Ж.Золжаргал: Эрх чөлөөний өндөр мэдрэмжтэй залуу үе түрж орж ирж байгааг хүлээн зөвшөөрөх цаг болсон

Гэрэл зургийг MPA агентлагийн онцгой зөвшөөрөлтэйгөөр ашиглав

УИХ-ын гишүүн Ж.Золжаргалтай цаг үеийн нөхцөл байдлын талаар ярилцлаа.

- Огцрох амархан жагсаал 15 дэх өдрөө үргэлжилж байна. Залуус үр дүнгээ үзэж, зорилгоо биелүүлэх хүртлээ жагсана гэдгээ мэдэгдээд байгаа. Энэ удаагийн жагсаалын онцлог, тууштай үргэлжлэх болсон нууцыг хэрхэн харж дүгнэж байна вэ?

- Миний хувьд залуучуудын тууштай органикаараа жагсаж, үзэл бодлоо илэрхийлж байгааг хараад баяр, бахархал төрж байгаагаа нуухгүй. Залуу нас гэдэг тооноос гадна сэтгэлгээний асуудал. Гэхдээ л жагсагчдыг харвал дийлэнх нь 90-ээд оноос хойно төрсөн залуучууд харагдаж байна лээ. Өмнөх нийгмийн хомууны үзэл санаа, баригдмал байдал энэ залуучуудад аль хэдийнээ үйлчлэхээ больжээ гэдгийг бодитоор харж байна. Зөв гэсэн зүйлээ дэмждэг буруу гэсэн зүйлээ шүүмжилдэг, үгээ хэлдэг, ойр зуур аахар шаахар юмнаас болж үзэл бодлоо худалдаад байхааргүй ийм эрх чөлөөний өндөр мэдрэмжтэй залуу үе түрж орж ирж байгааг хүлээн зөвшөөрөх цаг нь болсон.

Ардчилсан хөдөлгөөний ахмадууд ч ийм залуустай болохыг мөрөөдөж байсан нь дамжиггүй. Ийм хөрсөн дээр дарангуйлал тогтоно гэдэг бараг боломжгүй. Цаашдаа иймэрхүү хандлагатай залуусын эзлэх хувь хэмжээ хүн амын дунд нэмэгдэнэ. Тэр хэрээр массаар нь хуйлруулах, олон нийтийг улс төрийн үзэл суртлаар тархийг нь угаах арга технологиудын нөлөөлөл багасах нь мэдээж. Энэ бол сайн зүйл. Бие даасан үзэл бодолтой эрх чөлөөтэй иргэд Монголын өөрөөрөө оршихуй, тусгаар тогтнол, ардчиллын баталгаа юм.

- Таны хувьд жагсагчдыг дэмжиж Хамтарсан Засгийн газрыг огцруулах бичигт гарын үсэг зурсан. Гарын үсэг зурах болсон сэдлийг би дэлгэрүүлж асуумаар байна.

Улмаар бидний сонгон авсан парламентын ардчилал ажиллахаа больж хамтарсан нэрийн ард дарангуйллын шинж тэмдэг ажиглагдах боллоо. Тухайлбал сайд нарын биеэ авч явж байгаа байдал, Ерөнхий сайд гишүүдийг загнаж байгаа үйлдэл жижиг боловч байж болохгүй зүйл. Иймэрхүү шинж тэмдгийг бид нар маш сайн анзаарч байх хэрэгтэй.

Ерөнхий сайдыг огцруулах шалтгааныг хүмүүс янз бүрээр л ярьж байна. Миний хувьд нэг зүйл дээр маш соргог хийгээд эмзэг хандсан. Юу гэхээр хамтарсан засгийг эдийн засгийг эрчимжүүлье, том том төслүүдийг хамтдаа хөдөлгөе гэсэн өөдрөг сэтгэлгээгээр анх “өлгийдөж” авсан. Гэтэл нөгөө мөнгө нь байхгүй болчихлоо. Дэлхий ертөнц хямарч байна эдийн засгийн нөхцөл байдал өөр болчихлоо. Ийм тохиолдолд нөгөө дэврүүн тэр уул нэвтэлж туннел барих, тэнгэр өөд тэмүүлсэн гүүр барих, хүнгүй эзгүй талд хот тосгон байгуулах зэрэг төслүүдээсээ татгалзаад ганц нэг зүйл дээр анхаараад цомхон явахын оронд үгүй ээ бид бүгдээрэнг нь хийнэ л гэсэн бол хийнэ тэгээд мөнгө олдохгүй болбол ашигт малтмалын ордуудаа бартердчихъя, Улаанбаатараа ч, орон нутагтаа ч ингээд хөгжүүлье гэж зүтгээд байгаа.

