Хотын авто замын ТҮГЖРЭЛИЙГ бууруулах 21 стратеги

Хотын түгжрэл нь зөвхөн таны цагийг үрээд зогсохгүй агаар орчны бохирдлыг нэмэхийн зэрэгцээ эрүүл мэнд, эдийн засгийн хохирлыг үзүүлж байдаг юм. Тухайлбал, Улаанбаатар хотын иргэн өдөрт нэг цагийг замын түгжрэлд зарцуулбал жилд зам дээр 15 өдөртэй тэнцэх хугацааг зарцуулдаг гэсэн тооцоог гаргажээ. 

Эрүүл мэндийн хувьд хэрхэн хор уршиг учруулж буйг дараах судалгааны тоо баримт илтгэнэ. Тодруулбал, Автомашины насжилтаас шалтгаалж агаар дахь нүүрсхүчлийн хийн хувь 0-3 жилд 7.74, 4-6 жилд 11.7, 7-9 жилд 12.5, есөөс дээш жилд 13.5 хувьтай буюу стандартаас 12.5 хувиар хэтэрдэг. Энэ нь бидний амьсгалах агаарыг хэрхэн бохирдуулж буйг илтгэж байна. Түүнчлэн жолооч, зорчигчид автомашины халсан агаар, агааржуулагч зэргээс болоод амьсгалын эрхтний өвчин тусдаг гэсэн судалгаа ч бий. 

Харин эдийн засгийн хувьд тооцвол, суудлын 200 мянган автомашинаар тооцсон судалгаагаар Аи-92 бензин хэрэглэдэг нэг автомашин түгжрэлээс болж өдөрт 1,328 төгрөгийн шатахууныг үр дүнгүй зарцуулж байна Энэ нь мөнгөн дүнгээр нийт тээврийн хэрэгслээр тооцоход өдөрт 265 сая төгрөг, жилд 53 тэрбум төгрөг болж ДНБ-ий 2.9 хувийг эзэлж байна гэсэн судалгааг Замын хөдөлгөөний аюулгүй байдлын ассоциацийн тэргүүн С.Энхтөр хийжээ. Олон улсын түвшинд дээрх хэмжээ ДНБ-ийн хоёр хувиас давсан тохиолдолд замын түгжрэл хурцадмал байдал орсон гэж үздэг байна. 

Өнөөдрийн байдлаар дэлхийн улс орнууд замын түгжрэлийг төгс шийдсэн гарцыг тодорхойлоогүй байна. Гэхдээ тодорхой хэмжээнд бууруулж болохоор байна. Тиймээс уншигч та бүхэндээ АНУ-ын эрдэмтэн Дэвид Левинсоны авто замын ачааллыг бууруулах 21 стратегийг танилцуулж байна. 

1. Замын хэмжээг нэмэгдүүлэх нь хамгийн оновчтой шийдэл-Capacity

Түгжрэлийг бууруулах хамгийн оновчтой шийдэл замын урт, өргөнийг нэмэгдүүлэх юм. Гэхдээ хамгийн өртөг өндөртэй арга.

2. Холбоос болон туслах замын дэмжлэг чухал-Connectivity

Замыг илүү өргөн, урт болгосноор түгжрэлийг бүрэн шийдэх боломжгүй. Өөрөөр хэлбэл, зорчигч очих гэж буй газартаа тойруу замаар хүрч байна уу гэдгийг судлах хэрэгтэй. Иймээс тооцоо судалгааг оновчтой хийж, түүнд тулгуурлан холбоос болон туслах замыг тавьснаар түгжрэлийг тодорхой хэмжээнд бууруулах боломж бүрдэнэ.

3. Ухаалаг шийдэл түгжрэлийг бууруулна-Closure

Түгжрэлийг бууруулахад техник технологийн дэвшлийг ашиглах нь хамгаас чухал. Ачаалал ихтэй уулзварын гэрлэн дохиог технологийн дэвшлээр ухаалаг болгосноор түгжрэлийг бууруулна. Тухайлбал, олон улсын жишигт гэрлэн дохиогоор нэг машин 6-8 секундэд туулж өнгөрөх ёстой байдаг. 

