“Дарангуй дэглэмийг сөрж гарах гарын авлага” гэж нэрлэгдсэн энэхүү бичвэр нь 2017 оны нэгдүгээр сараас анх твиттер сүлжээнд тархаж эхэлсэн “Хайрт Зүүн Европын найзуудаас нь” гэсэн гарын үсэг ба #LearnFromEurope гэсэн хаштагтай олон мянган жиргээнүүдээс санаа авч бичигдсэн юм. Ийм таних тэмдэгтэй жиргээнүүд нь нэг сарын дотор гурван сая хандалт авсан байдаг.
Гарын авлага нь АНУ болон бусад олон улсад асар хурдан тархаж, Турк, Филиппин гэх мэтээр олон хэл рүү орчуулагджээ. Эш татсан жижиг хэсэг, товчлолууд нь манай сошиал мэдээллийн хэрэгслүүдэд нийтлэгдсэн байдаг ч бүрэн эхээр нь нийтэлж байгаа нь анхны удаа юм.
Сүүлийн жилүүдэд дэлхийн олон улс оронд тохиолдож буй ардчиллаас ухрах үзэгдэл хоорондоо маш төстэй үйл явцаар өрнөж буй нь олон судлаач, хэвлэл мэдээллийн ажилтнуудын анхаарлыг татаж байна.
Энэхүү гарын авлагад дурдсан алхмууд манай Монгол улсад ч тодорхой ажиглагдаж байна.
Гарын авлагын төгсгөл хэсэгт хэрвээ таны эргэн тойронд Дарангуй дэглэмийг дэмжигч найз нөхөд, хамт олон, гэр бүлийнхэн байгаа бол тэдэнтэйгээ хэрхэн харилцах арга замыг заасан нь олзуурхууштай хэсэг.
Ямар үйл явдал тохиолдох вэ?
Тэд хүмүүсийн айдаст суурилсан кампанит ажил зохион байгуулж, түгшүүрт автуулам цуу яриаг нийгэмд тараан, үнэнийг гуйвуулах замаар эрх мэдэлд хүрнэ. Энэхүү ялалтдаа ардчилсан сонгуулийн замаар хүрнэ. Энэ нь тэдний үйлдэл, үйл ажиллагааг шүүмжлэх бүрт хэлэх хариу тайлбар болох учир болгоомжлоорой. Тэд тогтолцоог өөрчлөхийг “Ард түмэн хүссэн” хэмээн хэлэх болно.
Ардчилсан тогтолцооны дагуу эрх мэдлийг олж авах нь тэдэнд хууль ёсны хэмжээ хязгаарыг давж, ардчиллыг уландаа гишгэх зөвшөөрөл болохгүй гэдгийг санаарай.
Та бүхнийг бүлэглэн хуваахыг тэдэнд битгий зөвшөөр. Та бүхэн нэгдмэл нэг ашиг сонирхол бүхий нэг Үндэстэн гэдгээ ямагт санаарай.
“Төрийн дайсан” гэж цоллуулж үйл ажиллагаагаа хориглуулсан, хянуулсан, ажлаасаа халагдсан сэтгүүлч бүрийн төлөө тэмц: Хэвлэлийн эрх чөлөө байхгүй газар эрх чөлөөний итгэл найдвар үгүй.
Эмх замбараагүй байдал, хуурамч айдас хүйдсийг давж хар. Нэг л өглөө тоталитари фашист тогтолцоонд сэрэхээсээ өмнө үүнийг илчилж гаргаж тавь.
Үргэлж шүүмжлэлтэйгээр тунгаан бодож, үйл баримтыг шалган, үнэнд анхаарлаа хандуул. Үл мэдэхүйг илчил.
Олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр тархаж байгаа зохиомол сэдэвт бүү хуурт. (3-г харна уу) Тэдний хийж байгаа гол зүйлд анхаарлаа төвлөрүүл.
Хамгийн чухал зүйлдээ л анхаарлаа хандуул.
Тэд нийгэмд гадаадын иргэд болон цагаачид бол “бодит аюул занал” гэсэн ойлголт төрүүлнэ. Арьс өнгө, шашин, хүйсийн болон бусад цөөнхүүдийг тэдний бүтээхээр зорьж байгаа дүрэм журам болон аюулгүй байдлын дайсан гэж үзнэ. Эмэгтэйчүүдийн нийгмийн байр суурийг үгүйсгэж, хүйсийн тэгш байдлыг улам дордуулан, нөхөн үржихүйн эрхэд халдана (7-г харна уу). Энэ нь тэд өөрсдийнх нь дэглэмд эмэгтэйчүүд, нийгмийн цөөнхийн зүгээх учруулж болох аюулыг бүрэн дүүрэн мэдэж байгаа гэсэн үг юм.
