Гэрэл зургийг MPA агентлагийн онцгой зөвшөөрөлтэйгөөр ашиглав

Багш нарын өдрийг дэлхий дахинаа жил бүрийн аравдугаар сарын 5-нд тэмдэглэн өнгөрүүлдэг ба өнөөдөр энэхүү өдөр тохиож байна.

Манай улс Монголын багш нарын өдрийг 57 дахь жилдээ, дэлхийн багш нарын өдрийг 29 дэх жилдээ тэмдэглэж байна. 

Багш нарын баяр тохиож буй энэ өдөр "Монголын багш нарын үйлдвэрчний эвлэлийн холбоо"-ны гишүүн 150 гаруй сургуулийн багш, ажилчид ажил хаялт зарлана гэдгээ өнгөрсөн сард мэдэгдсэн. Багшийн цалингаар амьдрахад хүнд байгаа учраас ийнхүү ажил хаялт зарлах болсон хэмээн тэд ярьж байв. Ажил хаялт зарлахаа мэдэгдсэн багш нарын хувьд багшийн цалинг ойрын гурван жилийн хугацаанд 1,000 ам.долларт хүргэ гэсэн шаардлагыг тавьж байгаа юм. 

Харин БШУЯ-наас "Засгийн газрын зүгээс 2023 оны долдугаар сарын 1-нээс эхлэн төрийн албан хаагчдын нэмэгдлийг тодотголоор баталсан. Энэ хүрээнд шинээр эхэлж буй хичээлийн шинэ жилтэй холбогдуулан есдүгээр сарын 1-нээс эхлэн ЕБС-ийн багш нарын үндсэн цалин 1,273,000 төгрөг, СӨБ-ын багш нарын үндсэн цалин 1,337,000 төгрөг байна. Үндсэн цалингаас нэмэгдэл тооцогдоно.

Хамгийн сайн багш хамгийн сайн цалин авах тогтолцоог Засгийн газрын зүгээс хэрэгжүүлж байгаа” гэсэн бөгөөд энэ оны хоёрдугаар сард БШУ-ны сайд Л.Энх-Амгалан багш нарын дундаж цалин 1.6-1.8 сая төгрөг байна хэмээн мэдэгдэж байв. 

Түүнчлэн гүйцэтгэлд суурилсан урамшууллын тогтолцоог хэрэгжүүлж эхэлснээр багш гүйцэтгэл, ур чадвараас хамаарч 10-50% хүртэлх урамшууллыг үндсэн цалин дээрээ авах боломж бүрдсэн хэмээн Боловсролын ерөнхий газраас хэлж байсан юм.

Монгол багш нарын цалин дэлхийн бусад орны багш нарынхтай харьцуулахад хэр байдаг вэ?

Тэгвэл монгол багш нарын цалинг дэлхийн бусад орны багш нарынхтай харьцуулахад ямар байдаг бол? Багшийн цалин тухайн улсынхаа дундаж цалинтай харьцуулахад хэр байдаг вэ? 

Энэ асуултад хариулахын тулд дэлхийн 20 орны багш нарын нэг сарын цалинг улсын дундаж цалинтай нь харьцуулж үзлээ. Ингэхдээ мөнгөн дүнг ам.долларт шилжүүлэн бодсон болно. 

Монгол Улсын тухайд багш нарын дундаж цалинг 1,600,000 төгрөгөөр тооцож, улсын дундаж цалинг Үндэсний статистикийн хорооноос 2023 оны хоёрдугаар улирлын байдлаар нийт аж ахуйн нэгж, байгууллагын ажиллагсдын дундаж цалин 1,900,000 төгрөг байна гэж мэдээлсний дагуу ам.долларт хөрвүүлэн тооцлоо. 

График №1. Дунд сургуулийн багшийн нэг сарын дундаж цалин ба улсын дундаж цалин /$/

Эдийн засгийн хамтын ажиллагаа, хөгжлийн байгууллага (OECD)-ын судалгаагаар дэлхийн хамгийн өндөр цалинтай багштай орноор Люксембург тодорчээ. Люксембургт дунд сургуулийн багшийн эхлэх цалин сард $5,860 орчим байх ба 10-15 жилийн туршлагатай багш $8,360 орчмын цалин авдаг аж.

Монгол багш нарын хувьд Люксембургийн багш нартай харьцуулахад ойролцоогоор 18 дахин бага цалин авдаг байна. 

Түүнчлэн Люксембург, Герман, Америк, Өмнөд Солонгос зэрэг орны багш нар улсын дунджаасаа өндөр цалин авдаг бол бусад орны багш нар улсынхаа дундажтай ойролцоо цалин авдаг байна. 

График №2. Дунд сургуулийн нэг багшид ногдох сурагчийн тоо

ЮНЕСКО-гийн тайланд дурдсанаар сардаа 8 мянга гаруй ам.долларын цалин авдаг Люксембург улсын нэг багшид 7.1 сурагч ногддог бол Монгол Улсын дунд сургуулийн нэг багшид дунджаар 30.4 сурагч ногддог аж.

Улаанбаатар хотын улсын сургуулийн багш нарын хувьд авч үзвэл энэ тоо өсөх нь дамжиггүй. Монгол Улсын нэг багшид ногдох сурагчийн тоо буюу ачаалал нь дэлхийн хамгийн олон хүн амтай Энэтхэг улсын дараа буюу хоёрдугаарт орох тааруу үзүүлэлт юм.