Жеймс Хийппи: Их гүрнүүдийн өрсөлдөөн эргэн ирж байна. Гэхдээ үүнийг сөргөлдөөн үүсгэхүйц гэж харахгүй байгаа

Их Британи, Умард Ирландын Нэгдсэн Хаант Улс(ИБУИНХУ)-ын Төрийн сайд, Зэвсэгт хүчний сайд, Парламентын гишүүн Жеймс Хийппи манай улсад айлчлахаар өчигдөр ирлээ. 

Тэрбээр хоёр улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 60 жилийн ойн хүрээнд Монгол Улсын Батлан хамгаалахын сайд Г.Сайханбаярын урилгаар есдүгээр сарын 28-29-нд айлчилж байгаа юм.

Ноён Жэймс Хийппитэй айлчлалын зорилго болон манай хоёр улсын харилцаа, хамтын ажиллагаа, олон улсад үүсэж буй нөхцөл байдлын талаар ярилцсанаа хүргэж байна. 

- Таны айлчлалын гол зорилго, хүлээгдэж буй үр дүн юу вэ?

- Их Британи улс гадаад бодлогодоо таван жилийн өмнө өөрчлөлт оруулсан. Ази, Номхон далайн бүс нутгийн орнуудтай харилцаагаа илүү гүнзгийрүүлэхээр зорьж буй. Тодруулбал аюулгүй байдал болон хөгжил цэцэглэлтийн төлөөх хөтөлбөрүүдэд хамтран ажиллахаар төлөвлөсөн. Энэ хүрээнд Монгол Улсад ирээд байна.

- Монгол болон Их Британи улсын батлан хамгаалах салбарын хамтын ажиллагааны өнгөрсөн ба одоогийн үеийн нөхцөл байдлыг дүгнэн хэлнэ үү?

- Манай хоёр орны батлан хамгаалахын салбарын харилцаа өмнө нь тийм ч өргөн хүрээг хамардаггүй байв. Харин одоо бол бид хамтын ажиллагаагаа лавшруулахаар хичээн ажиллаж байна. Жишээлбэл энэ оны эхээр "Хааны эрэлд" сургуулилалтад Их Британийн армиас оролцсон.

Мөн Монголын армиас Их Британид болж буй бэлтгэл сургуулилалтад оролцдог. Үүний зэрэгцээ энхийг сахиулах үйл ажиллагаанд Монгол Улсын оролцоог манай улс дэмжин ажилладаг. Миний ирсэн зорилго бол хамтын ажиллагаагаа илүү гүнзгийрүүлэх боломж их байгаа тул тэдгээрийг нээх, ахиулах зорилготой юм.

- Таны хариуцдаг салбарт Украин, ОХУ-ын асуудал багтдаг. Энэ хоёр улс дайтаад хоёр дахь жилийнхээ нүүрийг үзэх гэж байна. Дайн цаашид ч үргэлжилсээр байвал Их Британи дэмжсэн хэвээр байх уу?

- 2021 оны хоёрдугаар сар хүртэл Украин улсын ард иргэд энх тайван, аз жаргалтай амьдарч байв. Гэтэл хөрш орон нь 140,000 гаруй цэрэгтэй армиа оруулж, дайтсан. Манай улс энэ асуудлыг маш ноцтой гэж үзэж байна.

Дайн эхлэхэд манай улсаас зэвсгийн тусламж, агаараас хамгаалах систем, пуужин болон бусад улстай хамтран байлдааны онгоц илгээх зэргээр тусалж буй. Манай улс бусад орноо уриалж, тусламж илгээх түншүүдийн холбоог бий болгосон.

Оросын дайчдаас өөрсдийгөө хамгаалж байгаа Украины ард түмнээр би бахархдаг. Киев, Донбасс, Харьков руу дайрахад олон цэрэг нэвтрүүлэхгүйгээр иргэд нь эх орноо хамгаалсаар байна шүү дээ. Тэд газар нутгаа метр, метрээр нь хамгаалж байгаа. 

Украин ялалт байгуулна гэдэгт 100 хувь итгэлтэй байна. Их Британи болон тусламж үзүүлж буй орнуудын дэмжлэг нь энэ дайн Украины Ерөнхийлөгч Зеленскийгийн шаардлагын дагуу өндөрлөх хүртэл үргэлжилсээр байх болно. 

ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Путин ард түмэндээ худал мэдээлэл өгсөн. Анх гурав хоногийн цэргийн тусгай ажиллагаа гэсэн бол одоо 600 гаруй хоног болоод байна. 600 гаруй хоногийн дараа гэхэд энэ хүн зорилгодоо хүрээгүй, ямар ч тусгай ажиллагаа хийгдээгүй. Тэгэхээр ард иргэддээ худлаа мэдээлэл өгсөн байна. 

Украинчууд бууж өгөхгүй, тус улсыг дэмжиж буй барууны орнууд ч дэмжлэгээ зогсоохгүй, дайныг яаж зогсоох вэ гэвэл Путин Украиныг тайван орхих хэрэгтэй.

- ОХУ бол манай мөнхийн хөрш. Хил залгаа улсын хувьд дайн манай улсад ч тодорхой хэмжээнд нөлөөлж байгаа?

