Тээгч эх, өндгөн эсийн донортой холбогдох харилцааг зохицуулах анхны /Монгол Улсын/ хуулийн төслийг УИХ-ын намрын чуулганаар хэлэлцэх гэж байна.
Одоогийн нөхцөлд Монгол Улсын хүн амын дунд үргүйдлийн тархалт 8-15 хувьтай байгаа гэхээс өөр үргүйдэлтэй холбоотой нарийн тодорхой тоо баримт, мэдээлэл хомс, иргэдийн дунд үргүйдлийн талаар ойлголт бага, хаалттай эмзэг сэдэв байсаар байгаа юм.
Түүнчлэн хууль санаачлагчдын зүгээс олон мянган залуу гэр бүлийн тулгамдсан асуудал болоод буй үргүйдлийг эмчилгээг урт хугацаанд хийлгэх шаардлагатайн дээр өндөр өртөгтэй байдаг талаар “Нөхөн үржихүйг дэмжих зохицуулалтын тухай” хуулийн төслийн танилцуулгад дурджээ.
Тиймээс манай улсад хийгдэж буй үргүйдлийн эмчилгээний төрөл, үр дүн болон хуулийн төслийн гол, онцлох заалтуудыг хүргэхээр бэлтгэлээ.
Үргүйдлийг эмчлэх чиглэлээр түгээмэл хийгдэж буй эмчилгээ, тэдгээрийн үр дүнгийн талаар "Өөжинмед" үр шилжүүлэн суулгах төвийн эмэгтэйчүүдийн эмч Б.Цогзолмаатай ярилцлаа.
-Үргүйдлийг эмчлэх чиглэлээр түгээмэл хийгдэж буй эмчилгээний талаар мэдээлэл өгөөч?
-Энэ төрлийн эмчилгээ үндсэн гурван чиглэлээр явж байна. Эмчилгээ хийхдээ үргүйдлийн нөхцөл шалтгаан, хосуудын санал гээд олон нөхцөл байдлыг үндэслэдэг. Эхний ээлжинд байгалиараа жирэмслэхэд нь туслах арга буюу бэлгийн харьцааг товлох аргыг зөвлөдөг. Хоёрт нь ямар шалтгаанаас үүдэлтэй вэ гэдгээс хамаараад эр бэлгийн эсийг угааж цэвэрлэн умайн хөндийд цацах аргыг хэрэглэдэг. Гуравдугаарт эр эм бэлгийн эсийг лабораторийн орчинд үр хөврөл болгоод умайд суулгах буюу үр шилжүүлэн суулгах аргыг хэрэглэж байна.
Үүнээс гадна тээгч эхээр хүүхэдтэй болсон хэд хэдэн тохиолдол бий.
-Үргүйдлийг зөвхөн эмэгтэйгээс шалтгаалдаг гэх түгээмэл ойлголт нийгэмд байдаг. Тэгвэл үргүйдлийн хэдэн хувь нь эмэгтэй эсвэл эрэгтэй талаас шалтгаалсан талаар судалгаа байдаг уу?
-АШУҮИС манай эмнэлэгтэй хамтраад 2016 онд баруун, зүүн, хангай, төвийн бүс болон Улаанбаатарын гурван дүүргийг хамруулан үргүйдлийн шалтгааныг тодруулах судалгааг хийж, 2017 онд үр дүнг нь эмхэтгэн гаргаад байна. Судалгааны дүнгээр нийт үргүйдлийн 55.2 хувь эмэгтэй талаас, 35.9 хувь эрэгтэй талаас шалтгаалсан болох нь тогтоогдсон. Үлдсэн 8.9 хувийнх нь шалтгаан тодорхойгүй байна.
-УИХ-аар "Нөхөн үржихүйг дэмжих зохицуулалтын тухай" хуулийг хэлэлцэх гэж байна. Дээр дурдсан эмчилгээний аргуудыг хэрэглэх явцад хууль, эрхзүйн талаасаа ямар зохицуулалтууд шаардлагатай байдаг вэ?
-Хууль, эрх зүйн зохицуулалт байхгүй учраас бид ирж байгаа хосууддаа албан ёсоор гэр бүл болоогүй байгаа тохиолдолд аль аль нь гэр бүлгүй, өмнө гэрлэж байсан бол гэрлэлтээ цуцлуулсан байхыг шаарддаг. Үүн дээр зайлшгүй зохицуулалт хэрэгтэй.
