Улаанбаатар хотын 35 дахь даргад нэр дэвшигч 46 настай эрхэм

-Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч 2018 оны 12 сарын 10-наас 2020 оны 7 сарын 1-

 

Гэрэл зургийг Mpa.mn

Тэрбээр Налайх дүүрэгт төрж өссөн. Улс төрд төдийлөн танил биш нэгэн. Оюуны Ундраа группийн ах дүүс гэдгээр нь олон нийт мэддэг.

Нийслэлийн иргэдийн төлөөлөгчдийн хуралд 3 удаа сонгогдсон.

2016 оны бүх шатны сонгуульд ялалт байгуулсан Монгол Ардын Нам Засгийн газраа огцруулж, Нийслэлийн Засаг дарга болон Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын даргаа ч солиод амжсан. Тэгвэл ажлаа хүлээлгэж өгсөн НИТХ-ын дарга болон Хотын засаг даргын ажлыг хоёуланг нь хүлээж авсан цор ганц хүн нь С.Амарсайхан. 

Ажлаа хүлээлгэж өгхөөсөө өмнө Сүхбаатарын талбайн урд хэсэгт усан оргилуур барьж амжсан. Мөн "Агаарын дүүжин тээвэр" төсөл хэрэгжүүлнэ, 2021 оны зургаадугаар сараас дүүжин тээвэр явж эхэлнэ гэж амлалт өгсөн. 

С.Амарсайханы ажилласан байдал:

• 1991-1992 онд Мэдээлэл Судалгааны төвийн техникийн ажилтан,
• 2000-2001 онд АНУ-ын Американ Трейд & Деволопмент компанийн менежер,
• 2001-2004 онд Монгол Улсаас БНХАУ-д суугаа Элчин Сайдын Яамны Консулын ажилтан, атташе,
• 2004-оноос “Оюуны Ундраа Группын Ерөнхий захирлаар,
• 2008 оноос Хонг-Конгийн PTI Компанийн ТУЗ-ын Зөвлөх
• 2017-2018 онд Нийслэлийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын дарга
• 2018 оны 12 сарын 10-наас 2020 оны 7 сарын 1 хүртэл Нийслэлийн засаг дарга бөгөөд УБ хотын захирагч
• 2020 оноос УИХ-ын гишүүнээр ажиллаж байна

-Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч 2016-2018-

 

Тэрбээр Төв аймгийн харъяат бөгөөд аймгийнхаа засаг даргын тамгын газарт 1990-2002 он хүртэл инженерээс эхлэн аймгийн ИТХ-ын тэргүүлэгчдийн дарга хүртэл ажиллаж байгаад 2002 оноос хойш УИХ-ын гишүүнээр тасралтгүй 14 жил, Мөн Засгийн газрын гишүүнээр ажиллаж үзсэн төрийн албан хаагч.  

• 2002-2016 онуудад дөрвөн удаа УИХ-ын гишүүнээр сонгогдсон.
• 2004-2005 УИХ-ын төрийн байгуулалтын байнгын хорооны дарга
• 2005-2006 онд Монгол Улсын Засгийн газрын гишүүн, Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд
• 2006-2007 онд Монгол Улсын Засгийн газрын гишүүн, Монгол Улсын сайд, Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дарга
• 2014-2015 онд Монгол Улсын Их Хурлын Байгаль орчин, хүнс, хөдөө аж ахуйн байнгын хорооны дарга

2002 онд Төв аймгаас УИХ-д сонгогдсон М.Зэнээ таалал төгссөнөөр нөхөн сонгууль явагдаж Су.Батболд анх УИХ-д сонгогдсон түүхтэй. Тухайн үед "Бүргэдийн суудал дээр болжмор суулаа..." гэх сувс үг багагүй хөвөрсөн аж.

2016 оны Нийслэлийн сонгуулийн үр дүнд Э.Бат-Үүлийн ажлыг хүлээн авч 2018 оны 12 сарын 10-нд өөрийн хүсэлтээр ажлаа хүлээлгэн өгсөн. Учир нь МАН-ын удирдах зөвлөл болон Монгол Улсын Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх С.Батболдыг ажлаа өгөхийг шаардаж НИТХ-д огцруулах бичиг хүргүүлсэн байдаг. 

