Цементийн зах зээлийн өнөөгийн байдал ба үнийн өөрчлөлт
Аливаа улс орны барилгын салбарын хөгжил нь тухайн улс орны хөгжлийн нүүр царай, нийгмийн түвшний илэрхийлэл болдог.
Монгол Улсад барилга, орон сууц, авто зам, уул уурхайн томоохон төслүүд хөдөлж эхэлснээс хойш барилгын материалын үйлвэрийн дэд салбар эрчимтэй хөгжиж ирснээр, барилгын хамгийн чухал бүрэлдхүүн хэсэг, барилгын материалуудыг барьцалдуулагч зуурмагийн түүхий эд болох цементийн эрэлт, хэрэгцээ ихэссэн байна.
Цементийг зориулалтаар нь:
- Барилгын өргөн хэрэглээний;
- Тусгай зориулалтын.
Чулуунцрын төрлөөр нь:
- Портландцементийн чулуунцрын;
- Хөнгөн цагаан /өндөр хөнгөн цагаан/-т чулуунцрын;
- Сульфоалюминатын /ферритийн/ чулуунцрын гэж ангилдаг байна.
Манай оронд барилгын өргөн хэрэглээний, РС42.5, РС52.5, ОРС42.5 портланд ангиллын цементийг өргөнөөр хэрэглэдэг байна.
Монгол Улсын барилгын материалын импортын 2011-2017 оны мэдээнээс, манай улсад импортоор орж ирдэг цементийн 99- 99.95 хувийг Хятад улс нийлүүлдэг нь харагдаж байна.
Бусад улс нь 0.05-1.2 хувийг нийлүүлж байгаа маш бага тоо юм.
Монгол Улс цементээ гаднаас ипортолсноор жил болгон 14-97 сая доллар гадагшаа алдаж байсан гашүүн түүхтэй.
Дээрх мэдээнээс харахад, дэлхийн цементийн зах зээлд ноёрхол тогтоосон жишгээрээ, Хятад улс нь Монгол Улсын цементийн эрэлт, хэрэгцээний ихэнх хувийг (56-88%) нь 2015 оныг дуустал хангаж байв.
2015 он хүртэл Монгол Улсад Хөтөлийн цемент шохойн комбинат, “Налгар Түшиг” ХХК, “Эрэл цемент” зэрэг үйлдвэрлэгчид дотоодын зах зээлд цемент нийлүүлж байсан ч, Хятадын цемент үйлдвэрлэгчид манай цементийн зах зээл дээр монополь тогтоож байсан нь дараах шалтгаантай. Үүнд:
- Дотоодын компаниудын цемент үйлдвэрлэл нь барилгын компаниудын эрэлт, хэрэгцээг хангах хүчин чадалгүй;
- Импортын цемент үнийн хувьд дотоодын цементээс арай хямд байгаа нь өрсөлдөх давуу тал болж байв;
- Төрөөс Үндэсний бүтээгдэхүүнийг дэмжих нэгдсэн бодлого дутмаг байдал.
2015 оны 8-р сард цементийн импортын албан татварыг 5-20% болтол өсгөсөн Засгийн Газрын 332 дугаар тогтоол батлагдаж, Үйлдвэр, Аж үйлдвэрийн яамны зүгээс дотоодын үйлдвэрлэгчдийн зах зээлийг хамгаалсан шат дараалалтай арга хэмжээнүүдийг авч хэрэгжүүлсэнээр, импортоор орж ирдэг цементийг хэмжээ 17-25% болтол буурсан байна.
2015 онд жилд 1,000 мянган тонн хүчин чадалтай “Монцемент Билдинг Материалс”, 1 000 мянган тонн хүчин чадалтай “Мөнхийн баян гал” ХХК, 2016 онд 1 000 мянган тонн хүчин чадалтай “МАК” (Монголын Алт) компанийн үйлдвэрүүд тус тус ашиглалтад орсон нь дотоодын зах зээлийн цементийн эрэлт, хэрэгцээг хангах явдлыг хөнгөвчилсөн байна.
Эдгээр арга хэмжээнүүдийг авсны үр дүнд, импортын цементийн хэмжээ нь 1 сая 525 мянган тонноос 91 мянган тонн болтлоо буурч, гадагшаагаа урсах долларын хэмжээ нь 5 сая болтлоо буурсан байна.
Монгол Улсад нэг тонн цементийн өөрийн өртөг, үйлдвэрийн хүчин чадлаасаа хамаарч 84-105 мянган төгрөг байдаг тооцоо гарсан. Үүн дээр, тухайн үйлдвэр өөрийн ашиг болон тээвэрлэлтийн зардлаа нэмэн, бөөний үнээр цааш борлуулагч нарт худалдаалж, тухайн борлуулагч өөрийн ашгаа шингээн хэрэглэгч нарын гарт нэмүү өртөг шингэсэн үнээр хүргэдэг.
Улаанбаатар хотын барилгын материал борлуулах цэгүүд дээр цементийн үнэ нь ерөнхийдөө тогтвортой, дараах байдалтай байна:
2017 оны 6-р сард нэг тонн цементийн үнэ 30 мянган төгрөгөөр өсөж, эрэлт ихсэх тухайн үед цементийн ченжүүд дотоодын цементийн үйлдвэрүүдийн (Хөтөл, Монцемент) үйл ажиллагааны доголдол, тасалдал болоод Улаанбаатар төмөр замын тээвэрлэлт гацсантай холбоотой гэж тайлбарлаж байв. Одоогийн байдлаар цементийн үнэ тогтворжсон байдалтай байна,
Доорх хүснэгтээс Барилгачин группийн, одоогийн байдлаар, борлуулж буй (OPC-42.5) цементийн үнэ ханшийг 2018 оны 6-р сарын байдлаар харна уу.
