“Ард иргэд маань хэмнэлтийн горимд шилжих хэрэгтэй байна” гэж чуулганы индрээс хэлсэн УИХ-ын дарга Г.Занданшатарын үг олон нийтийн бухимдлыг төрүүлж, эцэстээ залуусыг шөнөжин төв талбайдаа жагсахад хүргэлээ. Өнгөрсөн шөнө цагдаагийн хүчээр тараасан уг жагсаал одоо ч Төрийн ордны өмнө үргэлжилж байна.
Бодит байдал дээр хэмнэх шаардлагатай байгаа субъект нь төр өөрөө юм. Өнөөдөр Монгол Улсад ТӨР хамгийн ТОМ КОМПАНИ болон хувирсан. Энэ КОМПАНИТАЙ ямар нэгэн байдлаар хамтран ажиллаж, гэрээ байгуулж, тендерт оролцох нь эдийн засгийн хүндрэлийг хохирол багатай даван туулах гарц болсон. Харин иргэд бидний цалин нэг ч төгрөгөөр нэмэгдээгүй ба 15%-ийн үнийн өсөлтөд хэмнэж болох бүх боломжоо шавхан өдөр хоногийг туулж байгаа билээ.
Монголын Хөрөнгийн биржийн нэгдүгээр ангилалд бичигддэг, зах зээлийн үнэлгээ нь 10 тэрбум төгрөгөөс доошгүй, сүүлийн жилд 5 тэрбум төгрөгөөс доошгүй хэмжээний борлуулалтын орлоготой ТОП зарим компанийн борлуулалтын орлогыг авч үзье.
Эндээс төр ямар их мөнгөтэй том “компани” болох нь харагдаж байна. Харамсалтай нь огт ашигтай ажилладаггүй, хэт үрэлгэн, хөрөнгө оруулалт нь оновчгүй бөгөөд үр дүнгүй. Татвар төлөгчдийн мөнгөөр 4 сая хүрэхгүй иргэдээ сэтгэл амгалан амьдрах нөхцөлийг нь бүрдүүлж чадахгүй байгаа атлаа өөрсдөө бүх боломжийг эдэлж, гар дүрэх боломжтой бүх мөнгөнд ямар нэгэн байдлаар хутгалдаж байгаа нь залуусын бухимдлыг ийнхүү эцэст нь тулгалаа.
График. Төсвийн тэнцэл 2018-2021 он
Төсвийн урсгал зардал сүүлийн жилүүдэд тасралтгүй өссөөр ирсэн бөгөөд нийт төсвийн зардлын 80-аас дээш хувийг эзэлж байна.
Ийм учраас залуус жагсаж, нэгдэж байна. Уриа нь “Монголдоо сайхан амьдаръя”. Монгол залуус бүгдээрээ Монголоос явах мөрөөдөлтэй биш гэдгийг тэдний барьсан уриа лоозон харууллаа. Шударга нийгмийг цогцлоож, төр өөрөө хэмнэлтээ гаргаж, ажлаа хийж чадвал иргэд эх орондоо сайхан амьдрахыг хүсэж байна.
2022 оны улсын төсвийг эргэн сануулъя. Иргэдээ хэмнэлтэд уриалаад байгаа УИХ-ын дарга Г.Занданшатар 2022 оны Төсвийн тухай хуулийн төслийг хэлэлцэх үеэр өөрийн урсгал зардлыг 4.9 тэрбум төгрөгөөр НЭМЖ суулгуулсан. Тодруулбал,
Энэ мөнгөнөөсөө эхлээд Та өөрөө татгалзах нь шударга ёсонд нийцнэ.
Хөгжлийн Банк. Улсын нэрээр гаднаас авсан зээл болох бондын мөнгийг хэрхэн үр ашиггүй зарцуулсныг бид харж байна.
Хөгжлийн Банкны нийт актив нь 3.2 их наяд төгрөгийн 55.4% буюу 1.6 их наяд нь найдваргүй зээлдэгчдийн гарт орсныг олон нийтэд нээлттэй мэдээлсэн. Тэгвэл 1.6 их наяд төгрөгөөс 1 их наяд орчим нь Төрийн Өмчит Компаниудад хамаарч буй.
Хүснэгт. Хөгжлийн Банкны танилцуулсан зээлүүдэд дурдагдсан Төрийн Өмчит Компаниуд
№ | Зээлдэгчийн нэр | Олгосон огноо | Валют | Олгосон дүн | Нийт үлдэгдэл | Нийт үлдэгдэл |
---|---|---|---|---|---|---|
(тухайн валютаар) | (тухайн валютаар) | (төгрөгөөр) | ||||
1 | МОНГОЛ ГАЗРЫН ТОС БОЛОВСРУУЛАХ ҮЙЛДВЭР ТӨХХК | 4.26.2018 | MNT | 158,744,844,711 | 203,782,866,176 | 203,782,866,176 |
2 | ДОРНОД БҮСИЙН ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ СИСТЕМ ТӨХК | 10.28.2021 | CNY | 44,216,836 | 44,244,565 | 19,812,716,386 |
3 | МИАТ ТӨХК | 6.30.2017 | JPY | 1,275,730,695 | 648,339,201 | 15,975,077,906 |
4 | ДЦС-4 ТӨХК | 7.20.2018 | EUR | 76,641,251 | 77,067,380 | 244,484,704,307 |
5 | ТӨРИЙН ОРОН СУУЦНЫ КОРПОРАЦИ | 5.28.2015 | USD | 50,000,000 | 41,601,529 | 118,543,557,769 |
6 | ТӨРИЙН ОРОН СУУЦНЫ КОРПОРАЦИ | 2.5.2016 | MNT | 19,254,778,631 | 25,649,932,438 | 25,649,932,438 |
7 | ТӨРИЙН ОРОН СУУЦНЫ КОРПОРАЦИ | 5.28.2015 | MNT | 83,587,839,898 | 96,651,553,645 | 96,651,553,645 |
8 | ТӨРИЙН ОРОН СУУЦНЫ КОРПОРАЦИ | 10.2.2013 | MNT | 84,700,000,000 | 74,887,806,099 | 74,887,806,099 |
9 | ЭРДЭНЭС МОНГОЛ ХХК | 2.12.2014 | MNT | 177,845,787,591 | 151,276,992,912 | 151,276,992,912 |
10 | ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ЯАМ | 1.30.2014 | USD | 14,816,251 | 16,096,828 | 45,867,910,816 |
Нийт | 996,933,118,454 |
Хөгжлийн Банкны нийт актив нь 3.2 их наяд төгрөг. Харин үүнээс 55.4% буюу 1.6 их наяд нь найдваргүй зээлдэгчдийн гарт орсон байгаа юм.
Энэ талаар нэгдүгээр сарын 31-нд зарласнаас хойш 49.8 тэрбум төгрөгийн эргэн төлөлт хийгджээ. Цаашид эргэн төлөлтийг эрчимжүүлэх чиглэлийг Хөгжлийн Банканд өгсөн байна.