Эмэгтэйчүүд, нийгмийн цөөнх бүлгүүд жинхэнэ ардчилал гэж юу болохыг олон нийтэд сануулахад бэлэн байх ёстой. Энэ бол амаргүй тулаан бөгөөд та ч хамтдаа тэмцэх ёстой.
Бүхий л хүчээрээ шүүхээ хараат бус, бие даасан байлгахаар тэмц. Шүүх бол таны аюулгүй байдлын баталгаа болох хууль дээдлэх, ардчилсан тогтолцооны хамгаалагч юм.
Эвлэлдэн нэгдэх эрх чөлөөг хязгаарлахыг оролдсон хууль тогтоомжийн эсрэг бүх арга замаар эсэргүүцэн зогс!
Олон нийтийн дунд өрнөж байгаа хэл ярианы өөрчлөлтийн эсрэг тэмц. Үгсийн жинхэнэ утгыг санаж, хэвээр авч үлд!
Бахархалтайгаар үндэсний бэлэг тэмдгээ үзүүл. Өөрсдийн давуу талаа болго. Улс оронд тань тогтож буй дарангуй дэглэмтэй бэлэг тэмдгээ бүү хутгуул.
Хүүхдийнхээ боловсролыг хамгаал, тэдэнд шүүн тунгаах сэтгэлгээг зааж сурга. Нээлттэй үзэл бодолтой нэгэн болгож, бодит түүх, өв соёлоо хамгаал.
Аюулгүй байдлаар халхавчилсан ханыг өрж, чинээлэг байдалд хүргэх гүүрийг боомилохыг бүү зөвшөөр.
15. Тэд эцэст нь сонгуулийн тогтолцоог зальдах аргаа олно. Тэд үүнийгээ алдаа дутагдлыг засах, илүү шударга болгох, дэлхийн жишигт нийцүүлэх эсвэл илүү сайжруулахын тулд хэмээн тайлбарлах болно. Үүнд битгий итгэ. Ашигтай болоод л сонгуулиар оролдож таарна.
Дарангуй дэглэмийн батлахын хүсч байгаа сонгуулийн хууль тогтоомжид оруулах аливаа өөрчлөлтийг эсэргүүц. Энэ нь зөвхөн тэдэнд эрх мэдлээ илүү удаан хугацаагаар хадгалахад л туслах болно.
16. Хамгийн чухал нь хүчтэй, тэвчээртэй бай, тэмц. Түүхийн зөв талд нь зогсож байгаа гэдгээ сана. Ард түмний ачаар түүхэн дэх авторитари, тоталитари, фашист дэглэм бүхэн эцсийн дүндээ нуран унасан юм шүү.
Хайрт Зүүн Европын найзуудаас нь
Айдас болон популист амлалтуудад үндэслэн сонгуульд ялах
“Ард түмний төлөө элитүүдээс эрх мэдлийг булаан авах”
Хайрт Зүүн европын найзуудаас нь
Дүрэм 1
Битгий хэнэггүй бай. Энэ бүхэн эцэстээ таныг оролдох л болно. Таны гэр бүл, найз нөхдийг оролдох болно. НЭН ДАРУЙ эсэргүүцлээ илэрхийл. Анхаарал хандуулж байгаагаа тэдэнд үзүүл. ТЭМЦ.
Дүрэм 2
Тэд АЙДАС БОЛОН ХАРАНХУЙ БҮДҮҮЛЭГ байдалд баярладаг. Айдас хүйдсийг зориуд тарааж байгааг нь илрүүл. Тэдний үндэслэлүүдийн алдаа дутагдалыг харуул. Мэдлэгээ нэмэгдүүл. Эргэн тойронд байгаа хүмүүсээ БОЛОВСРУУЛ. Тэд ҮЙЛ БАРИМТЫГ гуйвуулж, түүхийг дахин бичихийг оролдоно. ТЭДЭНД ҮҮНИЙГ БҮҮ ЗӨВШӨӨР.
Дүрэм 3
Эсэргүүцлийн хөдөлгөөнүүдийг зохион байгуул, иргэний нийгмийг дайчил. Тэд нарийн зохион байгуулагдсан тул та ч гэсэн тийм бай. ГУДАМЖУУДЫГ ХҮНЭЭР ДҮҮРГЭ. Тэд олны хүчийг хараад ухарна.
Дүрэм 4
Жинхэнэ Америкчууд, эх оронч хүмүүс, урвагчид, төрийн дайсан гэж иргэдийг ялгаж АНГИЛАХЫГ тэдэнд бүү зөвшөөр. Та бүхэн итгэл үнэмшил, үзэл бодлыг ялгаагаа үл харгалзан БҮГД иргэд, НЭГ улс. Олон янз байдлаа өөрсдийнхөө ДАВУУ ТАЛ болго. Нийтлэг зорилгынхоо төлөө-Эх орныхоо оршин тогтнол, эрх чөлөө болон ардчиллынхаа төлөө ХАМТДАА зогс.