4. Зам тээврийн ослыг шуурхай шийдвэрлэх хэрэгтэй-Controls

Зам дээр гарсан аваар ослыг хамгийн хурдан хугацаанд шийдвэрлэснээр түгжрэл үүсэхээс сэргийлэх боломж бүрдэнэ. Үүнд даатгалын систем болон камер ашиглах ёстой. 

5. Замын засвар үйлчилгээг тооцоо судалгаанд суурилах-Crashes

Авто замын засвар үйлчилгээг хийхээс өмнө ачаалал хэрхэн нэмэгдэх, түүнийг хэрхэн шийдвэрлэх талаар мэргэшсэн байгууллагаар тооцоо судалгааг хийлгэх хэрэгтэй. Тухайлбал, зам засварын ажлыг шөнийн цагаар хийх нь түгжрэл үүсэхээс сэргийлж буй нэг алхам юм. 

6. Илүү нэг эгнээ замын ачааллыг бууруулна-Construction

Ачаалал ихтэй замын урсгалыг нэг эгнээгээр нэмэгдүүлснээр замын түгжрэлийг бууруулах боломж бүрдэнэ. Тиймээс эгнээг нэмэгдүүлэхдээ техникийн дэвшлийг ашиглаж болно. 

7. Зүүн болон баруун эргэлтийн ачааллыг тэнцвэржүүлэх-Competing modes

Зүүн болон баруун эргэлт зарим уулзварт илүү түгжрэлтэй байдаг. Тиймээс тооцоо судалгаанд тулгуурлан зүүн болон баруун эргэлтийн эгнээг нэмэх хувибарыг бий болгох хэрэгтэй. Тодруулбал, давхар эгнээгээр эргэх боломжийг бүрдүүлэх ёстой. 

8. Замын нэгдүгээр эгнээ зогсоол биш-Gauge

Нэгдүгээр эгнээнд автомашинаа тавихгүй байх арга хэмжээг авах шаардлагатай. Өндөр торгууль тавих, автомашиныг нь ачих зэрэг олон янзын арга хэмжээ авч болдог.

9. Технологийн дэвшил түгжрэл бууруулахад дэмжлэг үзүүлнэ-Storage

Технологийн дэвшлийг ашиглан замын түгжрэлийн мэдээллийг зорчигчдод тогтмол хүргэх ёстой. Орчин үеийн бүх тээврийн хэрэгсэлд GPS болон FM радио байгаа гэдгийг санах хэрэгтэй. 

10. Хаягжилтыг боловсронгуй болгох нь чухал-Information

Хотын хаягжилт, тэмдэг тэмдэглэгээг боловсронгуй болгосноор түгжрэлийг бууруулах боломж бүрдэнэ. Хотын хаягжилтыг боловсронгуй болгосноор жолооч нар GPS ашиглах боломжтой болно.

11. Шөнийн цагаар ажиллах хуваарьт оруулах-Autonomy

Албан газар, байгууллагууд шөнийн тээвэрлэлт хийх эрх зүйн болон эдийн засгийн өгөөжийг бий болгох нь зүйтэй. Жишээ нь, дэлгүүр, худалдааны төвүүд бараа, бүтээгдэхүүнээ шөнийн цагаар тээвэрлэлт хийснээр ялангуяа туслах замуудад үүсэх замын ачаалал багасна. 

12. Цагийн хуваарийг зөрүүлэх-Locating

Төрийн байгууллагуудын ажил эхлэх болон тарах цагийг зөрүүлэх хэрэгтэй. Тухайлбал, төрийн байгууллага, сургууль, цэцэрлэг, их дээд сургуулийн цагийн хуваарийг өөрчлөх нь замын түгжрэлийг бууруулах бас нэгэн боломж.

13. Нийтийн тээврийг чанаржууулах-Telecommuting

Тээврийн хэрэгслийн татварыг өндөр болгох, мөн нийтийн тээврийн хэрэгслийн боловсронгуй болгосноор хувийн автомашинаар зорчих хөдөлгөөнийг бууруулна.

