“Тогтвортой хөгжлийн зорилт 2030-аа дүгнээгүй байж 2045 онд улсаа яаж хөгжүүлэх вэ гэдгийг яриад сууж байна"
УИХ-ын чуулганы үдээс хойших хуралдаанаар Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхэд хандан УИХ-ын гишүүн С.Бямбацогт, Д.Оюунхорол, Д.Эрдэнэбат, Б.Баттөмөр, Н.Амарзаяа нараас 2018 оны хоёрдугаар сарын 7-нд "Тогтвортой хөгжлийн зорилт-2030" урт хугацааны хөгжлийн бодлогын баримт бичгийн хэрэгжилтийн талаарх асуулгын хариуг хэлэлцлээ.
Асуулгад хөгжлийн бодлого аль ч нам, эвсэл засгийн эрхэнд гарсан төрийн бодлогын залгамж чанарыг заавал хадгалах хуульчилсан баримт бичиг болохыг дурдаад хөгжлийн бодлого, зорилтууд хэрхэн хэрэгжиж байгааг тодруулсан юм. Тухайлбал “Тогтвортой хөгжлийн зорилт 2030”-д тусгагдсан Монгол Улсын хөгжлийн үндсэн зорилт болох эдийн засгийг төрөлжүүлж, олон тулгууртай болгох зорилтыг хэрхэн хэрэгжүүлж байгаа талаар асуусан. Мөн энэ бодлогыг хэрэгжүүлэх ажлыг удирдан зохион байгуулах, хяналт-шинжилгээ, үнэлгээ хийх байнгын бүтэц, тогтолцоо бий болсон эсэх, хэрэгжилтийн явцад аль байгууллага хэрхэн хяналт тавьж, ямар дүн шинжилгээ хийж байгаа талаар тодорхой хариулт өгөхийг хүссэн билээ.
Түүнчлэн Тогтвортой хөгжлийн зорилтуудыг хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай хөрөнгө, санхүүгийн эх үүсвэр жил бүрийн улс, орон нутгийн төсөвт хүрэлцээтэй тусгагдаж байгаа эсэх, Засгийн газраас УИХ-д өргөн барьж хэлэлцүүлж байгаа, хэлэлцэн батлуулсан салбарын хөгжлийн бодлого, хөтөлбөр, зорилтууд нь Тогтвортой хөгжлийн зорилттой хэрхэн уялдаж байгаа, 2020 он гэхэд Тогтвортой хөгжлийн зорилтын нэгдүгээр үе шатанд хэрэгжүүлэхээр тавигдсан зорилтуудыг бүрэн хэрэгжүүлж чадах эсэх талаар тодорхой хариулт боловсруулж ирүүлэхийг тусгажээ.
Хэлэлцүүлгийн явцад гишүүдийн хэлсэн үгийг товчлон хүргэж байна.
УИХ-ын гишүүн Д.Эрдэнэбат: Өнгөрсөн оны нэгдүгээр сард тавьсан энэ асуулгын хариуг 2018 оны гуравдугаар сарын 30-нд Засгийн газар хариу өгсөн. Гэтэл УИХ дээр 1.2 жилийн дараа хэлэлцэж байна. УИХ энэ асуулгын хариуг яаралтай өгөх ёстой байсан юм. Энэ асуулгад хариу ингэж хугацаа алдаж байгаа нь энэ төр бодлогын асуудалдаа анхаарахгүй байгааг илтгэж байна. Асуулгад хариулах хүн ч олдохгүй байна.
УИХ-ын гишүүн Б.Бат-Эрдэнэ: УИХ-ын гишүүдийн тавьсан асуулгыг хугацаанд нь хариулж хэлэлцүүлж баймаар байна. Хөгжлийн бодлогын талаар бид олон удаа ярьж, 2030 он хүртэлх зорилт хөтөлбөрөө баталчихсан. Энэ зорилт хөтөлбөрөө биелүүлэхийн төлөө л бүх ажлаа уялдуулах ёстой юм. Үндэсний хөгжлийн газрын эрх мэдэл, цар хүрээ ямар хэмжээнд байгаа юм бол. 2016 оноос хойших гурван жилийн хугацаанд Үндэсний хөгжлийн газар хийсэн гэх дорвитой ажил харагдахгүй байна.
УИХ-ын гишүүн Л.Энх-Амгалан: "Хүн амын 80 хувийг чинээлэг дундаж амьдралтай болгон, дундаж наслалтыг 78 болгоно, ядуурлыг 2030 он гэхэд тэглэнэ, Монгол Улс цаашдаа хөгжлөө хүний хөгжлийн индексээр хэмжинэ" гээд урт хугацааны үзэл баримтлал баталсан. Энэ үзэл баримтлалыг бүгд ширээний ном болгох ёстой юм.
