А.МӨНХБАТ: “Цахим Монгол” хөтөлбөрөө үргэлжлүүлэхийн төлөө би үхэн үхтлээ ажиллана гэж бодож байгаа

Баяр хөөртэйгээр амжилттай урагшилж байгаа нэгний ард алхаж байгаа хүн түүний улыг л хардаг. Улыг нь шагайх тэр хүн амжилттай яваа нэгнийхээ инээдээр дүүрсэн царайг харж чаддаггүйтэй адил хэн нэгнийг муулж байгаа хүн асуудлыг тийм л өрөөсгөл нүдээр хардаг тухай зүйрлэлийг сонсоод юутай үнэн үг вэ гэж бодогдоно. 

Нөгөөтэйгүүр хийсэн юмтай л хүн бусдын шүүмжлэлд өртдөг ч гэдэг.  Юу ч хийж бүтээгээгүй нэгэнд сайлуулах, муулуулах зүйл нээрээ л юу байх вэ. 

Сүүлийн үед сайнтай, муутай янз бүрээр л хэлэгдэж байгаа байгууллага бол Монголын Залуучуудын холбоо. Бодоод байхад өмнө нь энэ байгууллагын талаар төдий л хэлэлцүүлэг болж байгаагүй ажээ. Бараг ийм байгууллага байдаг эсэхийг мартах шахсан үе байж.  

Харин Монголын Залуучуудыг төлөөлөх нэгэн "шинэ" байгууллага мэндлэн гарч ирсэн нь Аюушийн Мөнхбатын үеийнх ажээ. Ийм байгууллага бий гэдгийг сануулсан А.Мөнхбатыг бид iKon.mn сайтын "Өглөөний хүн" ярилцлагын буланд урьсан юм. 

Залуус залуусыгаа л дэмжиж байвал бидний урагшлах зам илүү тодрох учиртай биз ээ. 

Ингээд iKon.mn сайтын шинийг санаачлагч, хөдөлмөрч, бүтээгч, манлайлагчдын цуврал "Өглөөний хүн" ярилцлагын булангийнхаа ээлжит зочныг хүлээн авна уу. 

ТЭРЭНД ШЭЭС НЬ ГООЖИХ ГЭЭД БАЙГАА БОЛ ЗАЛУУЧУУДАА ХОШГОРУУЛАХАА БОЛЬ ГЭЭД Л ХЭЛЧИХЬЕ

- Та бүхний хийж байгаа олон ажлаас “авлигагүй орон сууц” төсөл их анхаарал татаж байна. Энэ ажлын явц хэр байгаа вэ. Хэзээ олон нийтэд албан ёсоор зарлах вэ?
- МЗХ төрийн бус байгууллага ч гэсэн нэлээд эдийн засагжсан үйл ажиллагааг бойжуулахаар ажиллаж байна.

Жилийн өмнөөс авлигагүй орон сууц гэж ярьж эхэлсэн. Авлигагүй орон сууц гэдэг төслийг бид “Буянт –Ухаа” хороолол дээр туршаад үзэж байна. Гэхдээ Засгийн газар хэтэрхий удаан байна. Дээр нь эдийн засгийн механизмийн хувьд байнга засгаас хамааралтай байх нь буруу. 

Тиймээс эдийн засгийн тогтолцоо нь өөрөө өөрийгөө аваад явах хэмжээний Залуучуудын орон сууцны корпорацийг байгуулах бэлтгэлийг хангаад дуусч байна.

Удахгүй төрийн орон сууцны корпораци, Нийслэлийн орон сууцны корпораци гэдэг шиг Залуучуудын орон сууцны корпорациа зарлана. Монгол хүн бүр өөрөө энэ корпорацийн хувь эзэмшигч байх боломжтой. Монгол залуу хүн бүр өсөн нэмэгдэж байгаа барилгын салбарын бизнест оролцож, эзэмшигч, шийдвэр гаргагч байх мөн түүнээсээ эргээд ашиг хүртэгч болох нөхцөл боломжийг Монгол Улсын нийт залуучуудад нээж өгнө. 

- Санхүүжилтийн хувьд хэрхэн шийдэж байгаа билээ?
- Энэ байгууллага хөрөнгийн бирж дээр хөрөнгө нь босох корпораци байна. Түүнээс төрөөс хөрөнгө, мөнгө бусад зүйлийг шаардаад суухгүй. Төрөөс нэг л зүйлийг шаардана. Зөвшөөрөл өгөхдөө авлига битгий ав. Барилгын материал зорьсон газраа ирэхэд битгий авлига ав. Гааль, татвар, газрын зөвшөөрөл дээр битгий авлига ав. Дээр нь найман хувийн хүүтэй зээл авах гээд очиж байгаа залуугаас битгий авлига нэхээд бай гэдэг л шаардлагуудаа тавьж байна.  

Нийслэлийн орон сууцны корпорацийг ажилгүй болгоно гэдэгтээ би хувьдаа бат итгэлтэй байгаа.

Хөрөнгө босгох түүндээ залуучуудыг сонгож оруулах бүх зүйлээ сонгодог зах зээлийн схемээр нь хийх корпораци байгуулна. 

Энэ нь Төрийн орон сууцны корпораци, Нийслэлийн орон сууцны корпорацийг ажилгүй болгоно гэдэгтээ би хувьдаа бат итгэлтэй байгаа. 

- Энэ үйл ажиллагаа яг хэзээ эхлэх вэ?
- Тавдугаар сарын эхээр зарлана гэж ойлгож байгаа. Гэвч манай дотоодын Хөрөнгийн бирж одоог хүртэл цэгцэрч амжаагүй байна. Дарга, цэрэг нь томилогдохгүй байна. Бид Хөрөнгийн биржийг цэгцрэхийг л хүлээж байна. 

- Та МЗХ-ны ажлыг аваад яг хэдэн сар болж байна вэ?
- 24 сар. 

- Энэ хугацаанд хийсэн хамгийн чухал ажлаа нэрлэхгүй юу?
- Залуучуудын төлөө ажиллахын тулд энэ байгууллага өөрөө чадамжтай байх ёстой. Тиймээс  байгууллагыг өөрийг нь босгож ирэх ажил байсан. Хоёрдугаарт энэ ажилд залуучууд өөрсдөө оролцдог байх ёстой.

Залуус МЗХ-ны ажилд оролцдоггүй байж тэр төрийн ажилд оролцоно гэвэл лөөлөө биз дээ. Тиймээс залуучуудыг энэ байгууллагын ажилд оролцдог болгох тэр ажлыг хийж байна. 

