цахим орчин дахь сайхан санал, таатай өгөөшинд хууртахгүй байх нь өөрийгөө болон өрөөлийг хохирогч болохоос хамгаалах гол арга юм.