Ингээд төрийн өмчийн компаниудаар дамжуулаад газрын хэвлийн баялгаа бартердаад явах санаархлаа Засгийн газар Уул уурхайн биржийн тухай хуульд тусгаж оруулж ирээд буцаагаад татаад авсан. Гэхдээ энэ санаархал одоог хүртэл цухалзсаар л байгаа. Энэ бол бие даасан эдийн засагтай Монгол Улсад аюултай, хор хохиролтой зүйл. Магадгүй тэнд зарим сайд нар ингээд сайхан бүтээж байгуулъя гээд бодоод зүтгээд явж байгаа байх. Гэхдээ энэ парламентын дийлэнхийг “авчихсан” Засгийн газар парламентыг ажиллагаагүй болгоод ханахгүй алсдаа эдийн засаг улс үндэстний аюулгүй байдалд хор хохиролтой томоохон шийдвэрүүдийг түлхээд түлхээд гаргах нь ээ. Энэ бол үнэхээр эрсдэл мөн гэж үзсэн учраас би энэ жагсаалыг дэмжиж гарын үсэг зурсан.

- Хамтарсан Засгийн газар огцрох нь эсрэгээрээ эдийн засаг, засаглалын тогтвортой байдалд сөрөг нөлөөтэй талаар яриа бас байна шүү дээ…

- Хамтарсан Засгийн газар унавал парламент шийдвэр гаргаж чадахгүй, улс төрийн тогтворгүй байдал руу орчих вий гэж ярих хүмүүс байна. Зарим нь парламент бужигнаад Ерөнхийлөгчийн засаглал тогтох вий гэж яриад байгаа. Миний хувьд парламентын засаглалыг эргэлзээгүй дэмждэг. Ерөнхийлөгчийн засаглал Монголд угаасаа тохирохгүй. Гэхдээ Ерөнхий сайд огцрох эсэх нь засаглалын хэлбэрт ямар ч хамаагүй зүйл.

Бид олон намын тогтолцоотой, мэтгэлцээнтэй эрүүл парламентыг бий болгох гэж 90 оноос хойш зорьсон шүү дээ. Энэ л зорилгоор сүүлийн Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийг хийхэд одоогийн энэ эрх баригчид ч манлайлсан, бусад намууд ч зөвшөөрч дэмжсэн. ХҮН намын залуус ч аймаг, дүүрэг, хороогоороо явж гарын үсэг цуглуулаад, хүмүүст тайлбарлаад их ажилласан. Үр дүнд нь бий болсон холимог, олон намын төлөөлөлтэй харьцангуй эрүүл парламент маань буцаад Хамтарсан Засгийн газар байгуулах “сайхан” зорилгын доор нэг том намынхаа атганд орчих юм бол бид нарын хүссэн нөгөө олон намын тогтолцоотой парламент маань ажиллахаа больчихно.

ямар ч тохиолдолд хүссэн шийдвэрээ гаргуулж чаддаг олонх байх юм бол эсрэгээрээ энэ парламентын ардчиллыг устгах эрсдэл мөн