Гуравдугаарт, залуучууд нийлэхээрээ нийгмийн өмнө ямар ажил бүтээж чаддаг юм бэ гэдгийг бид нар харуулж чадсан. “Паркаа аваръя”, “Унадаг дугуйтай Улаанбаатар”, “Спирт үү, спорт уу”, “Авлига авахгүй, өгөхгүй” гэсэн энэ дөрвөн кампанит ажлыг бид хоёр жилийн дотор хийлээ. Олон юм руу савчсангүй. Уншигчид энэ дөрвөн ажил ямар үр дүн өгч байгааг мэдэж байгаа. 

Тэгэхээр бид нийгэмд ийм нөлөөтэй байгууллага, залуучууд нэгдэж чадах юм бол юуг ч хийж чадна гэдгийг харуулсан хоёр жил байлаа. Одоо энэ бий болсон боломжийг залуучууд маань өөрсдөө ашиглах ёстой. Өөрсдөө эхлээд хүнээс гуйхгүй орон сууцтай, гэр бүлээ аваад явчихдаг дажгүй боловсролтой болсон хойноо хийх, хөдлөх олон зүйлүүд бий.

- Залуучуудын холбооны байнгын шүүмж болдог зүйл танай байр. Байраа түрээслээд мөнгө олоод “идчихдэг” гэдэг.
- Манай гол санхүүжилт бидний үйл ажиллагааг дэмждэг доноруудаас босдог. Спонсоруудаас гэсэн үг. Манай сайт дээр “Хандив” гээд цэс бий. Тэнд ямар арга хэмжээнд, хэн хэдэн төгрөг өгсөн нь бүгд байгаа. 

- Байраа түрээслэсэн мөнгөө?
- Ажилчдын цалин, байшингийн урсгал зардлыг түрээсээс төлж байна. Энэ бол хулгайч нарын аваад идчихсэн барилга, байшин эсвэл төрөөс авч идэж байгаа мөнгөний хажууд хумсны толион чинээ. Тэгж байхад энэ асуудлыг сөхөөд яриад байна аа гэдэг чинь бид нар хулгайч нарын уурыг хүргээд байгаа гэсэн үг. Тиймээс энэ асуудалд санаа зовоод эгдүүцээд янз бүр болоод байдаггүй. 

- Танай холбоо яг хэдэн ажилтантай вэ?
- Яг бүтэн цагаар ажиллаж байгаа ажилтан 53. 

- Орон нутагт?
- Орон нутагт өдөр тутам ажиллаж байгаа хүмүүс байхгүй. Бүгдээрээ сайн дураараа ажлынхаа хажуугаар хийдэг. 
    
- Тэд цалин авах уу?
- Үгүй. 

- Шинэ жилээр нэг өдөрлөг зохион байгуулаад танайхныг шагналаа мөнгөөр зардаг гээд байсан.
- Тэргүүний залуучуудын сүлд модны наадам болдог байсан. Энэ бас такстай. Энэ байгууллагад би ирээд тэр наадмыг нь “Тусгаар тогтнол” нэртэй болгосон. Яагаад бид нар тусгаар тогтносон улс гэдгээрээ бахархаад байгууллага болгоноос шилдэг нь болсон залуучууд нэг орой бие биетэйгээ танилцаж болохгүй гэж. 

Энэ арга хэмжээг яагаад заавал сумын клуб шиг байранд хийх ёстой вэ. Бид нар өнөөдөр таван одтой хамгийн сайхан буудлын хамгийн сайхан зааланд нь хийх ёстой биз дээ. Үнэхээр Монгол Улсын шилдэг залуучууд мөн л юм бол. Тэгээд хийе гэхээр зардал гэж юм гарч ирнэ. Шилдэг боллоо гээд байгууллага нь тухайн хүнийхээ зардлыг нь даагаад оруулчихаж чадахгүй юм бол шилдэг болголоо гээд хошгоруулаад яах юм. Бүх юм зах зээлийнхээ харилцаанд шударга л байгаа шүү дээ. 292 мянган төгрөгөөс нь хоёр мянгийг нь ч ашиг болгож бид авч идээгүй. Тэр арга хэмжээндээ зарцуулагдаад л дуусдаг мөнгө. Тэрэнд шээс нь гоожих гээд байгаа бол залуучуудаа хошгоруулахаа боль гээд л хэлчихье. 

"HERO"-ИЙН Б.БААТАР БИД ХОЁР ЧИНЬ ГОРШОКНЫ НАЙЗУУД. ГОРШОКНЫХОО НАЙЗДАА НЭГ "ТАВИУЛСАН"

- Төр өөртөө аливаа байгууллагыг мэдэлдээ байлгаад байхаар "дампууруулчихдаг". Гэхдээ хүүхдийн төлөө байгууллагууд арай онцгой орчинд байх ёстой гэж танай холбоо үзэж байгаа. Хамгийн сүүлд циркийн асуудал яригдаж байна. ШӨХТГ-ын талд таныг дуугарч байгааг анзаарсан. Төр буцаагаад энэ байгууллагыг аваад хэвийн болгож чадах уу?
- Хүмүүс их гэнэн тэнэг байдаг. Бүх төрийн өмчийг хувьчилсан гэрээнд нэг тодорхой зүйл байдаг. Тэрийг ард түмэн ерөөсөө мэддэггүй. Юу гэхээр тухайн үйлдвэрийн зориулалтыг өөрчлөхгүй байх. Тухайн үйлдвэрийг орчин үеийн техник төхөөрөмжөөр тоноглож орчин үеийн шаардлагад нийцсэн бүтээгдэхүүн үйлчилгээгээр улс орны эдийн засгийг хангана гэсэн заалт байдаг. 

Би өөрөө Төрийн өмчийн хорооны гишүүн байсан хүний хувьд үүнийг мэдэж байна. Тэр заалтыг хувьчилж авсан хуулийн этгээд биелүүлж байна уу гэдэг л асуудал байгаа. Үүнийг О.Магнай гаргаж тавьсан. Өөрөөр хэлбэл циркээ циркээр нь байлгаж байна уу эсвэл өөр юм болгочихоод байна уу л гэдэг асуудлыг ярьсан болохоос төр буцааж авах гээд байгаа юм биш. Төр авчихвал сайн менежменттэй, ашигтай ажиллуулна гэж ерөөсөө хэлээгүй. Ердөө л энэ. Тэгэхээр 1996 оноос эхэлж хувьчлагдсан бүх төрийн өмчийн аж ахуйн нэгж дээр зориулалтыг нь өөрчилж байна уу, үгүй юу л гэдгийг шалгаад үзэх хэрэгтэй. Өөрчилсөн байвал хувьчилж авсан этгээд гэрээгээ зөрчсөн байна аа л гэсэн үг. Тэр гэрээнүүд одоо хүртэл хүчин төгөлдөр. Бид хууртагдаж болно. Харин хууртагдсанаа мэдсэн бол засах ёстой. Түүнээс тэнэг царайлаад яваад байж болохгүй. Ард түмэн тэнэг гээд нөгөөдүүл чинь шоолоод сууж байгаа. Тэгтэл бид тэнэг биш гэдгээ үргэлж сануулж,  харуулж байхгүй юм бол ямар ч сайн засаг ялзардаг гэдгийг түүх харуулсан. 