Дүрэм 5
Битгий бууж өг, битгий ядарч цуц, битгий дуусахыг нь хүлээ. Өнгөрөн одно гэж битгий найд. ТЭГЭХГҮЙ. Тэд өөрсдийнхөө төлөө ард түмнийг мэхлэн, олон нийтийн бодлыг эргүүлэхийн тулд хэвлэл мэдээллийг хяналтандаа байлган, сонгуулийн тогтолцоог өөрчилнө.
Дүрэм 6
Хэрэв та тэднийг ухрааж, эсвэл зогсоож чадаагүй бол, дараагийн сонгууль болох үед ардчилал хэвээр байна гэж үзэж байгаа бол дахин тийм этгээдүүдэд ХЭН Ч санал өгөхгүй гэдэгт итгэлтэй болтлоо үзэлцэх хэрэгтэй.
Хайрт Зүүн Европын найзуудаас нь
Дүрэм 1
Хэдий та тэдний хэлж байгаа зүйлүүд нь ямар ч баримт нотолгоогүйг мэдэж байгаа, эсвэл үнэнийг гутаасан гэж бодож байлаа ч битгий дорд үз. Бүү үл хүндэтгэж харьц. Битгий зааж сурга, харин асуулт асуу. Тэдэнд ямар бэрхшээл тулгарсан, яагаад түүнийг нь авторитари дэглэм шийднэ гэж буйг ойлгохыг хичээ. Хүн ёсоор ижил тэнцүү харьц. Тэд хэлж ярьж байгаа зүйлээ үнэн гэж итгэж байгаа бөгөөд тодорхой учир шалтгаан байж магад.
Дүрэм 2
Сэтгэл хөдлөлөөр бүү ханд, хэтэрхий хурц, халуун маргаан бүү болго. Эсрэг талынхаа сэтгэл хөдлөлтэй тайван, логиктой байдлаар тэмц. Тэд уурлаж бухимдах тусам та илүү тайван байх хэрэгтэй. Эцэстээ тэд ч гэсэн тайвширна.
Дүрэм 3
Нийтлэг талууддаа анхаарлаа төвлөрүүл. Та нэг хороололд амьдардаг уу? Нэг компани, нэг салбарт ажилладаг уу? Хамт олон чинь жижиг байх тусам амар. “Бид хамтдаа өөрсдийнхөө төлөө үүнийг хийх ёстой, хэрвээ бид хамтрахгүй л бол бидний хэн нь ч хожихгүй” зэрэг жишээнүүдийг хэл.
Дүрэм 4
Тэдний хэлийг ашигла, таниас доогуур түвшний, юм мэддэггүй мэтээр бүү дорд үз (1-г харна уу). Тэд харааж зүхвэл та ч гэсэн харааж зүх. Хэрэв тантай хошигнож харьцвал битгий уурлаж бухимд, хошигносон байдлаар хариул. Та үнэндээ тэднээс тийм ч өөр биш гэдгээ харуул (3-г харна уу). Хоёр өөр үелзлэлээс харилцвал хэзээ ч ойлголцохгүй.
Дүрэм 5
Тэдний мэдээллийн эх сурвалжийг өөртөө битгий бүрэн хаа, тэдний удирдагчид, эрх мэдэлтнүүдээс нь огт бүү нүүр буруул. Тэдний ертөнцийг үзэх үзэл, тактикт нэвтрэх боломж гэж үз. Тэдний үндэслэлд бэлтгэлтэй байх давуу тал гэж үз. Санал нийлэхгүй зүйл гарах, эсвэл худал хуурмагийг олж илрүүлэх бүртээ тайвнаар хүлээн авч, баримт нотолгоотой үндэслэлүүдээр илчилж гарга.
Дүрэм 6
Тэдэнд шууд нөлөөлөх, сөрөг, бодит хор хөнөөлийг зааж үзүүл. Буруу бодлогууд тэдэнд, тэдний гэр бүл, хүүхэд, найз нөхдөд хэрхэн нөлөөлж байгаа, тэдгээр нь хамт олонд яаж сөргөөр нөлөөлж байгаа талаарх жишээг ол.
Дүрэм 7
Хэрэв дээрх бүгд бүтэлгүйтвэл битгий бууж өг, найз нөхөд, гэр бүлээ битгий орхи, хөршүүдээсээ битгий зугт. Дарангуйлагчид биднийг хяналтандаа байлгахын тулд үргэлж хагаралдуулахыг хүсдэг гэдгийг сана. Мах шарж идэхдээ тэднийг дууд, пиво уухаар цугла, хэн мэдлээ, тэд магадгүй таныг өөр биш гэдгийг эцэст нь ойлгоно.
Хайрт Зүүн Европын найзуудаас нь
Орчуулсан: Х.Номингэрэл
Эх сурвалж: Mycielski, Martin: The Authoritarian Regime Survival Guide, VerfBlog, 2018/3/26, https://verfassungsblog.de/the-authoritarian-regime-survival-guide/