УИХ-ын гишүүн Д.Оюунхорол: Тогтвортой хөгжлийн зорилт бол өргөн хүрээ агуулгатай. Ядуурлыг бууруулах бус тэглэх, хэнийг ч ардаа орхихгүйгээр хүн бүр хөгжлийн үр шимийг хүртэх ёстой гэсэн зорилт нилээн алдагдсан. Бид тоон үзүүлэлт гэхээсээ илүүтэй ажил, орлогогүй байгаа иргэдийн амьдралыг дээшлүүлэх чиглэлээр юу хийх вэ. Эрчим хүчний салбар буюу сэргээгдэх эрчим хүчний сүлжээ бий болгох асуудалд Засгийн газар хэрхэн анхаарч байна вэ.
Тогтвортой өсч байгаа эдийн засгийн өсөлтөө айлын өрх үүдээр оруулах хэрэгтэй байна. Итгэлийн зээлийн хуулийн төслийг санаачлан өргөн барьсан. Бид ажилгүй орлогогүй байгаа хүмүүстээ итгэж туслах цаг нь болсон.
Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар: Эдийн засгийг тогтвортой өсгөх нь ард иргэдэд, аж ахуй нэгжүүдэд хэрэгтэй юм. Хүртээмжтэй болгох чиглэлд ажлын байрыг бий болгох, ур чадварыг бий болгож, засаглалыг сайжруулах, ард иргэдэд үйлчилгээг хүртээмжтэй хүртэх чиглэлд анхаарах ёстой.
УИХ-ын гишүүн С.Бямбацогт: Үндсэн хуулийн дараа орох монгол төрийн хамгийн том бодлогын бичиг баримтын хэрхэн хэрэгжүүлэх, амьдралд нийцүүлэх, засч залруулах талаар байнга анхаарч ажиллаж байх ёстой юм. Асуулгын хариултын явцаас харахад “Тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлал 2030” тайлан тавигдаагүй, 517 бодлогын баримт бичгийн уялдаа холбоог сайжруулах, өөрчлөх, хүчингүй болгох талаар ажил хийгээгүй, УИХ-д тайлангаа тавиагүй байна.
Ингэхээр Монгол Улс маань хэрхэн хөгжих вэ. Бид чинь бодлогтой, тодорхой шийдэлтэй байж хөгжинө. Өнгөрсөн УИХ-ын үед бид “Монгол Улсын тогтвортой хөгжлийн үзэл баримтлал 2030” баталсан. Урт хугацаа нь дунд хугацаатайгаа, дунд хугацаа нь богино хугацаатайгаа уялддаггүй, төрийн бодлогын бичиг баримтууд Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөрүүд, нийгэм эдийн засгийг хөгжүүлэх үндсэн чиглэлүүд уялдаггүй, макро микро төвшиндөө ямар ч уялдаагүй байна. Цаашдаа бид урт хугацааны бодлогоо дунд богино хугацаатай болгох, салбар нь өөрийн бодлоготой болж салбар хоорондоо уялдах, бүс нутаг, УИХ Засгийн газар аймаг орон нутаг бодлогоо уялдуулах хэрэгтэй байна. 2015 онд бид Хөгжлийн бодлого төлөвлөлтийн тухай хууль баталж, төрийн бодлогын бичиг баримтыг 15-20 жилээр боловсруулна гэж заасан.
Гэтэл бид “Тогтвортой хөгжлийн зорилт 2030”-аа дүгнээгүй байж 2045 онд улсаа яаж хөгжүүлэх вэ гэдгийг яриад сууж байна. Эхний үе шат хэрхэн хэрэгжив, 2025 хүртэл хэрхэн хэрэгжих гэж байна юун дээр алдав гэдгээ яриагүй байж 2045 онд хийх юмаа ярих гээд байж байгаа нь зөв юм уу.
Урт, дунд, богино хугацааны бодлогууд болон төсөв үндсэн чиглэл Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөр, салбарын хөтөлбөр, төрийн бодлогын бусад бичиг баримтууд хэрхэн уялдуулах талаар харах хэрэгтэй байна. Хэрэв Засгийн газар анхаарахгүй бол УИХ-ын гишүүд Хөгжлийн бодлого төлөвлөлтийн хуульд шинэчлэн найруулж, өөрчлөлт оруулж бодлогогүй явдаг байдлыг өөрчилж засах хэрэгтэй байна.
УИХ-ын гишүүн Н.Амарзаяа: Хөгжлийн бодлогыг төсөв мөнгөний бодлоготой уялдуулж байх хэрэгтэй байна. Суманд цалингаас өөр төсөв батлагдахгүй байна. Тухайн сум 2030 он гэхэд ингэж хөгжинө гэсэн бодлогогүй л байна. 2020 оны төсөв дээр аль сум хэрхэн яаж хөгжих, ямар үйлдвэр бий болгох, ажлын байрыг хэрхэн бий болгох талаар төлөвлөж өгөх хэрэгтэй байна.