- Та Асашорюүтэй найз уу?
- Би ахтай нь найз. 

- Өөртэй нь?
- Өөртэй нь би уулзаж ч үзээгүй. 

- Цирк гэдэг бол яах аргагүй л бас хүүхэд, залуусын соёлын ундарга болсон газар. Тэгэхээр танай холбоо циркийн асуудал дээр албан ёсоор байр сууриа илэрхийлэх үү?
- Бид залуучуудын чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг газруудыг буцааж яаж сэргээх нь вэ гэдэг дээр үргэлж анхааралтай ажиглаад байж байна.  Яагаад гэхээр энэ асуудлыг анхнаас нь хөндөж тавьсан байгууллага бол Монголын залуучуудын холбоо. Одоо ч гэсэн энэ байр суурь дээрээ хэвээрээ зогсож байгаа. Бид нар энэ асуудалд Засгийн газрыг дорвитой дуугараасай гэсэн хүлээлт, шаардлага бий. Засгийн газар энэ олон маргааныг нэг талд нь гаргаж өгөх ёстой. Яагаад гэхээр Засгийн газрын шийдвэрээр энэ бүх газар хувьчлагдсан байдаг. Тиймээс Засгийн газар өөрийн байр суурийг илэрхийлж өмнөх Засгийн газар, Ерөнхий сайд, тэр Төрийн өмчийн хорооны даргын үед гэж ярихгүйгээр өөрсдийн маш тодорхой байр сууриа илэрхийлэх ёстой. Түүнээс биш хувьчилж авсан янз бүрийн бүтэх, бүтэхгүй нөхөдтэй би бүгдтэй нь ярих алба байхгүй. 

- Дуусдаггүй яриа гэдэг шиг паркийн асуудал... "100 чухал сэдэв" нэвтрүүлгийг үзээд таныг бүр нэг буланд шахаад хаячихсан юм шиг санагдсан. Гэхдээ төлбөртэй нэвтрүүлэг байсныг хүмүүс мэдсэн байх. 
- Төлбөртэй нь батлагдсан юм чинь яах вэ дээ. 

- Тэр нэвтрүүлгийн талаар одоо ч ярихад уйдамгүй байна. Та анхнаасаа паркийн тухай тэр нэвтрүүлэгт яагаад орсон юм бэ?
- "Hero"-ийн Б.Баатар бид хоёр чинь горшокны найзууд. Найз маань "нэг нэвтрүүлэг хийж байна. Чиний паркийн тэмцэл чинь зөв шүү" гээд байхаар хүн чинь очоод ордог юм байгаа биз дээ /инээв/. Горшокныхоо найздаа нэг "тавиулсан".  Тэглээ гээд муу нь юу байх вэ. 

- Тэр нэвтрүүлгийн дараа уулзсан уу?
- Нэг уулзсан. "Уучлаарай" л гэж байна лээ. 

А.Мөнхбатыг хуурсан байж болно. Харин Залуучуудын холбоог хэзээ ч хуурч чадахгүй. 

-Та хариуд нь юу гэсэн бэ?
- Надаас бол уучлалт гуйж болно. Би хүнийхээ хувьд уучилж ойлгоно. Харин энэ байгууллагаас уучлалт гуйх ёстой. Тэрийгээ гэхдээ шүүхийн өмнө хийх ёстой гэсэн. Тэгээд түүнийгээ биелүүлсэн. Албан ёсоор уучлалт гуйсан. А.Мөнхбат гэдэг чинь нэг хүн. Харин Монголын Залуучуудын холбоо гэдэг чинь бүх л бүтэн үндэсний хэмжээний байгууллага шүү дээ. А.Мөнхбатыг хуурсан байж болно. Харин Залуучуудын холбоог хэзээ ч хуурч чадахгүй. Үүнийг л ойлгох ёстой. Шүүхээр яваад “Hero” уучлалт гуйгаад дууссан.  

- Паркийн асуудал одоо юу болж байгаа вэ?
- Паркийн асуудал бол Монголын залуучууд шударга ёсыг нэхсэн л тэмцэл. Энэ тэмцлийг үгүйсгээд мөнгөөр дарах гэж оролдох юм бол хэзээ ч бүтэхгүй. Тиймээс паркийн тэмцэл үргэлжлээд л явж байгаа. Одоо үүнээс харин муйхарласанаараа хэн яаж муухай болж нийгэмд танигдах уу, хэн энэ тэмцлээс хожих уу, эргээд парк нь паркаараа байж чадах уу гэсэн олон асуулт байгаа. Энэ асуултанд бид нэгдэж сууж байгаад л хариултаа хэлэх ёстой. Тиймээс энэ асуудлыг эхэлсэн газар нь буцаагаад дуусгана. 

Иргэний танхимд энэ асуудлыг анх ярьж эхэлсэн. Яг үүн шигээ эргээд Иргэний танхимд ярина. Ингэхдээ бид шийдэл санал болгож байгаа. Биднийг шийдэл санал болгохоос өмнө урьтаад хүмүүс 68 давхар центр барина гэж байна. Тодруулбал, УИХ-ын гишүүн Б.Наранхүүгээс эхлээд дуугарч эхэлж байна. Б.Наранхүү бол өгөх юмтай хүн. Монголын хүүхэд залуучуудад өгөх юм байгаа. Б.Наранхүүгийн мэдэлд "Дүнжингарав"-ын цаана 140 га газар байгаа. Түүнийгээ паркийн газраар солиод бид нар 140 га дээр нь очиж хүүхдийн паркаа барьж болно. 

Б.Наранхүү бол өгөх юмтай хүн. Монголын хүүхэд залуучуудад өгөх юм байгаа.

- Танай анхны уулзалтаар Б.Наранхүү гишүүн л иргэний зориг гаргаж байсныг бүгд харсан. Ганцаараа өгье гэсэн рүү нь дайраад байхаар яах бол?
- Өгье гэсэн хүн рүү нь дайраагүй. Нөхөр тэнд шийдвэрээ гаргачихаад байна. 68 давхар дэлгүүр, буудал барина гээд. Бид нар зөрүүлээд 140 га газрыг нь авчихъя. Б.Наранхүү өгөх юмтай хүн учраас санаа зоволгүй тийм зүйл хийж байна гэж хэлж байгаа юм.