Мөн донор, тээгч эхийн тухай асуудал дээр хуулийн зохицуулалт шаардлагатай. Өөрөөсөө өндгөн эс авах боломжгүй бол бид донор авахыг зөвлөдөг. Мөн умай тайрагдсан болон үр хөврөл хүлээж авах боломжгүй бүтцийн өөрчлөлттэй, эрхтэн тогтолцооны архаг суурь өвчний улмаас өөрөө тээх боломжгүй бол тээгч эх авах шаардлагатай болдог. Тээгч эхээр хүүхэдтэй болох тохиолдолд хүүхэдтэй болохыг хүсч буй тал болон тээгч эх аль аль нь ямар үүрэг хариуцлага хүлээх вэ гэдгийг бас хуулиар зохицуулах хэрэгтэй байна.
Дээр дурдсанчлан үргүйдлийг эмчлэхийн тулд тууштай эмчилгээ хийлгэх шаардлагатай бөгөөд хамгийн түгээмэл эмчилгээ болох үр шилжүүлэн суулгах эмчилгээгээр хүүхэдтэй болоход эмчилгээний зардал 8-9 сая төгрөг болдог аж.
Нөхөн үржихүйд туслахад Үр цацах, Үр шилжүүлэн суулгах, Тээгч эхээр хүүхэд тээлгэж төрүүлэх, Бусад шинжлэх ухааны туршигдсан аргыг хэрэглэх талаар хуулийн төсөлд заажээ.
Дээр дурдсан арга тус бүр дээр ямар хуулййн зохицуулалт тусгагдсаныг танилцуулбал,
Үр цацах, үр шилжүүлэн суулгах аргыг ашиглах үеийн ерөнхий нөхцөл:
Бэлгийн эс авах, үр хөврөл, түүнийг хадгалах,хөлдөөх, гэсгээж суулгах, устгах талаар:
Донороос бэлгийн эс авахдаа,
Эмнэлгийн байгууллагын дүгнэлтээр эрүүл мэндийн шалтгаанаар өөрөө жирэмслэх, ураг тээх, хүүхэд төрүүлэх чадваргүй нь тогтоогдсон эмэгтэйд тээгч эхээр дамжуулан хүүхэдтэй болохыг зөвшөөрнө хэмээн хуулийн төсөлд заажээ.
Тээгч эх болон тээлгэгч талын харилцааг зохицуулах хуулийн заалтууд:
Түүнчлэн тээгч эх болох тохиолдолд доорх шаардлагуудыг хангасан байна:
Тээгч эхээр хүүхэд төрүүлэх харилцаанд хориглох зүйл:
Үргүйдлийн үр дагавар зөвхөн гэр бүлийн асуудлаар хязгаарлагдахгүй ба тухайн улс орны хүн амын өсөлт, улмаар нийгэм, эдийн засагт сөргөөр нөлөөлдгийг хууль санаачлагчид хуулийн танилцуулгад дурджээ.
Түүнчлэн үргүйдэл нь стресс, сэтгэл гутрал зэрэг сэтгэлзүйн асуудлаас гадна гэр бүлийн хүчирхийлэл, салалт зэрэг нийгмийн сөрөг асуудал үүсгэх аюултай байдаг.
Ямар нэгэн зохицуулалтгүй явж ирсэн өндгөн эсийн донор болох, тээгч эхтэй холбогдох харилцааг зохицуулах хуулийн төсөл УИХ-ын Намрын чуулганы хэлэлцэх асуудлын жагсаалтад багтсан бөгөөд энэ Лхагва гарагт Нийгмийн бодлого, боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны байнгын хорооны хуралдаанаар хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн бусад хуулийн төслүүдийг хэлэлцэх эсэхийг шийдвэрлэх нь.
Хуулийн төсөл болон дагаж гарах журмын төслүүдийг бүрэн эхээрээ.
Нөхөн үржихүйг дэмжих зохицуулалтын тухай хуулийн төсөл
Донор бэлгийн эсийг эмчилгээнд ашиглах журмын төсөл
Үр шилжүүлэн суулгах эмчилгээнд тээгч эх ашиглах, харилцааг зохицуулах журмын төсөл