Тэрээр ажиллах хугацаандаа Нийслэлийн авто замын түгжрэлийг багасгах чиглэлээр илүүтэй анхаарч ажилласан байна. Үүнд их дээд сургуулиудыг хотоос гаргах ажлыг судлаж, шийдэх, автомашины давхар гүүрэн замуудыг байгуулах зэрэг багтаж байна. Мөн төв цэвэрлэх байгууламжийг шинэчлэх ажлын санхүүжилтыг шийдсэн байна. 

-Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч 2012-2016-

 

• 1990 онд Монголын Ардчилсан Намыг анх байгуулалцаж, анхных нь даргаар сонгогдон 1992 он хүртэл ажилласан, 
• 1990 -1992 онд Ардын Их Хурлын депутат,
• 1992-1996 онд Монголын Ардчилсан Намын улс төрийн судалгааны хүрээлэнгийн захирал,
• Монголын Үндэсний Ардчилсан Намын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга, дэд дарга
• 1996 - 2000 онд Монгол Улсын Их Хурлын гишүүн
• 2000-2004 онд Чугу ХХК-д
• 2004, 2008 онд Монгол Улсын Их Хурлын гишүүн
• 2009 онд Ардчилсан хувьсгалын 20 жилийн ойгоор Монгол Улсын баатар цолоор шагнуулсан.

2012 оны Нийслэлийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын сонгуульд Ардчилсан Намын жагсаалтыг тэргүүлэн оролцож намдаа ялалт авчирсан бөгөөд 2012 оны 8 сарын 7-ноос Нийслэлийн засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагчийн албыг хашсан.

Нийслэл хотыг орчин үеийн хот болгох төлөвлөгөөний хүрээнд эхлүүлсэн гэр хорооллын дахин төлөвлөлтийн ажил, хотын гудамж талбайн үзэмжийг сайжруулах, хотыг хогноос салгахад чиглэсэн ажлууд, автозамын уулзваруудын шинэчлэлт, автомашины дугаарын хязгаарлалт, нийтийн тээврийн шинэчлэлт гээд түүний эхлүүлсэн гүйцэтгэсэн олон олон ажлууд нийслэлчүүдээс талархал хүлээсэн юм. 

 

 -Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч 2008-2012 он-​

 

• 1989-1990 онд НААҮЯ-ны туршилт тохируулгын ангид техникч
• 1990-1991 онд ОСНАА-н 6 дугаар конторын инженер
• 1991-2004 онд ОСНААУГ-ын ерөнхий инженер, дарга
• 2004-2007 онд Улаанбаатар хотын ерөнхий менежер
• 2007-2008 онд Нийслэлийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын дарга
• 2008-2012 онд Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч

2004, 2008, 2012 онуудад МАН-аас нэр дэвшиж, Нийслэлийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хуралд Төлөөлөгчөөр сонгогдсон. 

-Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч 2007-2008 он-

 

• 1971-1976 Ховд аймгийн төвийн 10 жил, Цэцэг сумын дунд сургуульд  багш, хичээлийн  эрхлэгч 
• 1976-1984 Налайх районд багш, Ардын Депутатуудын Хурлын Гүйцэтгэх Захиргааны боловсролын хэлтэст байцаагч, Налайх хотын МАХН-ын хороонд намын байгууллагын хэлтсийн эрхлэгч
• 1984-1992 Хэнтий аймаг, Налайхын районы МАХН-ын хорооны нарийн бичгийн дарга, нэгдүгээр нарийн бичгийн дарга
• 1992-1995 Нийслэлийн Хан-Уул дүүргийн Засаг дарга
• 1995-2000 Нийслэлийн Хянан шалгах хорооны дарга
• 2000-2004 Нийслэлийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдийн дарга
• 2004-2005 Нийслэлийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдийн нарийн бичгийн дарга
• 2005-2007 Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга
• 2007-2008 Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч
• 2008 оноос Нийслэлийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын дарга

Т.Билэгтийг 2014 оны 07 сарын 23-ний өдөр Ц.Батбаяр нарын хэрэгтэй холбогдуулан Монгол Улсын шүүхээс  гэм буруутайд тооцсон шийдвэр гаргасан ба түүний үйлдсэн хэргийн харгалзах хугацаагаар нь 2009 оны Өршөөлийн хуульд хамруулан хэргийг хэрэгсэхгүй болгосон юм.

-Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч 2005-2007 он-

 

Ц.Батбаярын намтар түүх төдийлөн нээлттэй бус.

Хотын даргаар 2 жил, Улсын Их Хурлын гишүүнээр нэг удаа сонгогдож ажилласан. 

2005-2007 онд нийслэлийн Засаг даргаар ажиллаж байхдаа албан тушаалаа ашиглаж 605 сая төгрөгийн хохирол учруулсан хэргээр 2014 оны 07 сарын 23-ний өдөр шүүхээс 2.1 жилийн ялыг чанга дэглэмтэй хорих ангид эдлэх ялаар шийтгүүлсэн. 

Түүний хоригдох ял энэ оны 8 сард дуусах байсан хэдий ч хуульд заасны дагуу засрал хүмүүжил сайн, төлбөрийн өргүй байсан тул 2015 оны 10 сарын 05 -ний өдөр Төв аймгийн шүүхэд хэлэлцэж, тэнсэнгээр суллах шийдвэр гарган суллажээ.

-Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч 1999-2005 он-

• 1987 онд Улаанбаатар хотын Ахуйн үйлчилгээний удирдах газарт эдийн засагч,
• 1989 оноос Нийтийн аж ахуйн үйлчилгээний яаманд мэргэжилтэн,
• 1991 оноос Улаанбаатар хотын АДХГЗ-ны Ахуйн үйлчилгээний хэлтсийн дарга,
• 1992 оноос Нийслэлийн Чингэлтэй дүүргийн Засаг даргын орлогч, 1996 оноос Чингэлтэй дүүргийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдийн дарга,
• 1997 оны 10 дугаар сараас Нийслэлийн МАХН -ын хорооны дарга,
• 1999 оны 1 дүгээр сараас 2006 он хүртэл Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч,
• 2006-2007 онд Монгол Улсын Ерөнхий сайд,
• 2007-2012 онд Монгол Улсын Шадар сайд, Улсын Онцгой комиссын дарга,
• 2012 оноос Монгол Улсын Их хурлын Дэд даргаар тус тус ажиллаж байна.

Мөн эдгээр үндсэн үүрэгт ажлуудтай хавсран хэд хэдэн сонгуульт ажлуудыг гүйцэтгэж байв.

1999-2005, 2008- 2012 онд Үндэсний их баяр наадмын зохион байгуулах хорооны даргаар 11 жил ажилласан. Энэ хугацаанд хурдан морины ур алдаан нь Яармагийн дэнжид болдог байсныг болиулж, монгол даншиг наадам болдог байсан түүхт Хүй мандлын дэнжид шилжүүлж авто замыг өргөтгөн сайжруулах, шинээр зам, талбай засах, хурдан морины гарааны шинэ төхөөрөмж нэвтрүүлэх, уралдааны морьд, унаач хүүхдүүдийг даатгалд хамруулах, хамгаалалтын хувцас хэрэгслээр хангуулах, наадамчин олны тав тухыг хангах, наадамд амжилт үзүүлсэн бөхчүүд, харваачид, уяачид, унаач хүүхдүүдийн бай шагналыг тэдний хөдөлмөр зүтгэлтэй уялдуулан нэмэгдүүлэх, цолны шинэчлэл хийх зэрэг арга хэмжээ авч хэрэгжүүлсэн.

Үндэсний олимпын хорооны гишүүнээр ажиллаж байх хугацаандаа 2008, 2012 оны Олимпын их наадамд оролцох Монгол Улсын шигшээ багийн санхүүжилтийн асуудлыг шийдвэрлэх, тамирчдын ахуй хангамж, бэлтгэл хангах нөхцөл байдлыг сайжруулах тал дээр онцгой анхааран, олимпын багийг ахалж ажилласнаар эдгээр хоёр олимпын их наадамд манай улсын баг тамирчид маш амжилттай оролцсон.

2010 оноос Монголын морин спорт, уяачдын холбооны ММСУХ ерөнхийлөгчөөр сонгогдон ажилласан. 2005 оны ерөнхийлөгчийн сонгуульд МАХН -аас нэр дэвшин өрсөлдсөн.

Сонгуулийн дараа 2005 оны 6-р сард МАХН-ын 24-р их хурал хуралдаж намын даргаар ажилласан.