- MCS, “Бодь” -ийн хувьд?
- MCS-ийн хувьд одоо барьж байгаа Шангриллагийн нэгээс таван давхарт нь хүүхэд , залуучуудад зориулсан бүх үйлчилгээг бий болгоно гээд амлачихсан. Кино театр, тоглоомын төв гэх мэт. "Бодь"-ынхон бол дахиж нэмж хөрөнгө оруулалт хийхгүй юм байна гэж ойлгоод хотод 51 хувиа шилжүүлэх ажлын хэсэг ажлаад явж байгаа. Энэ шийдвэрүүдийг хурдан дуусга гэдэг шахалтыг бид Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлөөр өгүүлэхээр шийдээд байгаа. Тийм учраас Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөл Хүүхдийн паркийн асуудлыг хэлэлцэж зөвлөмж гаргана. 

Үүний дараа бид Иргэний танхимд маш тодорхой хурлыг хийнэ. Үр дүнд нь бид юу хүсч байна вэ гэхээр нийтийн өмч, нийтийн эрх ашиг сонирхлыг хангах гэдэг ойлголтуудыг чанарын цоо шинэ түвшинд гаргаж тавихад оршиж байгаа юм. 

2008 ОНД ХУУЛЬ ГАРАХАД Л НАМААС ТАТГАЛЗСАН ХҮН. ТЭРНЭЭС ХОЙШ ГИШҮҮНИЙ ЭРХЭЭ СЭРГЭЭГҮЙ

- Шинэчлэлийн Засгийн газрын үед коммунист үзэлтэй хэдэн нөхөр байна гэсэн шүүмжлэл бий. Тэрний нэг нь та юм биш биз?
- Шударга хүмүүсээ харлуулах гэсэн, шударга хүмүүстээ хаяг, хоч зүүх гэсэн хуучны коммунистуудын арга байхгүй юу. Намайг коммунист гэж хэлж байгаа хүн өөрөө коммунист. Тэр бол баталгаатай. Математикийн аксиом гэж байдаг шиг намайг коммунист гэж хэлж байгаа хүн бол өөрөө коммунист. Өөрөөр хэлбэл коммунистуудад л ийм арга байдаг. Түүнээс чи намайг хэн нэгнийг коммунист, фашист  гэж хэлж байгааг харсан уу. Эсвэл чи ямар мөнгөтэй хулгайч вэ гэж бусдыг хэлж байгааг твиттерт харсан уу. Тийм юм байхгүй. Би бол ардчилсан хүн. Коммунистууд л тийм коммунист юмаа ярьдаг юм. Залуучууд үүнийг ингээд л ойлгочих хэрэгтэй. 

- Гэхдээ бизнесийнхэнийг хавчиж, шахаж, дарамталж байгааг хувийн хэвшлийнхэн нийгэмд хүчтэй гаргаж ирж байна. Шахаж, хавчиж байгаа хүний нэгээр таныг тодруулчихаад байгаа. 
- Цаг хугацаа харуулна. Компаниуд шударга бизнес хийдэг болох ёстой. Залуучууд ч бас шударга нийгэм байгуулж байна.  Тэд шударга нийгэмд амьдарч байгаа юм байна гэсэн итгэл, үнэмшлийг олж авах ёстой. Ингэж байж л энэ улс цаашаа явна. 

Компаниуд нь шударга бизнес хийдэг, төр нь шударга байдаг, иргэд нь шударга үнэт зүйлтэй болчихсоны дараа бид нарт эдийн засгийн хөгжил л ирнэ. Үүнийг л бид хүсч байгаа. 

Математикийн аксиом гэж байдаг шиг намайг коммунист гэж хэлж байгаа хүн бол өөрөө коммунист.

Залуучуудын холбоо бизнесийнхэнээ үргэлж дэмждэг. Би  “Оюу Толгой” дээр очиж төрсөн өдрөө хүртэл тэмдэглэж байлаа. Тэнд ажиллаж байгаа залуучуудтайгаа. Тэдний ажил нь урагшлаасай гэж хүсч тэгсэн. MCS –тэй ч олон төсөл дээр хамтарч ажиллаж байна. “Голомт” манай “Next Stop” наадмыг ивээн тэтгээд л явж байгаа. “Next stop”-с гэхэд одоогийн томоохон компанийн боссууд бүгд төрсөн байдаг. Нийгэмд анх гарч ирж байхад нь Монголын Залуучуудын холбоо гэж пуужин дээр суулгаж байгаад харвачихсан юм байгаа шүү дээ. Нэр хүнд нь тэгж өссөн гэсэн үг. 

- Залуучуудын холбооны ажлыг авснаас хойш та АН-ынхантай нэлээд зөрчилдөж байгаа чинь ажиглагдаж байна. Жишээ нь паркийн асуудал дээр М.Зоригт гишүүнтэй олон нийтийн сүлжээгээр хүртэл зөрчилдөөд авсан. 
- Монголын залуучуудын ашиг сонирхлын төлөө хэнтэй ч муудахаас аргагүй нөхцөл байдалд очдог. Тийм учраас А.Мөнхбат гэдэг хувь хүнээс илүү Монголын залуучуудын холбооны Ерөнхийлөгч гэдэг ажлаа хийх ёстой. Ажлаа хийж байгаа хүнийг ажлаа хийлээ гэж муудаж, сайндах нь цаад хүний асуудал. Намайг ажлаа хийсний төлөө надтай муудаж байгаа бол тэр хүнтэй би сайн байх шаардлагагүй л гэсэн үг. Тэрний төлөө би харамсаад ч юм уу өөрөө өөртөө хүнтэй дэмий муудлаа гэж бодоод байх шаардлага байхгүй. 

Ажил дээр сайдаж, муудах зүйл зөндөө. Түүнийгээ ажил дээрээ л ойлголцоод явдаг болохоос "тэр муу новш" гээд шүд зуугаад байх юм байхгүй. Би бол төрд ч, намд ч, хувийн хэвшилд ч ажиллаж үзсэн хүний хувьд ажил амьдрал, хувийн харилцаа гээд олон зүйлээ ялгаад сурчихсан л гэж ойлгодог. М.Зоригт гишүүнтэй би энд, тэнд тааралдаад мэндтэй, устай л зөрдөг. Бидний харилцаанд айхтар зүйл байхгүй. Дотроо юу бодож явдгийг мэдэхгүй юм. Гэхдээ хоёр ч удаа УИХ-д сонгогдчихсон улстөрч хүний хувьд тийм жижиг сажиг зүйл бодоод яваа гэдэгт би хувьдаа итгэхгүй байна. Хувь хүмүүсийнхээ хувьд бол муудсан юм байхгүй. Харин Залуучуудын холбоо, “Бодь” хоёрын хооронд асуудал байгаа юу гэвэл байгаа. 

Харин Залуучуудын холбоо, “Бодь” хоёрын хооронд асуудал байгаа юу гэвэл байгаа. 

