Улстөрийн дарамт шахалтын дунд санасандаа хүртэл ажиллаж чадахгүй байна
С.Сүхбаатар
Дундговь аймгийн Засаг дарга С.Сүхбаатартай цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.
-Дундговь аймгийн ИТХ-аас таныг огцруулсан шийдвэр гарсан тухай мэдээлэл бий. Гэтэл таны хувьд асуудалд арай өөр байр суурьтай байх шиг байна. Тэгээд ч танай аймгийн тухайд байнга шахам албан тушаалын хэрүүлтэй байх боллоо. Таныг л гэхэд нэлээд хожуу буюу энэ оны хоёрдугаар сард томилж байсан санагдана?
-Өнгөрсөн оны Орон нутгийн сонгуулийн үр дүнгээр Дундговь аймагт МАН олонх болсон. Бусад аймагтай харьцуулахад оройтож буюу хоёрдугаар сард томилогдсон нь үнэн. Түүнээс хойш цөөнх болсон аймгийн АН-ын зүгээс байнга л Засаг даргыг огцруулна, бид ИТХ-д олонх болно гэсэн улстөрийн санаархал, үйлдлээ тасалдуулсангүй. Сүүлийн үед хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлээр гарч байгаа асуудлууд бол шинэ юм биш. Өнгөрсөн хавраас эхлээд яригдсан.
ИТХ-аас аймгийн Засаг дарга С.Сүхбаатарыг огцруулчихлаа гэж байгаа ч үнэн хэрэгтээ хуралдаан нь ч, үндэслэл нь ч хууль бус болсон шүү дээ.
-Яагаад хууль бус гэж?
-Манай аймгийн ИТХ 35 төлөөлөгчтэй байх учиртай. Гэтэл нэг маань нас барсны улмаас нөхөн сонгууль явагдсан юм. Одоогоор тэрхүү сонгуулийн үр дүн баталгаажаагүй буюу ИТХ 34 төлөөлөгчтэй байгаа. Хэдийгээр МАН 19 төлөөлөгчтэй байсан ч хоёр төлөөлөгч АН-ын талд үйлчилснээс болоод 17, 17 харьцаатай болж, гацаанд орчихоод байгаа юм.
Үүнээс гарахын тулд бид олонх, цөөнх болон хүн, албан тушаалын асуудал ярьж, зөрчилдөхөө болъё. 17, 17-гоороо хамтарч суугаад аймгийн асуудлаа шийдье гэдгээ хэлсэн. Өөрөөр хэлбэл ард түмнийхээ эрх ашгийн төлөө өнгөрч буй оны мөрийн хөтөлбөр, ирэх оны төсөв зэргээ хэлэлцье гэдгээ илэрхийлсэн ч АН-ын зүгээс “нөхөн сонгуулиар ялалт байгуулсан хүнээ баталгаажуулна” гэж зүтгээд байгаа.
-Тэр хүнийг нь баталгаажуулчихаар та нөхөд ялагдана гэдэг үүднээсээ зөвшөөрөхгүй байгаа хэрэг үү?
-Хэрвээ хүн болоод суудлын асуудал ярих гэвэл бидэнд ч бас тавих асуудлууд бий. АН-аас нэр дэвшиж, сонгогдсон хүмүүсийн дунд төлөөлөгч байх эрхгүй хэд хэдэн хүн бий. Тухайлбал, эрүүгийн гэмт хэрэг үйлдээд шүүхээр ял шийтгүүлсэн, ялгүйд тооцогдох хугацаа нь дуусаагүй нэг хүн бий. МАН-аас жагсаалтаар нэр дэвшиж орж ирчихээд, дараа нь намын харъяаллаа сольсон төлөөлөгч байна. Нийслэлд байнга оршин суудаг хүн Дундговьд төлөөлөгч болчихсон байх жишээтэй. эдгээрийг хуулийн дагуу шийдчихвэл АН-аас 4-5 төлөөлөгч хасагдаж манай нам олонхоо хадгалж үлдэх учиртай юм.