2008, 2012, 2016 оны УИХ-ын сонгуульд Төв аймгаас УИХ-д сонгогдон ажиллаж байна.

2016 оны 07 сарын 05-ны өдрөөс 2019 нэгдүгээр сарын 29-н хүртэл Монгол Улсын Их Хурлын даргын албыг хашиж байв.

-Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч 1996-1998 он-

 

• 1981-1989 онд ХААЯ-ны Газар зохион байгуулалтын институтэд инженер, ахлах инженер, ерөнхий мэргэжилтэн,
• 1989-1991 онд БОЯ-ны Газрын бодлогын хүрээлэнд эрдэм шинжилгээний ажилтан, эрдэм шинжилгээний ахлах ажилтан, секторын эрхлэгч,
• 1991-1996 онд Улаанбаатар хотын АДХГЗ- ны Хот байгуулалт, төлөвлөлтийн газар хэлтэс, албаны дарга, Улаанбаатар хотын Захирагчийн ажлын албанд ахлах мэргэжилтэн,
• 1996 онд Нийслэлийн газрын харилцаа, үл хөдлөх хөрөнгийн бүртгэлийн албаны дарга,
• 1996-1998 онд Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч,
• 1998-1999 онд Монгол улсын Ерөнхий сайд, 1999-2000 онд МУИС-д багшийн албыг тус тус хашиж байсан.
• 2000-2004 онд УИХ-ын гишүүнээр сонгогдон ажилласан.
• 2007 оны 11 сарын 12-ны өдөр Дундговь аймагт болсон хуралд оролцоод буцаж явах замдаа автомашины ослоор нас барсан.

-Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч 1992-1996 он-

 

• 1970 оноос Улаанбаатар хотын Орон сууц, нийтийн аж ахуйг удирдах газраас эхэлж,
• 1980 оныг хүртэл тус газарт байцаагч, инженер, ерөнхий инженер,
• 1980-1984 онд Улаанбаатар хотын Ардын Депутатуудын Хурлын Гүйцэтгэх захиргааны хэлтсийн дарга,
• 1984-1990 онд Улаанбаатар хотын Орон сууц нийтийн аж ахуйн удирдах газрын дарга,

1990-1992 онд Улаанбаатар хотын ардын Депутатуудын Хурлын Гүйцэтгэх захиргааны орлогч даргаар ажиллаж байгаад 1992-1996 онд Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын захирагч, 1996-2000 онд Нийслэлийн Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдийн дарга, 2000-2004 онд УИХ-ын гишүүнээр ажилласан.

Монгол-Японы найрамдлын нийгэмлэгийн ерөнхийлөгч, Төв аймгийн нутгийн зөвлөлийн даргын сонгуультай.

МАХН-ын Бага хурлын гишүүн, Улаанбаатар хотын МАХН-ын хорооны тэргүүлэгч гишүүн.

-Улаанбаатар хотын Ардын Хурлын гүйцэтгэх захиргааны дарга 1990-1992 он-

 

• Л.Энэбиш 1970-1975 онд Улаанбаатар хотын АДХ-ын гүйцэтгэх захиргааны барилгын зураг төслийн товчоонд сантехникч инженер, ерөнхий инженер, даргаар,
• 1975- 1977 онд Улаанбаатар хотын барилга, архитектурын газрын орлогч дарга бөгөөд ерөнхий инженер,
• 1977 -1980 онд Улаанбаатар хотын АДХ-ын гүйцэтгэх захиргааны орон сууц, нийтийн үйлчилгээний хэлтсийн дарга,
• 1980-1982 онд БНМАУ-аас ЗСБНХУ-д суугаа ЭСЯ-ны эдийн засгийн зөвлөхийн товчоонд мэргэжилтэн,
• 1983-1990 онд Улаанбаатар хотын АДХ-ын гүйцэтгэх захиргааны орлогч даргаар тус тус ажиллаж байв.
• 1990-1992 онд Улаанбаатар хотын АДХ-ын Тэргүүлэгчдийн дарга, АДХ- ын гүйцэтгэх захиргааны даргаар ажиллажээ.
• 1992 оны сонгуулиар Л.Энэбиш Улсын Их Хурлын гишүүнээр сонгогдож,
• 1992 оны 10 дугаар сараас Монгол Улсын Ерөнхий сайдын орлогч, Засаг захиргааны сайд,
• 1993-1996 онд Монгол Улсын шадар сайдаар ажилласан юм.