- Та АН-аас татгалзсан хүн билүү?
- Би 2008 онд хууль гарахад л намаас татгалзсан хүн. Тэрнээс хойш гишүүний эрхээ сэргээгүй. Сэргээх шаардлага ч гараагүй. 

- Нам бус. Гэхдээ АН-ыг дэмждэг. Мөн үү?
- Монгол улс нийтээрээ дэмжиж байхад би яагаад өөр зүйлийг дэмжих ёстой гэж. 

- Нийтээрээ ч гэж хэлж болохгүй байх л даа.
- Нийтээрээ дэмжээд нийтээрээ Үндсэн хуулиа батлаад явж байгаа шүү дээ. Тэгэхэд би фашизм ярих юм уу. Социализм, коммунизм ярих уу. Би ардчиллыг дэмждэг. Харин намыг дэмждэг үү, үгүй юу гэдэг өөр асуудал. 

ТӨСВИЙН ГУРВАН ИХ НАЯД ТӨГРӨГ ДЭЭР БУЖИГНАЖ БАЙГАА ШОРГООЛЖ ШИГ ХУЛГАЙЧ НАРТАЙ Л ТЭМЦ ГЭЖ ХЭЛМЭЭР БАЙНА

- Танай холбоог байх хэрэгтэй юу, үгүй юу гэсэн асуулт хүртэл яригдаж байна. 
- Байх хэрэгтэй юу, үгүй юу гэдгийг хэн нэгэн хэлээд шийдчихдэг асуудал биш. Энэ бол түүхэн уламжлалтай байгууллага. Байгуулсан болоод одоо ажиллаж байгаа энэ олон залуу энэ байгууллагыг байх ёстой гэж үзээд өөрсдийн зүрх сэтгэл, цаг зав, залуу насаа зориулаад ажиллаж байгаа. Эдгээрийн үнэ цэнийг хүндлэхгүй байгаа хүний амнаас л ийм үгс гарч байгаа.  Өөрөө өөрийнхөө хийж байгаа зүйлээ л сайн хий гэж хэлмээр байна. 

- Залуучуудад зориулсан кампанит ажил явуулахад та бүхэн судалгаагаа яаж хийж байна. 
- Бидний ажлын гол арга барил бол хөрсөн дээр нь буух гэдэг зарчимтай. Яагаад бид 21 аймаг тойроод яагаад би ингээд сайртатлаа хөдөө яваад байдаг юм бэ. Ердөө л хөрсөн дээр нь бууж байгаа юм. Нэгэнт хөрсөн дээрээс хийгдсэн зүйл бол маш сайн хийгдсэн статистикийн судалгаанаас барагтай зөрдөггүй. Миний өөрийн мэргэжил математикч. Хэрэглээний математик гээд яг энэ статистик , эконометрийн чиглэлийн хүн. Тийм учраас статистикийн бүхий л судалгааг барьж авч үздэг. Үзээд бодит амьдралтай харьцуулаад үйл ажиллагаандаа ашигладаг.

- Танай санаачилсан “Унадаг дугуйтай Улаанбаатар” төслийн дугуйн замыг барих мөнгийг өөр зүйлд зарцуулах нь дээр байсан юм биш үү гэх санал ч бас байна. 
- Монголын залуучуудын холбооны ганцхан тэрбум төгрөгний төсвийг нийслэлд тусгуулаад тэрийг нь нийслэл өөрөө тендер зарлаад аж ахуйн нэгж хийж байгаа зүйлтэй зууралдаж байхын оронд төсвийн гурван их наяд төгрөг дээр бужигнаж байгаа шоргоолж шиг хулгайч нартай л тэмц гэж хэлмээр байна. За юу. 

Төсвийн гурван их наяд төгрөг дээр бужигнаж байгаа шоргоолж шиг хулгайч нартай л тэмц гэж хэлмээр байна. За юу.

Бид нарыг тэр ганц тэрбум төгрөг дээр зодолдуулах нь эрх баригчдын хүсэл байхгүй юу. Албан тушаалтай, албан тушаалаа ашиглаж мөнгө хийж байгаа хүмүүсийн хүсэл нь тэрбум төгрөг дунд нь хаячихаад түүн дээр хүмүүсийг зодолдуулах гээд байна. Цаана чинь гурван их наяд төгрөг байна. Тэнд очиж хошуугаа дүр л гэж хэлье. Түүнээс энэ нэг тэрбум төгрөг лай л байна. 

- Үүнд та их бухимдалтай байгаа бололтой. 
- Нийслэл хот дугуйн замтай байна гэдэг мөн л нийтийн ашиг сонирхол. Нэг хүний ашиг сонирхлын асуудал биш. Эсвэл дугуй зардаг компанийн ашиг сонирхол биш. Энэ бол нийтийн ашиг сонирхол. 

- Хаврын чуулган эхэлчихлээ. Чуулганаар Архины хяналтын тухай хуулийн төсөл хэлэлцэгдэх хүлээлт байгаа. Таны байр суурь ямар байгаа вэ. Энэ хуулийг батлуулахгүй байх сонирхолтой олон хүн, бүлэг байх шиг байна. 
- Бүлэг гээд сүртэй зүйл байна уу гээд би судалж үзсэн.  Дээрээс нь архины үйлдвэрийн хэд хэдэн эзэдтэй уулзсан. Энэ хуулийн эсрэг байгаа хүмүүсийн дийлэнх нь архи зарж бизнес хийж байгаа хүмүүс байна. 

 Өрхийн амьжиргаагаа найман нэрийн барааны дэлгүүрээр залгуулж байгаа олон хүн бий. Найман нэрийн барааны дэлгүүрийн гол орлого оруулдаг зүйл манай архи байгаад байна. Манай ч юу байх вэ. Нөгөө архи чинь байгаад байгаа байхгүй юу. 

Тэр архийг үйлдвэрлэж байгаа үйлдвэрээс илүү зарж байгаа дэлгүүр нь ёнхоотол “байхгүй” болох гээд байна. Тиймээс гол эсэргүүцэл тэндээс үүсч байна гэж би харж байгаа. Түүнээс үйлдвэрлэгчдийн хувьд бүтээгдэхүүний нэр төрлөө олон болгохоос эхлээд бизнесийн хувьд зовлон байхгүй гэж ойлгосон. 

Энэ хууль гарах ёстой юу гэвэл гарах ёстой. Сүүлийн 20 жил бидний жолооноос нь алдчихсан хоёр л айхтар чөтгөр бий. Нэг нь архи. Нөгөөх нь авлига. Тиймээс бид архийг байхгүй болгохтой холбоотой бүхий л сайн санаачлагуудыг дэмжээд явна. Дэмжихээс ч өөр арга байхгүй. Өнөөдөр маш олон залуу архи ууж байгаа. Архинаас болж олон зүйлээ алдаж байгаа. Алдаж байгаа зүйлийн хамгийн түрүүнд эрүүл мэнд. Хоёрдугаарт сурч боловсрох ёстой залуу насаа алдаж байна. Бидний дээд талын үе буюу 40 гарсан хүмүүс архинаас болоод бүгд "элэггүй" болчихсон. Царай нь харласан 40-50 насны нэг хэсэг үеийнхэн байна. 