14. Хувийн таксиний үйлчилгээг журамлах-Scheduling

Хувийн таксины үйлчилгээг эрх зүйн журамлаж, нэгдсэн тогтолцоо бий болгож, дуудлагын журамд оруулснаар үйлчлүүлэгч хайж хотын төвөөр сэлгүүцэх нь багасна.

15. Маршрутаа тодорхойлох-Sequencing

Замын хөдөлгөөнд оролцогч жолооч бүр явах маршрутаа тодорхой болгосноор замын ачаалал буурах боломжтой. Товчхондоо, явах маршрут тодорхой бус байгаагаас үүдэн жолооч замын хөдөлгөөнд зорилгогүй мэт оролцох тохиолдол бий. 

16. Хүргэлтийн үйлчилгээг боловсронгуй болгох-Shipping

Замаар зорчих хөдөлгөөнийг хооронд нь холбох нь бараа тээвэрлэхэд тустай. Танай хөрш та хоёр тус тусдаа дэлгүүр рүү явахын оронд тухайн дэлгүүр нь ачааны тэрэг илгээж танай хоёр өрхөд бараа хүргэлт хийж болно. Ингэснээд замын хөдөлгөөн багасахын зэрэгцээ эдийн засгийн хэмнэлт бий болно. 

17. Автомашинаа дундаа хэрэглэх-Sharing

Нэг чиглэлд явж буй хүмүүс автомашинаа дундаа хэрэглэснээр эдийн засгийн хэмнэлт бий болохоос гадна авто замын ачаалал буурна.

18. Хүмүүс авч зорчих-Sharing with Scale

Албан байгууллага ажилтан, албан хаагчдын нэгдсэн тээврийг бий болгох нь замын түгжрэлийг бууруулах нэг арга зам юм. Тухайлбал, хүн бүр 32 хүнтэй тэргээр зорчвол бид түгжрэлийг бараг 97 хувь бууруулж чадах тооцоог гаргасан байдаг.

19. Явганаар болон унадаг дугуйгаар зорчих нь олон талын үр ашигтай-Walking or Biking

Унадаг дугуй болон явганаар авто замын хөдөлгөөнд оролцох нь эрүүл мэнд болон эдийн засгийн үр өгөөжтэй алхам юм. 

20. Серийн дугаараар замын хөдөлгөөнийг хязгаарлах-Rationing

Автомашины серийн дугаарт тулгуурлан дугаарын хязгаарлалт хийх боломжтой. Гэхдээ чинээлэг хүмүүс хоёр дахь машинаа худалдан авч замын ачаалллыг нэмэгдүүлэхээс гадна автомашины дугаараа солих зэрэг зөрчил үүсдэг. 

21. Зам ашиглалтын хураамжийг оновчтой болгох-Pricing

Түгжрэл үүсэж байгаа газар зам ашиглалтын хураамжийг нэмэгдүүлж, түгжрэл үүсээгүй газар уг хураамжийг бууруулах нь замын сүлжээний ачааллыг тэнцвэржүүлдэг.

Уншигч танд дээрх 21 стратеги танил санагдаж байна уу. АНУ-ын эрдэмтэн Дэвид Левинсоны санал болгосон 21 стратегийн ихэнхийг нь Улаанбаатар хотын замын түгжрэлийг бууруулахад ашигласан төдийлэн үр дүн гарсангүй. Учир нь, дээрх 21 стратегийг цогцоор хэрэгжүүлснээр авто замын ачаалал буурдаг гэдгийг дэлхийн олон хотын авч хэрэгжүүлсэн жишээ харуулж байна. Аль нэгийг чухалчилж, өөр бусдыг нь орхидуулснаар түгжрэл гэх толгойны өвчнийг бүрэн гүйцэд анагааж чадахгүй. Гэхдээ дээрх 21 стратегийг амжилттай хэрэгжүүлэх нь ганцхан төр засгийн оролцооноос хамаарахгүй гэдгийг санах хэрэгтэй. Авто замын хөдөлгөөнд оролцож буй иргэн бүрийн оролцоо замын түгжрэлийг бууруулахад томоохон алхам болно.