Монгол Улсын Ерөнхий сайдын орлогч, шадар сайдаар ажиллахдаа гүйцэтгэх засаглалын тогтолцоо, орон нутгийн засаг захиргааг шинэ Үндсэн хуулийн дагуу бүрдүүлэх, төрийн албаны тогтолцоог төлөвшүүлэхэд гол үүрэг гүйцэтгэжээ.

Түүнчлэн өмч хувьчлалын асуудлыг гардан хариуцаж байжээ.

1992 оноос МАХН-ын Удирдах Зөвлөлийн гишүүн, 1997 оноос намын Ерөнхий нарийн бичгийн даргаар сонгогдон ажиллаж байв.

2000 оны сонгуулиар ард түмний элч болж, улмаар намынхаа болон төрийн түшээдийн итгэлийг хүлээн Улсын Их Хурлын даргаар сонгогдон ажиллаж байсан юм.

Монголын парламентын үйл ажиллагааг удирдан зохион байгуулахдаа улс орныхоо эрх ашгийг эрхэмлэн дээдлэх, Монголын нийгмийн тулгамдсан хурц асуудлыг шийдвэрлэх, олон улсын эрх зүйн ардчилсан хэм хэмжээг бүтээлчээр хэрэгжүүлэх, эрх зүйн шинэчлэлийг улам гүнзгийрүүлэх, гадаад харилцааг хөгжүүлэх үйлсэд чухал хувь нэмэр оруулж байв.

Л.Энэбиш төр засаг, намын удирдах алба хашихын зэрэгцээ Монгол-Хятадын найрамдлын нийгэмлэгийн дарга, Монголын самбо бөх сонирхогчдын холбооны ерөнхийлөгч, Дэлхийн Самбо бөх сонирхогчдын холбооны дэд ерөнхийлөгч, Нийслэлийн бизнесийн холбооны ерөнхийлөгч зэрэг улсын хийгээд олон улсын хэмжээний сонгуульт үүргийг нэр төртэй биелүүлж байсан юм.

-Улаанбаатар хотын АДХ-ын гүйцэтгэх захиргааны дарга 1978-1990 он-

 

• 1965-1972 онд Улсын барилгын зургийн төв институтэд архитектор, ерөнхий инженер, захирал,
• 1972-1978 онд БНМАУ-ын СнЗ-ийн дэргэдэх Улсын төлөвлөгөөний комиссын орлогч дарга,
• 1978 -1990 онд Улаанбаатар хотын АДХ-ын гүйцэтгэх захиргааны дарга,
• 1990-1991 онд Үндэсний хөгжлийн яамны нэгдүгээр орлогч бөгөөд төрийн сайд, газрын дарга, ерөнхий экспертээр ажиллаж байгаад хувиараа аж ахуй эрхлэн одоо “ЭБ-3” ХХК, “Амарбаясгалант” зочид буудлын ерөнхий захирлаар ажиллаж байна.

МАХН-ын XVIII, XIX онц их хуралд төлөөлөгчөөр оролцож, мөн хурлаас МАХН-ын Төв Хорооны гишүүнээр сонгогдсон.

БНМАУ-ын АИХ-ын IX, X, XI дэх удаагийн сонгуулиар АИХ-ын депутат, Улаанбаатар хотын намын бага хурлуудад төлөөлөгчөөр оролцож, хотын намын хорооны товчооны гишүүн, Улаанбаатар хотын АДХ-ыг сонгох 12, 13, 14, 15 дахь удаагийн сонгуулиар хотын АДХ-ын депутатаар сонгогдож байжээ.

1999 онд “Улаанбаатар хотын хүндэт иргэн” цол хүртсэн юм.

-Улаанбаатар хотын АДХ-ын гүйцэтгэх захиргааны дарга 1976-1978 он-

 

• 1947 оноос БНМАУ-ын Сангийн яаманд мэргэжилтэн, хэлтсийн дарга,
• 1953 оноос санхүүгийн техникумд багш, орлогч захирал,
• 1954 оноос Статистикийн төв газрын нэгдүгээр орлогч дарга,
• 1966 - 1970 онд БНМАУ-ын Статистикийн төв газрын дарга,
• 1970-1976 онд БНМАУ-аас БНАВУ, БНАСАУ- д суух Онц бөгөөд Бүрэн эрхт элчин сайдаар ажилласан.