Архийг бид мансууруулах бодисоор сольж болохгүй. Ойлгож байгаа биз. Тэгэхийн бол бүр долоон дор юм болно.

Бүтэн үеэрээ сүйрч байгааг бид нүдээрээ харлаа. Одоо л больчих ёстой. Болиулахын төлөө хийж байгаа бүх л санал, санаачлагыг бид дэмжиж байгаа. Архи гэдэг зүйлийг солих хувилбарыг маш тодорхой гаргаж өгөх ёстой. Архийг бид мансууруулах бодисоор сольж болохгүй. Ойлгож байгаа биз. Тэгэхийн бол бүр долоон дор юм болно. Тиймээс бид архийг спортоор сольцгооё гэсэн. Спортоор хичээллэж байгаа хүн болгон архинаас хол хөндий байдаг. Архиар мэдэрдэг тэр зүйлүүдийг спортоос мэдэрч болдог. Дээр нь зөвхөн архиар үүсдэг байсан олон нийтийн арга хэмжээнүүдийг спортоос үүсэх боломж бүрдүүлж өгч байгаа. Тиймээс бид спирт биш спортлог байя гэж уриалж байна. 

- Таны архи, тамхины хэрэглээ ямар байдаг вэ?
- Би ч задгай хэрэглээний үед өсч бойжсон хүн. Гэхдээ аав, ээж хоёр маань хоёулаа тамхи татдаггүй, архи уудаггүй хүмүүс байсан. Тэрний нөлөөгөөр би тамхи татдаггүй.  Харин 50гр-ыг бол хаяа татчихдаг. Үүнийг би хэнээс ч нуудаггүй. Гол нь хэтрүүлдэггүй. Ажлаа, биеэ алддаггүй.

ЕРӨНХИЙЛӨГЧ Ц.ЭЛБЭГДОРЖ АЖЛАА ӨГӨХ ҮЕД “УХААЛАГ ТӨР” ӨӨРТЭЙ НЬ ЦУГ ДУУСНА

- Ч.Сайханбилэг найзтайгаа жаахан муудсан гэж сонсогдож байсан. Энэ үнэн үү? 
- Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж, Ч.Сайханбилэг бид гурав Мэдээлэл, харилцаа холбоо, технологийн газрыг бий болгосон. Өнөөдөр танай сайт өдий дайтай байгаа бол бид нарын оролцоо байгаа л гэж ойлгож байгаа. Яагаад гэхээр бид нар энэ ажлыг авахад Монголын интернэтийн хэрэглээ 45MB байсан. Өнөөдөр хэд байгаа билээ. Үнэ нь гэхэд 1MB нь 2800 ам.доллар байсан. Тэрийг бид нар гега руу оруулж байлаа. Үнийг нь 150 ам.доллар болгож байлаа. Компьютер 1800 ам.доллар байхад бид нар 250 ам.доллар болгоод компьютер зардаг хүмүүсийн гол үзэн ядагч бай нь болчихсон явлаа шүү дээ. Монголын ард түмэн юу хийсэн бэ гэдгийг бүгд мэдэж байгаа. Бүх сум, суурин газар үүрэн телефонтой болсон. Бүх сум шилэн кабельд холбогдсон. 

Компьютер 1800 ам.доллар байхад бид нар 250 ам.доллар болгоод компьютер зардаг хүмүүсийн гол үзэн ядагч бай нь болчихсон явлаа 

Сайханаа бид хоёрын хувьд муудалцсан нэг ч зүйл байхгүй. Хааяа фитнестээ явсан, яваагүй гэсэн л хэрүүл байна уу гэхээс айхтар муудалцаад хэрүүл болоод байдаг зүйл байхгүй. 

Бид хоёр ямар мөнгөн дээр найзалсан найзууд биш. Ажил дээр найз нөхдүүд болсон эрчүүд. 

- Таны хийж байгаа ажил хэдэн жилийн хугацаатай вэ?
- Сонгуульт ажил дөрвөн жил. 

- Энэ хугацаа дууссаны дараа та юу хийх вэ. Үргэлжлүүлээд ажиллах уу?
- Би энд дөрвөөс илүү жил байж яах вэ дээ. Би залуу байгаа дээрээ бизнес хиймээр байна. Өнөөдөр хүмүүсийн хийж чадахгүй байгаа маш олон ажил нүдэн дээр жирэлзээд байдаг. Хэрэв тэнд би очих юм бол ингээд хийчихнэ дээ гэсэн олон ажил байна. Бизнесийн салбарт ч байна. Төрийн салбарт ч байна. Бид нар төрийг 380 тэрбум төгрөгийн төсөвтэй байхад ажиллаж байсан хүмүүс. Одоо тэгэхэд гурван их наяд төгрөгтэй болсон мөртлөө бид нарын үед хийж байснаас тааруухан зүйлүүд хийгээд байгаад л харамсаж байгаа. Нөгөө талаар бид нар маш олон төслийг гаднаас санхүүжилтийг нь босгож хийж байсан. 

Түүн шиг Монголынхоо тогоог томруулж байгаад олон хөрөнгө оруулагчдыг эх орон руугаа татаж оруулж ирэх боломж байна. Үүнд манай хувийн хэвшлийнхэн ч тааруухан ажиллаж байна. Төр нь бол дүлий юм шиг сууцгааж байна. Тиймээс энэ хөрөнгө оруулалтын чиглэл рүү, Монголын экспортын цоо шинэ бизнес рүү ажиллана гэдэгт итгэлтэй байгаа. Өөрийгөө ч бэлдэж байна. Найз нөхөдтэйгээ хамтраад ч бэлдэж байгаа зүйл байна. Цаг нь болохоор уншигчид маань мэдэх байх. 

- Хувийн секторт ажиллана гэсэн үг үү?
- Төрд зургаа, долоон жил, олон нийтийн байгууллага, улстөрийн намд долоо, найман жил ажиллаж үзэж байна. 1996 онд хийсэн төлөвлөгөөгөөр одоо төр их цомхон, бизнесийнхэн гол үүрэгтэй асуудалд оролцдог, төрийн бус байгууллагын дуу хоолой их чанга болчихсон ийм л 2014 оныг тэр үед харж байсан. 