Тэд ингэж хүний асуудал яриад байгаа нь бидний ажлыг урагшлуулахгүйгээр хүнд байдалд оруулах гэсэн санаархлаа л хэрэгжүүлж байгаа юм.
-Тэгээд хурлын ирц юу болж хувирав аа?
-Уг нь ИТХ дор хаяж 18 төлөөлөгч оролцож байж хурлаа хийх ёстой. Гэтэл тэд 17-уулаа байж хуралдаад, нөхөн сонгуулиар ялсан гээд байгаа хүнээ оруулж, өөрөөр нь гар өргүүлж, бүрэн эрхийг нь хүлээн зөвшөөрсөн гэж үзээд байгаа юм. Ингэхээр хуулийн заалт зөрччихөж байгаа хэрэг.
-Ингэхэд Дундговь аймагт хууль гээч зүйл ер нь үйлчилдэг юм уу. Таны хэлж байгаагаас сонсоход баахан хууль бус асуудлууд байх юм?
-Яах вэ, өргөн хүрээгээр авч үзвэл бүх шат, салбартаа хууль үйлчлэхгүй байна гэж хэлж болохгүй. Ердөө ИТХ гэдэг байгууллагын тухай л яриад байна.
Бидний зүгээс буюу МАН-ын төлөөлөгчдийн хувьд хууль зөрчөөгүй. Хэдийгээр олонх, цөөнхийн асуудал яригдаж байгаа ч ажлаа урагш ахиулахын тулд хичээж байна. Гэтэл сөрөг хүчин маань аливаад хүч түрж шийдэн, болвол хууль бусаар ч хамаагүй эрх мэдлийг гартаа авах гэсэн санаархлаасаа болоод аймагтаа улстөржилт, эмх замбараагүй байдал үүсгээд байна. Бид чинь ард түмний итгэлээр гарч ирсэн учраас тэднийхээ өмнө хүлээх хариуцлага гэж бий. Тиймээс зүгээр л сандал ширээ булаалдаад байгаа бол “яршиг, та нар ав даа” гээд бууж өгөх ёстой юм бас биш шүү дээ.
-Яг үүнтэй адилхан асуудал өмнө нь болж байсан байх аа?
-Тийм, оны эхээр болсон. Иргэдийн төлөөлөгчдийн дөрөвдүгээр хуралдаанаар миний нэрийг Засаг даргад нэр дэвшүүлээд Ерөнхий сайдад өргөн барьсан байсан. Тэгтэл хоёрдугаар сарын 16-нд АН-ын бүлгийн 17 гишүүн дангаараа буюу ирцгүйгээр тавдугаар хуралдаан гэгчийг хийгээд С.Од-Эрдэнийн нэрийг Засаг даргад дэвшүүлж, мөн л Ерөнхий сайдад өргөн барьж л байсан. Гэхдээ Засаг даргаар намайг томилсон.
Илт хууль бус хуралдаан зохион байгуулсан учраас аймгийн МАН-ын хороо АН-ын бүлгийг шүүхэд өгсөн. Гурван шатны шүүхээр явж хууль бус гэдэг нь тогтоогдсон. Түүнээс хойш ИТХ одоо хэр нь хэвийн ажиллаж чадахгүй байгаа. Жишээлбэл, өнгөрсөн хуралдаанаар төсвийн тодотголыг хэлэлцэх байлаа. Мөн Засаг даргын мөрийн хөтөлбөрийг гурван удаа өргөн барьсан ч хэлэлцэн баталж өгсөнгүй. Аймгийн АН-ынхан сонгуульд ялагдсанаа хүлээн зөвшөөрч чадахгүй, янз бүрийн бохир аргаар эрх мэдэлд хүрэх гэсэн увайгүй үйл ажиллагаа тасралтгүй явуулж байна.