1976-1978 онд Улаанбаатар хотын АДХ-ын гүйцэтгэх захиргааны дарга, 1978-1981 онд БНМАУ-аас Куба улсад суух Онц бөгөөд Бүрэн эрхт элчин сайдаар ажиллаж байгаад тэтгэвэрт гарчээ.

МАХН-ын XV, XVI их хурлаас Намын төв хорооны орлогч гишүүн, XVII их хурлаас Намын төв хорооны гишүүнээр, БНМАУ-ын АИХ-ыг сонгох 6, 7, 8, 9 дэх удаагийн сонгуулиар АИХ-ын депутатаар сонгогдож байв.

Нийслэл хотыг хөгжүүлэх гурав дахь удаагаа шинэчлэн боловсруулсан ерөнхий төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулж, хотын тохижилт, үйлчилгээг сайжруулахад төр захиргааны байгууллагын үйл ажиллагааг чиглүүлэн удирдаж, зохих хувь нэмэр оруулсан хүний нэг юм.

Сүрэнжавын Балбар 

-Улаанбаатар хотын АДХ-ын гүйцэтгэх захиргааны дарга 1972-1976 он-

 

• 1962-1965 онд Улсын төлөвлөгөөний комиссын их барилгын хэлтсийн мэргэжилтэн,
• 1965-1972 онд мөн газрын хэлтсийн дарга, Улсын төлөвлөгөөний комиссын орлогч дарга,
• 1972 -1976 онд Улаанбаатар хотын АДХ- ын гүйцэтгэх захиргааны дарга,
• 1976-1978 онд шинээр байгуулагдах Атарын сангийн аж ахуйнуудыг зохион байгуулах Намын Төв Хороо, Засгийн газрын төлөөлөгч,
• 1978-1984 онд Монгол-Зөвлөлтийн Засгийн газар хоорондын комиссын Монголын хэсгийн орлогч дарга,
• 1984 -1987 онд Төв аймгийн Барилга конторт барилгын даамлаар томилогдон ажиллаж байгаад биеийн эрүүл мэндийн байдлын улмаас чөлөөлөгджээ.

БНМАУ-ын АИХ-ын найм дахь удаагийн сонгуулиар АИХ-ын депутат, орон нутгийн АДХ-ын депутат, орон нутгийн АДХ-ын 9-10 дахь сонгуулиар Улаанбаатар хотын АДХ-ын депутатаар сонгогдож байжээ.

1972 онд Улаанбаатар хотыг хөгжүүлэх гурав дахь удаагийн ерөнхий төлөвлөгөөг боловсруулахад биечлэн оролцож, хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулж, 1972-1976 онд орон сууцны шинэ хороолол, соёл үйлчилгээний төв, кино театр, сургууль цэцэрлэг, ясли, гэрлэх ёслолын ордон, залуу техникчдийн ордон, хотын хойд тойргийн усан сан, дулааны цахилгаан станцын өргөтгөл барих, Толгойтын чиглэлийн засмал зам тавих, Энхтайваны гудамжны зарим нэгдүгээр давхрыг үйлчилгээний газар болгох, тохижуулах зэргээр хотын өнгө үзэмжийг дээшлүүлэх, үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг сайжруулахад анхаарч ажиллажээ.

-Улаанбаатар хотын АДХ-ын гүйцэтгэх захиргааны дарга 1971-1972 он-

 

