2019 оны арванхоёрдугаар сарын 20-нд УИХ шинэ сонгуулийн хууль баталсан билээ.

Шинэ хуулийн дагуу энэ оны хоёрдугаар сарын 1-нээс өмнө УИХ-ын сонгуулийн тойргуудыг хуваах ёстой.

УИХ-ын 2016 оны сонгуулиар бүрдсэн парламент өнөөдөр үйл ажиллагаагаа явуулж буй. Тэгвэл одоогийн парламентад тухайн тойргийн сонгогчид болоод хүн амын тоотой харьцуулбал, харьцангуй бага болон их төлөөлөлтэй тойргууд байгааг судлаачид ярьсаар ирсэн.

Тэгвэл 2016 оны УИХ-ын сонгуулийн сонгогчдын тоо болоод тойрогт ногдох мандатын тоотой харьцуулсан мэдээллийг хүргэж байна. 

Өнгөрсөн сард баталсан УИХ-ын сонгуулийн хуулийн:

• 12.2.-т Сонгуулийн тойргийг байгуулахдаа аймаг, дүүргийн хүн амын тоо, засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийн хуваарь, газар нутгийн хэмжээ, байршил зэргийг харгалзан байгуулж, тойрогт ногдох мандатын тоо, дугаар, нутаг дэвсгэр, төвийг тогтооно.
   
• 12.3.-т Тойрогт хамаарах засаг захиргааны нэгж нь нутаг дэвсгэрийн хувьд нэгдмэл, хилийн цэсийн хувьд зэргэлдээ байна.
   
• 12.4. -т Аймаг, нийслэлийн дүүргийн хүн амын тоо нь тойрог байгуулах улсын дунджаас цөөн байвал зэргэлдээ аймаг, нийслэлийн дүүрэгтэй нэг тойрог болгон нэгтгэж болно.
   
• 12.5. -т Ээлжит сонгуулиар байгуулагдсан сонгуулийн тойргийг дараагийн ээлжит сонгууль хүртэл өөрчлөхийг хориглоно гэж тус тус зааж өгсөн байна.

График 1, 2016 оны УИХ-ын сонгуулийн тойрог ба сонгогчдын тоог аймаг дүүргээр нэгтгэж харуулав

График дээгүүр хулганаа чирж дэлгэрэнгүй мэдээлэл харах боломжтой.

 

Дээрх графикаас онцолбол:

• Дундговь, Говь-Алтай, Сүхбаатар, Булган аймаг УИХ-д одоо цор ганц төлөөлөлтэй. Сонгогчдын тоо нь тус бүр 29.7, 35.5, 38.7, 39.5 мянга байхад Хэнтий аймаг УИХ-д 3 төлөөлтэй, сонгогчдын тоо тус бүр ойролцоогоор хоёр дахин бага 14.7, 15.6, 16.6 байх жишээтэй.
   
• Хэнтий аймгаас олон сонгогчтой Дорнод аймаг гэхэд УИХ-д 2 төлөөлөтэй байна.
   
• Аймгуудаас Хөвсгөл хамгийн олон сонгогчтой ба УИХ-д 3 төлөөлөлтэй. Хөвсгөлийн 3 тойрог дунджаар 28.3 мянган сонгогчтой байна. 
   
• Хэнтий аймаг 15.6 мянга, Хөвсгөл 28.3 мянган сонгогчдоос тус бүр нэг хүнийг УИХ-д төлөөллөө илгээжээ.
   
• ХУД, БХД-ийн сонгогчдын тоо БЗД-ийнхээс 2.1 дахин бага. Ө.х: ХУД, БХД-гээс 24.5 мянган сонгогчийг төлөөлж 1 хүн УИХ-д суусан бол БЗД-гээс 33.6 мянган сонгогчийг төлөөлж төлөөлж байна. 

2016 онд сонгогч бүрийн төлөөллийг хамгийн муу буюу УИХ-д нэг хүнд ногдох төлөөллийн жингээрээ хамгийн бага байгаа тойргоос эхлэн дор жагсаалаа.

График 2, 2016 оны УИХ-ын сонгуулийн тойрог тус бүрийн сонгогчдын тоог эрэмбэлэн үзүүлэв

 

График 2-с харвал:

• Ховд аймгийн 34-р тойргийн иргэдийн хувьд өнөөдөр УИХ-д төлөөлөх жин хамгийн өндөр буюу хамгийн бага сонгогчтой тойрог байна. Тус тойрогт 14,002 сонгогч ногдож байна.
   
• Ховд аймгийг тойрог хуваах шалгуураар алслагдсан газар нутагт хамаарч байна гэж авч үзвэл энэ шалгуурыг хангахааргүй Хэнтий аймгийн 41-р тойрог Ховдын араас буюу УИХ-д төлөөлөх жингээрээ хоёрдугаарт жагсаж байна. 41-р тойргийн сонгогчийн тоо 14,735.
   
• Мөн алслагдсан гэдэгт орохгүй төвийн буюу Баянхонгор, Архангай, Төв аймаг УИХ-д төлөөлөх жингээрээ өндөр байна.
   
• Харин УИХ-д төлөөлөх жингээрээ хамгийн бага тойргуудад нийслэлийн дүүргүүд тэр дундаа ЧД-ийн 63-р тойрог хамгийн их сонгогчтой тойрог байна.
   
• Мөн СБД, СХД-ийн иргэд, сонгогчдын төлөөлөл УИХ-д бага жин эзэлж байгааг та графикаас харж болно. 
   
• Орон нутгуудаас нэг тойрогт ногдох сонгогчийн тоогоороо хамгийн өндөр нь Булган байна. Булган 39,490 сонгогчтой ч нэг мандаттай байна.