- Тусгаар тогтнол, бие даасан байдлыг бид хүндэтгэнэ. Танай улс бие даасан, эрх чөлөөт улс. Иймд та бүхний гаргаж буй шийдвэрийг би хүндэтгэн үзнэ. Эрх чөлөө, ардчилалд хайртай хоёр улсын хувьд та бүгд хэнтэй нөхөрлөх, ямар холбоонд нэгдэхийг заах эрх хэнд ч байхгүй. Гэтэл оросуудын хувьд Украиныг хэнтэй нийлэх, аль эвсэлд орохыг нь удирдах гээд байна. Бид юунд санаа зовох ёстой вэ гэхээр Орос улс хэнтэй найрсаг харилцаатай байх вэ, аль нийгэмлэгт гишүүнээр орох вэ гэдгийг заагаад байвал. Энэ бол тусгаар тогтнол, эрх чөлөөнд халдаж байна гэсэн үг. Үүнд л хүрч болохгүй. 

- Олон улсад хуулиар засаглахуй нь маш чухал гэдгийг олон улсын томоохон байгууллагууд хэлдэг. Сүүлийн үед улс орнууд эвсэл холбоо байгуулах, өөрсдөө дүрмээ тогтоохыг оролдох болж байна. Энэ нь олон улсын харилцаанд ямар бэрхшээлийг үүсгэж магадгүй вэ?

- Жижиг улсууд аюулгүй байдал, дипломат харилцаа, худалдаа зэрэг нэгдмэл ашиг сонирхлынхоо дагуу нэгдэх нь муу зүйл биш. Энэ нь харин ч олон улсын харилцааг нягтруулж байгаа гэж бодож байна. 

Хэдийгээр сайн талтай гэж хэлж байгаа боловч анхаарах зүйлс бас бий. Тухайлбал Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага(НҮБ)-аас гаргасан дүрмийг бүгд дагах учиртай. Гэтэл зарим улс зөвхөн өөрийн хувийн ашиг сонирхлын дагуу бусад оронтой нэгдэн НҮБ-ын дүрэм журмыг уландаа гишгэх, үл тоох нь эргээд бидэнд маш их хохирол авчирна. 

Улс орнуудын байгуулж буй эсвэл холбоод нь НҮБ-ын дүрмийг улам сайжруулахад чиглэх ёстой. 

- Дэлхий дахинд шинэ "Хүйтэн дайн" гарч магадгүй талаар яригдах болсон. Үнэхээр ийм аюул бодитой болоод байна уу. Таны байр суурийг тодруулмаар байна?

- Барууны улс болон Оросын хооронд ийм дайн болохгүй. Нэг зүйлийг тодорхой болгоход Украинд үзүүлж байгаа бидний дэмжлэг нь Путиний Украинд явуулж буй дайныг зогсоож амжилтгүй болгох л зорилготой. Түүнээс өөр зорилго буюу Оросын хүч чадлыг сулруулах, Оросын дотоод асуудалд оролцох сонирхол байхгүй. Орос энэ дайныг эхлүүлээгүй бол барууны улсууд ийнхүү Украин руу тусламж илгээн дэмжих шаардлагагүй байсан.

Тэгэхээр "хүйтэн дайн" болно гэж бодохгүй байна. Харин их гүрнүүдийн өрсөлдөөн эргэн ирж буй цаг үед амьдарч байна. Энэ өрсөлдөөн нь сөргөлдөөн үүсгэхүйц гэж харахгүй байна. Хятад улс эдийн засгаараа тэргүүлж дэлхийн хүчирхэг гүрний байр сууриа эзэлж, АНУ-Хятад хоёрын хооронд ширүүн өрсөлдөөн үүсэж байгаа нь ойлгомжтой.

Бид Хятад улс эдийн засгаараа тэргүүлэх улс болохыг хүлээн зөвшөөрч хэрхэн цаашид хамтран ажиллах талаар болон Хятад улс олон улсад дагаж мөрддөг хууль ёс дээдлэх журмыг зөрчих үед ямар арга хэмжээ авах талаар бодлого боловсруулан ажиллаж байна.

- Ярилцлагын төгсгөлд манай улсын зэвсэгт хүчний салбарын талаар асууя. Манай улс энхийг сахиулах ажиллагаанд тогтмол оролцож, энх тайвныг бэхжүүлэхэд хувь нэмрээ оруулсаар байгаа. Цаашид манай батлан хамгаалахын салбар, зэвсэгт хүчний оролцоог олон улсад илүү өндөр түвшинд хүргэх ямар боломж байгаа вэ?

- Хүн ам багатай улс ч гэлээ Монгол Улс энхийг сахиулах ажиллагаанд оруулж буй хувь нэмэр оролцоогоороо 24 дүгээрт эрэмбэлэгдэж буй нь маш өндөр сэтгэгдэл төрүүлж байна. Учир нь танай улсаас хүн амаараа илүү олон орныг ардаа орхиж байна шүү дээ.

Монгол Улс энхийг сахиулах ажиллагаанд улам өргөн хүрээтэй оролцох хүсэл сонирхолтой байгаа нь Британийн Армитай хамтран ажиллах боломжийг улам бүр нэмэгдүүлнэ. Энэ удаагийн айлчлалаар Британи-Монголын энхийг сахиулагчид харилцаагаа улам бүр бататган бид танай улсын энхийг сахиулагчдын ур чадварыг нэмэгдүүлэн НҮБ-ын олон ажиллагаанд хамтран оролцох бүрэн боломжтойг ойлгож авлаа.