Буцах шувуудын араас харж болдоггүйн учир ба зүй зохистой аялал жуулчлал

Байгалийн үзэсгэлэнт газруудыг олон хүн мэддэг болсноос үүдэж тухайн газар орон, ан амьтны экологийн зан төрх алдагдаж байгаа жишээ олон бий. Иймд зүй зохистой аялал жуучлалыг хөгжүүлэх нь чухал асуудал болсон.

Үүний тод жишээ бол Сүхбаатар аймгийн Дарьганга сумын нутаг дахь Ганга нуурт чуулах хунгийн чуулганыг дагасан аялал жуулчлал юм. Монголчууд эртнээс буцах шувуудын араас гиюүрэн харж болдоггүй хэмээн ярьдаг байсан нь хий хоосон мухар сүсэг бус хол нүүдэллэх гэж буй шувуудыг үргээлгүй амар тайван байлгах гэсэн ухаан ажээ.

Харин нөгөө талаас хунгийн чуулган нь гадаад, дотоодын жуулчдыг ихээр татдаг тус нутгийн аялал жуулчлалын чухал хэсэг болоод удсан. Тэгвэл уг аялал жуулчлалыг хэрхэн хөгжүүлж байгаа болон хэрхэн хөгжүүлэх ёстой талаарх зөвлөгөөг хүргэж байна.

Өмнө нь Ганга нуурт хун их чуулдгаас хүн их ирдэггүй байв

Нутгийн уугуул иргэн "Биднийг хүүхэд байхад өвөө эмээ "Буцах шувуудын араас битгий хар, муу ёр" гэж хэлдэг байлаа. Хунгийн чуулганы зургийг авахдаа хүртэл шууд ойртолгүйгээр өвсөөр бие ээ далдалж нуугдаж зургийг нь авдаг байсан. Өмнө нь Ганга нуурт хун л чуулдгаас хүн их ирдэггүй байв" гэсэн юм.

Тэгвэл одоо үед нэгэнт аялал жуулчлалын томоохон хэсэг болсон уг байгалийн үзэгдлийг хэрхэн хамгаалж байна вэ?

Дарьгангын байгалийн цогцолборт газрын хамгаалалтын захиргаанаас зохистой, тогтвортой аялал жуулчлал хөгжүүлэхийн тулд аяллын маршрут гаргасан байна. Мөн Ганга нуур болон усны шувуудаа хамгаалах талаар нутгийн ард иргэдэд сурталчлан таниулах аялал жуулчлалын арга хэмжээ буюу "Хунгийн баяр"-ыг зохион байгуулдаг болжээ.

Түүнчлэн хунгийн чуулганыг үзэхээр ирсэн хүмүүст байгаль хамгаалагч хяналт тавьж нэгдсэн нэг цэгээс харуулдаг гэдгийг Дарьгангын байгалийн цогцолборт газрын хамгаалалтын захиргаанаас мэдээлэв.

Өвөрмөц нүүдлийн зан төрхийг нь ашиглаж зүй зохистой аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх хэрэгтэй

Шувуу судлаачид дараах зүйлсийг зөвлөв

Монголын шувуу хамгаалах төвөөс уг аялал жуулчлалыг хэрхэн хөгжүүлбэл зүй зохистой байх талаар тодруулахад дараах зүйлсийг зөвлөсөн юм.

🦢🦢🦢

Шувуудынхаа үржил, нүүдлийн үеийн зан төрх амьдрах орчинд нь сөрөг нөлөөгүй бол аялал жуулчлалаас олж байгаа орлогыг нь тухайн шувууныхаа амьдрах орчныг хамгаалахад зарцуулах журмаар хөгжүүлж болдог. Хун шувууны олон улсын статус нь ховор ангиллын шувуу биш учраас ямар нэгэн худалдаанд ордоггүй ч аялал жуулчлалын бүтээгдэхүүн гэдэг утгаараа иймэрхүү өвөрмөц нүүдлийн зан төрхийг нь ашиглаж болно гэсэн үг.

Шувууд яах гэж чуулж байгаа вэ гэдгийг ойлгох нь чухал

🦢🦢🦢

Хун шувууд нүүдлийн өмнө алс замд тэр их уул нурууд, говь цөл, далай тэнгисийг давахын өмнөх идэш тэжээлээ идэж энерги, хүчээ сэлбэх гэж чуулдаг. Энэ үеийн зан төрхөд нь нөлөөлөхгүйгээр аялал жуулчлалыг хөгжүүлбэл тухайн шувууны хамгаалалтад чухал ач холбогдолтой юм. Иймд аялал жуулчлалыг зохион байгуулж байгаа болон үзэхээр ирсэн хүмүүс энэ нь их чухал үйл явц юм байна гэдгийг ойлгох нь чухал.

🦢🦢🦢

Зөвхөн мөнгө хөөгөөд орон нутаг буруу хөгжүүлээд явбал шувууд дайжиж, нуураа солиход хүргэнэ. Ирээд хоёр гуравхан хоног ч хүчээ сэлбэж чадаагүй шувууд хүний нөлөөнөөс болоод дүрвээд явчихвал Ганга нуураас урагшаа дахиж хүч сэлбэх нуур ховор. Иймд нүүдэллэдэг, өвөлждөг газраа зарим энэ жилийн дэгдээхэйнүүд нь хүрч чадалгүй замдаа өөр газар буух, буруу газар бууснаасаа болж махчин амьтдын тэжээл болох, өндөр хүчдэлд цохиулж үхэх зэрэг янз бүрийн л эрсдэл үүснэ. Зүй зохистой байвал үүнд асуудал байхгүй. Гол нь зүй зохистой л байх хэрэгтэй.

