Аппликэйшний зээлээ сунгах гэсэн юм. Мөнгө зээлээч?

"Аппликэйшний зээлээ сунгах гэсэн юм. Мөнгө зээлээч?" гэх асуултыг та ойр дотнынхон эсвэл танилаасаа нэг биш удаа сонсож байв уу? Цалингаасаа өөр орлогогүй хүмүүсийн цалин буух өдөр л мөнгөтэй золгодог үеийг ард үлдээсэн цахим зээлийн аппликэйшний тоо сүүлийн жилүүдэд хурдтай нэмэгдсээр байна.

Барьцаалан зээлдүүлэх үйлчилгээ буюу олны хэлж заншсаар ломбардын үүргийг аппликэйшний зээл ноёрхож эхлэх шиг... 

Зээл авна, зээлээ зээлээр дарна...

Үүнийг дагаад иргэд санхүүгийн боловсрол дутуу дулимгаасаа болж урд хормойгоороо хойд хормойгоо нөхсөөр аппликэйшний зээлийн өрөнд баригдах нь ихэсжээ. Зээл авна, зээлээ зээлээр дарна. 

Түүнчлэн зээл олгож буй аппликэйшнүүдийн гэнэтийн дампуурлаас болж зээлдэгч нар хохирох нь ихсэж зээлийн аппликэйшнүүдийн цахим хуудас эдгээр сэтгэгдлээр дүүрэх болжээ. 

Аппликэйшний зээлтэй 1.2 сая зээлдэгч байна 

Хамгийн анх 2017 онд аппликэйшнээр зээл олгох үйлчилгээг хоёр Банк бус санхүүгийн байгууллага (ББСБ) нэвтрүүлж байснаас хойш энэ тоо тасралтгүй өссөөр өнгөрсөн оны III улирлын байдлаар Санхүүгийн Зохицуулах Хороо (СЗХ)-нд 40 зээлийн АПП бүртгэгдсэн байна. 

Аливаа шинэ зүйлийн араас түүнтэй адил бүтээгдэхүүн олноор нэмэгддэгийн жишгээр зээлийн аппликэйшнүүд шил шилээ даган хөөсөрч зээл авах хүмүүсийн тоо ч нэмэгдсээр өнгөрсөн оны III улирлын байдлаар 1.2 сая зээлдэгч нийтдээ 570 тэрбум төгрөгийн зээлийг гар утсаараа авчээ. 

Аппликэйшнээр зээл авсан нэг зээлдэгчид ногдох зээлийн дүн 2018 онд 210 мянган төгрөг байсан бол өнгөрсөн онд 500 мянган төгрөг болж өссөн байна. 

График#1 Зээлийн аппликэйшний өсөлт /Санхүүгийн салбарын тойм 2017-2023 III улирал/

Нийт 72 зээлийн аппликэйшн шил шилээ даган хөөсөрсөн ч эхнээсээ хагарч эхлэв... 

Зохих журмын шаардлага хангасан доорх 40 аппликэйшнээс гадна СЗХ-нд бүртгүүлээгүй ч Playstore, Appstore-оос тоолж үзвэл 32 зээлийн АПП байгаа юм. Ингээд нийтдээ үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа болон зогсоосон 72 зээлийн аппликэйшн хэрэглээнд гарчээ. 

Тусгай зөвшөөрөл эзэмшигч нь шинэ программ хангамж ашиглан финтек зээл гаргах бүрд СЗХ-нд бүртгүүлэх ёстой байдаг аж. 

Журмаараа бол заавал СЗХ-нд бүртгүүлж байж үйл ажиллагаагаа явуулах ёстой байдаг. Иймд зөвшөөрөлтэй 40 аппликэйшнээс бусад нь СЗХ-нд бүртгүүлээгүй эсвэл зохих журмын шаардлага хангаагүй гэсэн үг мөн 2023.12.21-нээс хойш энэ тоо одоогоор шинэчлэгдээгүй байна гэдгийг СХЗ-ноос мэдээлэв. 