-Өнөөг хүртэл Засаг дарга нь мөрийн хөтөлбөрөө батлуулаагүй, өвлийн хүйтэн болчихсон, ирэх оны төсөв хэлэлцэх цаг нь тулчихсан гэх зэргээс харвал та нөхдийн сандал, ширээ, албан тушаалын хэрүүлээс болоод дундговьчууд хохирч байгаа юм биш биз?
-Хэдийгээр улстөрийн амаргүй нөхцөл байдал үүсээд байгаа ч МАН-ын зүгээс аймгийнхаа ажлыг гүйцэтгэхийн төлөө бүх хүчин чармайлтаа дайчилж байна. Өнгөрсөн хоёрдугаар сард Засаг даргын ажлыг хүлээн авснаас хойш хийх ёстой бүх зүйлээ хийсэн. Хийгдэх ёстой бүтээн байгуулалтын ажлууд, өвөлжилтийн бэлтгэл зэргээ хийчихсэн. Одоо ирэх жилээс эхлүүлэх дараагийн том бүтээн байгуулалтууд хүлээгдэж байна. Хамгийн гол нь хэчнээн хийж байгаа ч улстөрийн дарамт шахалтын дунд байгаа болохоор санасандаа хүртэл ажиллаж чадахгүй юм. Саяхан Ерөнхий сайд манай аймагт очсон. Бидний хийж бүтээж буй ажил байдалтай танилцсан. Ямар ч байсан та нар муу байна, бүтэхгүй нь гэж хэлээгүй. Харин иргэдтэйгээ тулж уулзсангүй гэдэг шүүмжлэлийг бол хэлсэн, түүнийг нь ч бид хүлээж авна.
-Гэхдээ энэ байдал үргэлжилвэл он гараад дундговьчууд их хүнд байдалд орох нь дээ?
-Тэгэлгүй яах вэ. АН-ынхан үндсэндээ төсвөөр барьцаалчихаад байна. Хэрвээ ирэх оны төсвийг баталж өгөхгүй бол бүх ажил гацна. Он гараад бүх ажил шинэ төсвөөр санхүүжигдэх учиртай. Гэхдээ Засгийн газар манай аймгийн энэ байдлыг анхаарах байх. Амбицтай цөөхөн, увайгүй улстөрчдийн дураараа авирласан үйлдлээс болж бүхэл бүтэн нэг аймгийн ажлыг сүйрүүлчихгүй байх гэж найдаж байна.
-Дундговийг бусад аймагтай харьцуулахад хөгжлийн хувьд хоцрогддог гэж ярьдаг. Харин одоо бол нийслэлтэй авто замаар холбогдчихсон болохоор хөгжлийн түвшин арай өөр харагдаж байгаа байх?
-Манай аймгийн хувьд үйлдвэрлэл тааруухан хөгжсөн. Иргэдийн маань үндсэн орлогыг мал аж ахуй бүрдүүлдэг. Өөрөөр хэлбэл, малын гаралтай бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл хөгжсөн. Уул уурхайн томоохон үйлдвэр байхгүй. Ингээд харахаар орлогын эх үүсвэр тун бага шүү дээ.
Гэхдээ бид сүүлийн жилүүдэд зүгээр суусангүй. Нийслэлтэй авто замаар холбогдсон энэ боломжийг оновчтой ашиглах хэрэгтэй болж байна. Цаашаа Өмнөговь аймагтай холбогдоход ойрхон болсон. Тиймээс байршлаа ашиглан үйлчилгээний салбарыг илүү хөгжүүлэх нь шаардлагатай гэсэн үг. Дамжин өнгөрч буй урсгалыг өөрийн аймагтаа тогтоон, үүгээрээ орлого олж, хөрөнгө босгох замаар иргэдийнхээ амьжиргааг дээшлүүлэхэд анхаарах болно.