🦢🦢🦢

Хэрвээ тухайн хунгийн чуулганыг ашиглаж мөнгө олж байгаа бол буцаад хунгаа хамгаалахад хэрхэн зарцуулах вэ гэдгээ бодох хэрэгтэй.

Гэрэл зургийг MPA агентлагийн онцгой зөвшөөрөлтэйгөөр ашиглав

Хамгааллын ажлаа тухайн шувууныхаа зан төрх дээр тулгуурлаж, шинжлэх ухааны үндэслэлтэй хийх хэрэгтэй

🦢🦢🦢

Хун нь нуурын ёроол руу хошуугаа хийж ургамал иддэг өвсөн тэжээлтэн шувуу. Шумбана гэж байхгүй. Иймд доошоо тонгойход нь нуурын ёроол руу хошуу нь хүрч байх ёстой. Нуурын усны түвшнийг нэмснээр хунгаа хамгааллаа гэж яриад байдаг. Гэтэл доошоо тонгойход хошуу нь хүрэхгүй байвал өөр хүрч байгаа нуур руу л шилжинэ. Иймд хамгааллын ажлаа тухайн шувууныхаа зан төрх дээр тулгуурлаж шинжлэх ухааны үндэслэлтэй хийх хэрэгтэй. КОВИД-19-ийн үеэр болон түүний дараа хунгийн тоо 300-400 болтлоо буурсан нь нуурын эргэн тойронд худаг гаргаж усны түвшин нь нэмэгдсэнтэй холбоотой. Одоо харин бага зэрэг татарч хун буцаад цуглаж байна. Энэ зүй тогтлоо ойлгох хэрэгтэй.

🦢🦢🦢

Хунгийн чуулганыг үзэх хүмүүсийн урсгалыг зогсоож чадахгүй. Иймд "Болохгүй" гэхээсээ илүү уг аялал жуулчлалыг зохион байгуулж байгаа хүмүүс мэргэжлийн хүмүүстэй уулзаж, зөвшилцөн зүй зохистой аялал жуулчлалыг бий болгох нь л чухал. Хунгаа хаанаас харах, ямар хувцастай ирэх ёстойг нь хүртэл тодорхой болгох хэрэгтэй.

🦢🦢🦢

“Буцаж байгаа шувуу хардаггүй”, “Шувууны үүрэнд сүүдрээ тусгаж болдоггүй” гэх ярианууд нь шашин шүтлэгтэй холбоотой боловч нөгөө талаараа байгаль хамгааллын асуудал юм. Шувууны үүрэнд сүүдэр тусах зайнд ойртоход л жижиг шувуу үүрнээсээ нисчихдэг. Улмаар өндөг нь хөлдөх аюултай учир тэгж хэлдэг байх жишээтэй.

Байгаль хамгаалалд хамгийн том тулгамдаж байгаа асуудал нь хүмүүсийн мэдлэг боловсрол. Тухайн амьтдын экологийн зан төрхийг нь хүмүүст маш сайн ойлгуулах юм бол хайрлаж хамгаалж эхэлнэ гэв.

Хүний хөл, хөдөлгөөнөөс болж шувуу цуглахаа больсон жишээ:

Хяргас нуурыг үзэсгэлэнтэй гэдгийг мэдсэнээс хойш Цагаан хаданд үүрлэдэг байсан шувууд үүрлэхээ болиод арван жил болж байна.
Өгий нуурт завьтай аяллууд бий болсноос хойш цугладаг шувууд нь нуурынхаа баруун үзүүр лүү шилжчихсэн.
Буйр нуурын эргээр үүрлэдэг шувууд бүгд байхаа больчихсон зэрэг гашуун туршлагуудыг шувуу судлаачид дурдаж байв.

Нутаг нутагт ингэж болдоггүй юм, тэгж болдоггүй юм гэнэ билээ гэсэн хорио цээртэй уул, усууд олон байдаг нь тухайн нутгийн экологийн чухал эх үүсвэр болсон байгалийн зохилдлогоо хамгаалах нарийн ухаан гэдгийг хүндэтгэн зохистой аялж, түүнчлэн тэрхүү онгон дагшин газраа мөнгө гэж харалгүй хайрлан хамгаалж явах нь тухайн нутагт төрж өссөн хүн бүрийн үүрэг ажээ.

Таны өмнө нь очиж үзсэн байгалийн гайхамшигт тогтоц болон үзэгдэл өөрийн тань зохисгүй, болчимгүй нэг л үйлдлээс чинь болж дараа зорьж очиход тань байхгүй болсон байх вий...

Анхааруулга

Хэвлэл мэдээллийн байгууллагууд (Телевиз, Радио, Social болон Вэб хуудаснууд) манай мэдээллийг аливаа хэлбэрээр бүрэн ба хэсэгчлэн авч ашиглах хориотой ба зөвхөн зөвшилцсөн тохиолдолд эх сурвалжийг (ikon.mn) дурдах замаар ашиглах ёстойг анхаарна уу!