Баримт бичгийг хуурамчаар бүрдүүлсэн, Зээлийн мэдээллийн санд зээлийн мэдээллээ нийлүүлсэн байдал дутуу мөн зээлдэгчийн нууцад хамаарах мэдээллийг задруулсан, хууль бусаар ашигласан нь тогтоогдсон зэрэг зээлийн аппликэйшнийг СЗХ бүртгэж авдаггүй аж. 

Ийнхүү шил шилээ даган гарч ирсэн зээлийн аппликэйшний хөөс эхнээсээ хагарч эхэлжээ.

График#2  СЗХ-нд бүртгэлтэй болон бүртгүүлээгүй зээлийн аппликэйшнүүд /СЗХ-нд Бүртгэлтэй финтек аппликэйшн 2023.12.21-ний байдлаар/ мөн /Appstore, Plastore дээр байршиж буй бүртгэлгүй зээлийн аппликэйшнүүд 2024 оны I сарын байдлаар/

ББСБ-аас зээл авсан нийт зээлдэгчдийн 86.3% буюу 1,261,023 нь онлайнаар зээл авсан байгаа нь онлайн зээлийн үйлчилгээг иргэд ихээр сонгож буйг харуулж байна. 

График#3 ББСБ-аас зээлсэн авсан зээлийн хэлбэр /Банк бус санхүүгийн байгууллагуудын санхүүгийн тайлангийн нэгтгэлийн танилцуулга 2023 оны III улирлын санхүүгийн тайлан/

Санхүүгийн үйлчилгээнд технологийн дэвшил ашиглаж буй ББСБ-уудын зээлийн үлдэгдлийн 89.8 хувийг хэвийн, 3.5 хувийг хугацаа хэтэрсэн, 6.7 хувийг чанаргүй зээл бүрдүүлж байна.

График#4 Аппликэйшнээр олгосон зээлийн төлөв /Санхүүгийн салбарын тойм 2023 III улирал/

Зээлийн аппликэйшнээс зээл авсан иргэдийн дийлэнх нь дээд боловсролтой 18-35 насны залуучууд байна. 

График#5 Аппликэйшнээр зээл авсан иргэдийн нас болон боловсрол /Банк бус санхүүгийн байгууллагуудын санхүүгийн тайлангийн нэгтгэлийн танилцуулга 2023 оны III улирлын санхүүгийн тайлан/

Зээл авах үйл явцын зардал, цаг хугацааг хэмнэж барьцаа хөрөнгөгүйгээр, орлогоо нотолж зээл авах үйлчилгээ олон хүний цаг зав, хөрөнгө мөнгийг хэмнэсэн ч хэт хөөсөрсөн зээлийн аппликэйшнүүдийн өндөр хүү, дампуурлаас шалтгаалж гэрээгээ зөрчих зэрэг үйлдлүүд нь  зээлдэгчдээ хохироож байна. 

Нөгөө талаас зээлдэгч өөрөө санхүүгийн боловсролгүйгээсээ болж хэрхэн буцааж төлөх, тооцогдох хүү болон гэрээний нөхцөлийг тооцоололгүйгээр амархан олдож байгаа гэсэн үндэслэлээр зээлийн аппликэйшнээс зээл авсаар эцэстээ нэг зээлээ дарахын тулд өөр зээлийн аппликэйшнээс зээл авч өрийн дарамтад орсоор байгаа нь худал биш. 

Энэ байдал нийгэм даяараа ажиглагдаж зээлийн аппликэйшний тамын тойрогт орсон хүмүүс олон болсон нь нийтээрээ санхүүгийн боловсрол дутмаг байгаагийн тод жишээ юм

Хувь хүн хэдэн зээлтэй байх нь тухайн хүний эрх ч энэ байдал нийгэм даяараа ажиглагдаж зээлийн аппликэйшний тамын тойрогт орсон хүмүүс олон болсон нь нийтээрээ санхүүгийн боловсрол дутмаг байгаагийн тод жишээ юм. 

Санхүүгийн байгууллага ашгаа бодох нь зүйн хэрэг ч зээл авах хэрэгцээтэй, өрийн дарамттай иргэд нэмэгдэхийн хэрээр зохих шаардлага хангагдсан үгүй нь мэдэгдэхгүй зээлийн аппликэйшнүүд олноор нэмэгдэж эхнээсээ дампуурч эхэлж буйг дээрх тоо баримтууд баталж байна.