Харамсалтай нь төрийг өөрчлөхийн тулд маш их хүн, хүч, нас, амьдрал зориулагддаг юм байна. Энэ бүгдийг өөрийн нүдээр харж байна. Энэ хүсч байгаа өөрчлөлтийг улам хурдан, үр ашигтай хөдөлгөхийг хүсч байна. Тэр ч агуулгаараа өнөөдөр жингийн нэг туухай нь Залуучуудын байгууллага байгаасай гэж хүсдэг учраас өөрийнхөө ихийг хийж бүтээх амьдралынхаа он жилүүдийг энд би үрээд явж байгаа. Тийм учраас эргээд бид нар энэ төрийн оролцоог багасгах, төрийг ухаалаг болгох зүйлийг богино хугацаанд зөв хийх шаардлагатай байгаа юм. 

Ерөнхийлөгчийн санаачилсан бодлогыг дэмжиж байгаа. Нөгөө талаар энэ бол “Цахим Монгол” маань үргэлжлээд яваад байгаа шүү дээ. “Цахим Монгол” хөтөлбөрөө үргэлжлүүлэхийн төлөө би үхэн үхтлээ ажиллана гэж бодож байгаа. Миний одоо доктор хамгаалахаар бэлдэж байгаа сэдэв маань "Цахим төр".  Энэ бүх зүйлийн дэд бүтцийг бид хийсэн учраас үүн дээгүүр явах програм, үйлчилгээнүүдийг бид зөв хийх ёстой. 

“Цахим Монгол” хөтөлбөрөө үргэжлүүлэхийн төлөө би үхэн үхтлээ ажиллана гэж бодож байгаа.

- Төр цахимжаад л байвал сайн гэсэн үг үү?
- Нэг зүйлийг хэлмээр байна. Төрийн үйлчилгээг автоматжуулах нь ухаалаг төр гэж ойлгох юм бол хамгийн том эндүүрэл. Бид брюкратыг автоматжуулчихаар төрийг бүр их хуяглаад улам хүнд болгочихож байгаа. Төрийн брюкратыг дахин инженерчлээд дахиад тэрэнд нь тохирсон програм хийнэ гээд дараагийн хүмүүс ярьж байна. 

Инженерчлэл хийж болно, засч болно, цомхотгож болно, хольж, нийлүүлж болно. Түүнд нь дахиад программ хийнэ гэж байна. Энэ бол буруу. Төрийг нэг номерт эдийн засагжуулах ёстой. Хоёр номерт цахимжуулах ёстой. Эдийн засагжаагүй төрийг цахимжуулах тухай асуудал хэзээ ч байж болохгүй. Тийм учраас төрийг эдийн засагжуулах асуудлыг нэг номерт нь хийнэ. Дараа нь цахимжуулна. Үүнийг базаад “ухаалаг төр” гэж хэлэх гээд оролдоод байна. Ерөнхийлөгч бол үүнийгээ төгс ойлгож байгаа. Хүмүүс тэрийг нь сайн ойлгохгүй нэрийг нь ашиглаад зүсэн зүйлийн юм руу гүйцгээж байна. Гүйж байгааг нь буруу гэхгүй. Яагаад гэхээр ямар нэг юмны энерци хөдлөөд эхэлчихсэн гэсэн үг. Харин зөв тал руугаа гүйж хурдан засах хэрэгтэй. Энэ засах механизмийг яаралтай л засахгүй бол Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж ажлаа өгөх үед “ухаалаг төр” өөртэй нь цуг дуусна. Үүнийг дуусгахгүйн тулд институт, механизмийн хувьд авч явах тэр зүйлийг төрд бий болгох ёстой. Үүнийг хийх боломжтой яам болгоныг зангидаж, голд нь байж байгаа газар бол манай Сайханаагийн удирдаж байгаа Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газар. Сайханаа үүнийг хийх ёстой. 

- Ч.Сайханбилэг сайд энэ ажлаа хийж чадаж байна уу. Таныхаар?
- Тэрийг өөрөөс нь асуу. 

- Та дүгнэлтээ хэл л дээ. 
- Өөрөөс нь асуу. Би нэг зарчимтай. Би хүнд ажил хийхэд нь туслахгүй байж хүнийг шүүмжлэхгүй гэдэг. Би Сайханаад нэг ч тус хүргэхгүй байгаа учраас нэг ч удаа шүүмжлэхгүй. Гэхдээ Ч.Сайханбилэг маань дараагийн Ерөнхий сайд болох ёстой хүн. 

ТАВАН ЛИТРИЙН БИДОНООР ДҮҮРЭН ЗАЙРМАГИЙГ ООЧЕРЛОЖ БАЙГААД АВСАН ДАА

- Таны хувь хүнтэй холбоотой асуултууд тавъя. 
- Болохгүй ш дээ.

- Хүмүүсийн хамгийн сонирхдог, уншдаг хэсэг энэ. 
- Юу асуух юм. 

- Гэр бүлийн хүнээ танилцахгүй юу?
- Би эхнэргүй. 

- Эхнэргүй хэдэн жил болж байгаа вэ?
- Долоо, найман жил болчихлоо. 

- Цаашдаа ямар төлөвлөгөө байна?
- Мэдэхгүй. Ямар ч төлөвлөгөө алга. Үүнийг төлөвлөж болдоггүй юм билээ. Сэтгэл хөдлөөд дурлуулах бүсгүй гарч ирэхээр гэр бүл зохиох байх. Би өмнө нь амьдралтай байсан. Тэр амьдралаа алдсан. Алдсан буруутан нь би өөрөө.

- Та ямар гэм хийсэн бэ? 
- Хүмүүсийн хийдэг л гэмийг. 

- Та фэйсбүүктээ дурламаар байна гээд биччихсэн байсан.
- Тэр манай Д.Болдын дуу явж байсан юм аа. Д.Болд бид нар чинь үеийнхэн. Манай үеийнхэнд адилхан асуудал байна уу даа гэж бодсон. Ажил, ажил гээд яваад байдаг. Дурлал, хайр маань хайчаа вэ гээд бодсон. 

- Та хүүхдүүдтэйгээ байгаа юу?
- Хоёулаа гадаадад байгаа.  

- Ээжтэйгээ хамт байгаа юм байна. Тийм үү?
- Ээжтэйгээ, аавтайгаа гэх юм уу даа. 

- Та одоо яг хэдтэй вэ?
- Могой жилтэй. Тэгээд л бод. 

- Залуучуудын холбоог удирдаж байгаа хүнд насны зааг байдаг билүү?
- Нарийн заасан зүйл байдаггүй. Монголын Залуучуудын холбоог төлөөлөөд гадаадад очихоор “яагаад ийм залуу хүн байдаг юм бэ” гээд гайхаад байдаг. Тэнд доод тал 40, 50 настай хүмүүс байдаг.