Умард Европын тэр удаан жил тогтож ирсэн олон намтай эрүүл мэтгэлцээнтэй парламентын загварыг хөгжүүлэх гэж зорьсон боловч хэдийгээр олон намтай боловч зөвхөн нэг нам нь төр барьдаг Хятадын жишээ эсвэл манайхаас ч олон намтай парламенттай боловч шийдвэрийг нэг л улс төрийн хүчин гаргадаг Оросын жишээний араас явчих вий. Ингэх юм бол парламентын ардчилал маань дүр эсгэсэн ардчилал болоод хувирчихна. Эрүүл мэтгэлцээн явахгүй, нэг том нам, тэр намын лидер шийддэг ийм л зам руу явна. Тийм болохоор бүгдээрээ нийлсэн Хамтарсан Засаг байхгүй бол парламент тогтворгүй болох биш харин эрүүлээр мэтгэлцдэг, зарим асуудал дээрээ зөвшилцдөг, тохиролцдог, зарим дээр нь хаалга савдаг эсэргүүцдэг ийм амьд парламент болж хувирна аа гэж бодож байгаа.

- Хамтарч засаг байгуулахгүй л бол том бодлого, төслүүд гацчихдаг гэх агуулга бий шүү дээ. Хэрэв огцорчихвол нөгөө мега төслүүд гацчих эрсдэл бодитоор ирэх үү?

- Миний төсөөллөөр парламентын суудлын 90% нь биш магадгүй 50-60% нь хамтарч засаг байгуулж байх юм бол нэг хэрэг. Энэ тохиолдолд зарим нь эсрэг санал өгнө зарим нь орхиж гарна. Ингээд олон талын хэлэлцүүлгийг давсан, цензуртэй хэлэлцсэн шийдвэрүүд гарна. Энэ бол эрсдэл багатай парламентын тогтолцоо. Харин ямар ч тохиолдолд хүссэн шийдвэрээ гаргуулж чаддаг олонх байх юм бол эсрэгээрээ энэ парламентын ардчиллыг устгах эрсдэл мөн. Тэгээд ч би ямар ч байсан олон түмний төлөөлөл сонгогдсон гишүүд, шинэ үеийн монголчууд, залуучуудад итгэж байгаа. Бид нар тэгж их амархан дарангуйлал руу шилжихгүй ээ.

Энэ өнцгөөс харвал энэ эрүүлээр жагсаж, үзэл бодлоо илэрхийлж байгаа хүчирхийллээс зайлсхийхийг уриалж байгаа энэ залуучуудыг харахаар ийм нийгэм, ийм сонгогчид, тэд нарыг төлөөлсөн гишүүдийн зохицол Монголын парламентын ардчиллыг амьд байлгаж, авч үлдэнэ. Эсрэг үзэл бодолтой байж болно. Түүнийхээ төлөө мэтгэлцэнэ, зарим зүйл дээр санал зөрнө зарим дээр нь нийлнэ. Үүний төлөө хэн нэгнийг доромжилдоггүй, гутаадаггүй тэгээд шийдвэрийг олонхоороо гаргадаг зөвшилцөөд явдаг ийм л тогтолцоог бид нар сонгосон. Үүнийгээ бэхжүүлэхийн тулд л цаашдаа явах хэрэгтэй. Ингэхийн тулд парламент хүчний тэнцвэртэй зөв харьцаатай байх нь чухал гэж боддог доо.

- 126 гишүүнтэй, сонгуулийн холимог тогтолцоотой парламентын хувьд та юу гэж хэлэх вэ?

- Одоогийн парламент олон асуудал дээр мэргэжлийн байдлаар хандаж, нарийн асуудлуудыг гарган тавьж байгаа. Энэ парламентыг Засгийн газар хайрцаглахаас л сэргийлэх хэрэгтэй. Сонгуулийн холимог тогтолцооны хувьд шинэ парламент ажиллаж эхлээд ганцхан жилийн нүүр үзэж байна, бид үр ашгийг нь хангалттай үзээгүй байгаа тул холимог тогтолцоо, жагсаалтын гишүүд зөв буруу гэж дүгнэх цаг нь болоогүй.

2-3 сонгуулийн дараа намууд ч нэр дэвшигчдээ байршуулахдаа боддог, сонгогчид нь ч хэрсүү сонголт хийдэг болох биз. Би хувьдаа олон талын давуу талтай гэж боддог. Уг нь 2012 онд холимог тогтолцоогоор сонгууль явсан. Тэр чигээрээ явсан бол өдийд нэлээд урагш явчихсан байх биз.