Худалдааны дайн-II ба Монгол

Гэрэл зургийг mpa.mn

Энэ дэлхийд хэн нь аварга эсэхээ үзэх тулаан 200-300 жилийн давтамжтай явагддаг. Хамгийн сүүлд Америк Английг дэвжээнээс авч шидсэнээс даруй 100 гаруй жил өнгөрчээ. Харин одоо Америк аваргаа хамгаалан Хятадтай нэгийгээ үзэж байна. Ер нь аварга байхын голлох шинжийг 8 орчим үзүүлэлтээр илэрхийлж болохыг Рэй Далио хэлжээ. Үүнд:

• Боловсрол
• Инноваци ба технологи
• Санхүүгийн төв
• Валютын хүч, нөөц
• Цэрэг арми
• Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн
• Худалдаа
• Өрсөлдөх чадвар

Трамп ерөнхийлөгч болсноос хойш Хятадын бүх бараанд 10 хувь татвар ногдуулахаа шууд зарлав. Хариуд нь Хятад ч бас яаж дутах вэ хариу арга хэмжээг авсан. Хятад худалдааны дайн эхэлснээс хойш Америкаас хамаарах хамаарлаа тасралтгүй бууруулсаар экспортын ердөө 15 хувь нь Америк руу гаргадаг болсон. Тэд бэлтгэлтэй байж. Аваргуудын тулааныг тайзнаас үзэж буй манайх шиг улсуудад дайвар нөлөө нь эерэг үү сөрөг үү гэдгийг одоогоор хэлэхэд бэрх. Гэвч хэд хэдэн зүйлсийг таамаглан хэлж болохоор байна.

Нүүрсний экспортод эерэг нөлөөлөхөөр байна.

• Хятад нүүрсний хэрэглээний 10 орчим хувийг импортоор авдаг. Үүнээс 60 гаруй хувь нь Монгол улс. Хятадын Америкт тавьсан татварт коксжих нүүрс багтжээ. Энэ орон зайг Монгол, Австрали, ОХУ-ууд нөхөхөөр байна. Хэдий нүүрсний үнэ 30-40 орчим хувь унасан ч тоо хэмжээ буурахгүй байх нь чухал билээ.

Инфляц импортоор орж ирэх үү

• Тариф, татвар гэх үгний цаана бүтээгдэхүүний өртөг нэмэгддэг гэх онолын ойлголт бий. Аливаа улс орон татварын бодлого хэрэгжүүлэхэд үнэ өсөж, үйлдвэрлэгчид татварын нөлөөг эцсийн хэрэглэгчид үүрүүлэх нь бий.
• Манай улсын инфляцын 40 орчим хувь нь импортын хамааралтай бүтээгдэхүүн байдаг.

Тодорхой бус байдал ноёлох нь

• Эдийн засгийн шийдвэр гаргалт бүрийн цаана хүн л байдаг. Тэр дундаа нөлөө бүхий хэдхэн хүн л байдаг. Тарифын цаашдын тодорхой бус байдал нь бизнесийн идэвхжил, хөрөнгө оруулагчдын итгэлд нөлөөлснөөр ханшийн сулралт хүлээгдэж болзошгүй.
• Тайзны үзэгч бидэнд дам нөлөө нь тодорхой бус байдлаар мэдрэгдэнэ.

Бидний зүгээс эрсдэлийг яаж зөөлөн буулгах, нөхцөл байдлыг ажиглаж суух л чухал боллоо.