- Та Өвөрхангайнх билүү?
- Тийм ээ. Өвөрхангайн Арвайхээрт төрж, өссөн. 

Хотод ирэх хоёр л зорилго байсан. Нэг нь парк дээр тоглох, нөгөөх нь зайрмаг идэж үзэх.

- Парк дээр ирж тоглохыг хүсдэг л байсан байх даа?
- Алдартай паркийн нэвтрүүлэгт орохдоо ярьж байсан. Тэр хэсгийг гаргасан үгүйг мэдэхгүй байна. Хүүхэд байхдаа хот орох гэж мөрөөдөж мөрөөдөж ирж байсан. Хотод ирэх хоёр л зорилго байсан. Нэг нь парк дээр тоглох, нөгөөх нь зайрмаг идэж үзэх. Мөхөөлдөс гэдэг зүйл чинь хөдөө байдаггүй байлаа. Ийм хоёр зорилготой л хотод ирсэн. Парк дээрээ ирж тоглосон уу тоглосон. Бүтэн өдөр халтайтлаа явсан. 

- Хэдэн настай байсан юм бэ?
- 11 үү. Эсвэл 12 настай л байсан. 

- Зайрмагаа идэж амжсан биз дээ?
- Тэр үед айраг хийж авчирсан таван литрийн бидоноор дүүрэн зайрмагийг оочерлож байгаад авсан даа. Нөгөөтөхдөө пологдоод хордлогонд орж байлаа. 

- Тэр үед таны тоглож байсан талбай ийм болчихож. Ийм муухай. 
- Муухай гэхэд хаашаа юм бэ дээ. Намайг оюутан байхад залуучууд парк дотор л хайрын болзоогоо хийдэг байлаа. Хичээлтэй ч бай, хичээлгүй ч бай энэ бол хүн бужигнаж байдаг газар байсан. Тэр маань шинэ төрхөө олох гээд л ядаад байна. Ядаж байх явцдаа ихэнх хэсэг нь хүүхэд, залуучуудад зориулагдаагүй хэсгүүд болж өөрчлөгдөөд байгаа нь бидний гол эгдүүцлийг төрүүлсэн. Бид буцаад яагаад Үндэсний гэсэн парктай байж болохгүй гэж. 

- Та өглөө хэдэн цагт босдог вэ?
- 06.00 цагт. 

- Фитнестээ явах уу?
- Фитнестээ орой явдаг. Хамт явдаг тамирчид маань голцуу орой ирцгээдэг. 

- Өглөө босоод юу амжуулах уу?
- Жүүсээ хийж ууна. Усаа ууна. 

- Ямар жүүс?
- Луувангаас эхлээд манайд ургадаг зүйлүүдийг хольж байгаад жүүс хийгээд уучихна аа. Тэгээд тухайн өдрийн ажлын төлөвлөгөөгөө хардаг. 

- Та их шартай, тэмцэгч зантай байх. 
- Тэр шартай, тэмцэгч зан байгаагүй бол өдий дайнд ирэхгүй байсан байх. Надад тэр олигархийн хүүхэд эсвэл тэр дарга нь ингээд дээшээ татчихсан гэх гуншин байхгүй. Энэ цаг үеийн бүх л дарга нартай ажиллаж үзсэн. Бүгд л намайг хатуу гараар явуулсан. Хатуу гараар явуулж байхад энэ шартай, тэмцэгч зан л намайг өдий болтол аваад явж байна.  

- Тэмцэгч бол мэдээж талбай дээр гарч жагсаал хийдгийг хэлээгүй. 
- Одоо энэ МАН-ынхан жагсаал хийгээд л байна. Бид нар жагсаалыг моодноос гаргачихсан шүү дээ. Чи санаж байгаа бол бид өнгөрсөн жил унадаг дугуйтай парад хийсэн. Талбай дүүрэн унадаг дугуйтай хүүхэд ирээд өөрсдийн хүслээ илэрхийлчихсэн. Бас манай нэг клубынхэн номын сантай болмоор байна гээд талбай дээр ирээд ном уншсан. Одоо жагсаал хийх гэж байгаа хүмүүс Т.Батаарын үеийн тэмцэгчид болоод байх шиг байна. Эдний хийж байгаа зүйл моодноос гарсан /инээв/.  Одоо бидний хийж байгаа зүйл л нийгмийн анхааралд хүрдэг болсон. 

МАН-ынхан жагсаал хийгээд л байна. Бид нар жагсаалыг моодноос гаргачихсан шүү дээ.

- Ярицлагын өмнө энэ жил хийх ажлуудаа ярьж байхдаа та Халх голын дайны 75 жилийн ойг тэмдэглэнэ гэж байсан. Энэ танайхтай ямар хамаатай вэ?
- Халх голын дайны 75 жилийн ойд зориулж ОХУ, Монгол Улсын тус бүр 75 залуугийн нийлсэн аяллыг хийнэ. Энэ үеэр залуус маань спортын олон төрлөөр өрсөлдөнө. Бид залуусыг спортлог, эрүүл чийрэг, боловсролтой байлгах бүх талаас нь харж ажлаа төлөвлөж байна. 

Боловсролтой, эрүүл чийрэг залуус улсын хөгжилд үнэтэй хувь нэмэр оруулна шүү дээ. Дээрээс нь тогтвортой гэр бүл мөн чухал.

- Таныг гэр бүлийн тогтвортой байдал гээд ярихаар өөрөө тийм биш байж гээд л шүүмжлэх байх даа. 
- Хүн алдаж үзэж байж аливаа зүйлийн учир начрыг ойлгодог. Алдаагүй хүн бол чиний хэлж байгааг яриад л явна. Би алдаж үзсэн хүн. Бусдыгаа алдуулахгүйн тулд ийм зүйл ярьж байна. Түүнээс биш би алдсан юм чинь бусад нь ч алдаа хийгээсэй гээд явж бас болно. Гэхдээ би тийм хүн биш. 

- Таныг залуучуудын нам байгуулах гээд байна гэсэн яриа гараад байх шиг. 
- Зөв юмны төлөө аяндаа хүмүүс татагдаад зөв газраа цуглачихдаг. Тэр цаг нь болсон бол болох ёстой зүйл болно. Түүнээс биш наана нь хардаад, илүү их хүлээлт бий болгоод байх шаардлагагүй. Цагын юм цагтаа. 

- Шинэ нам байгуулах зүйл байхгүй биз дээ.
- Тийм зүйл байхгүй. Одоо байгаа энэ АН, МАН хоёр л боловсон хүчнээ залуучуудаар шинэчлэх ёстой. Тэгээд л болоо. Нам байгуулж яах юм?

 

Ярилцсан Ч.Болортуяа bolortuya@ikon.mn

Гэрэл зургийг: Б.Бямба-Очир ( www.mpa.mn )