• 1948 онд Цэргийн яамны бууны үйлдвэрт зэвсгийн техникч,
• 1954-1956 онд Цэргийн ерөнхий сургуульд багш,
• 1956-1959 онд Барилгын сантехникийн газар ерөнхий инженер,
• 1959 онд МАХН- ийн Төв Хороонд зааварлагч, нарийн бичгийн даргын туслах,
• 1959-1964 онд Барилга, барилгын материалын үйлдвэрийн яамны орлогч сайд,
• нэгдүгээр орлогч сайд 1964-1968 он хүртэл Улсын барилгын зөвлөлийн орлогч дарга,
• 1968-1971 онд Барилга, барилгын материалын үйлдвэрийн яамны орлогч сайдаар ажиллаж байгаад 1971-1972 онд Улаанбаатар хотын Ардын хурлын гүйцэтгэх захиргааны дарга,
• 1972-1982 онд БНМАУ-ын Сайд нарын Зөвлөлийн орлогч дарга, Барилгын архитектурын комиссын дарга, Барилга архитектур, техник хяналтын улсын хорооны даргаар хавсран ажиллаж,
• 1982-1984 онд НАХЯ-ны сайд,
• 1984-1989 онд Сайд нарын Зөвлөлийн орлогч даргын алба хашиж байгаад тэтгэвэрт гарчээ.

С.Лувсангомбо МАХН-ын XVI, XVII, XVIII, XIX их хуралд төлөөлөгчөөр оролцож, Намын Төв Хорооны гишүүн, 1982 онд МАХН-ын Төв Хорооны Улс Төрийн Товчооны орлогч гишүүнээр сонгогдож байв.

Мөн БНМАУ-ын АИХ- ийн 7, 8, 9, 10 дах удаагийн сонгуулиар БНМАУ-ын АИХ- ийн депутатаар сонгогджээ. 1979-1982 онд Монгол-Вьетнам, Монгол- Лаос, 1984 оноос хойш Монгол-Унгар, Монгол-Германы Засгийн газар хоорондын Эдийн засаг, шинжлэх ухаан техникийн талаар хамтран ажиллах комиссын Монголын хэсгийн даргаар ажиллаж байв.

Тэрбээр нийслэл хотын барилга, инженерийн шугам сүлжээг өргөтгөх, орон сууц үйлчилгээний барилга байгууламжийг барьж ашиглалтад оруулах талаар анхаарч нэлээд ажлыг зохион байгуулжээ.

-Улаанбаатар хотын АДХ-ын гүйцэтгэх захиргааны дарга 1965-1971 он-

 

• 1949-1953 онд Сангийн яаманд байцаагч, зааварлагч, ахлах зааварлагч,
• 1957-1959 онд Улаанбаатар хотын АДХ-ын гүйцэтгэх захиргаанд Санхүүгийн хэлтсийн дарга,
• 1959-1962 онд хотын гүйцэтгэх захиргаанд төлөвлөгөөний комиссын дарга бөгөөд захиргааны нэгдүгээр орлогч дарга,
• 1962-1965 онд Улаанбаатар хотын намын хороонд барилга, тохижилт үйлчилгээ эрхэлсэн нарийн бичгийн дарга,
• 1965-1971 онд Улаанбаатар хотын АДХ-ын гүйцэтгэх захиргааны дарга,
• 1971-1974 онд БНМАУ-аас БНБАУ-д Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд,
• 1974-1978 онд Монгол-Зөвлөлтийн хамтарсан "Монголсовцветмет” нэгдлийн ерөнхий захирлын нэгдүгээр орлогч,
• 1978 - 1981 онд Хөнгөн хүнсний үйлдвэрүүдийн өргөтгөл, шинэтгэл эрхэлсэн МАХН - ын Төв Хороо, Засгийн газрын төлөөлөгч,
• 1981- 1987 онд Сүхбаатарын районы АДХ-ын гүйцэтгэх захиргааны дарга,
• 1988-1990 онд Улсын нэгдсэн тусгай II эмнэлгийн санхүү-аж ахуй эрхэлсэн орлогч даргаар тус тус ажиллаж байсан.

Тэрбээр МАХН-ын XIV, XV, XVI, XVII, МҮЭ-ийн VIII, IX их хурлуудад оролцон, Намын ХҮ1, XVII их хурлаас Намын Төв Хорооны орлогч гишүүн, МҮЭ-ийн VIII, IX Их Хурлаас Төв Зөвлөлийн гишүүн, АИХ-ын VI, VII дахь удаагийн сонгуулиар АИХ-ын депутат, хот, районы Намын хорооны болон товчооны гишүүн, депутат, Гүйцэтгэх захиргааны гишүүнээр удаа дараа сонгогджээ.

-Улаанбаатар хотын АДХ-ын гүйцэтгэх захиргааны дарга 1962-1965 он-

 

• 1939-1940 онд Улсын худалдааны сургуульд багш, худалдааны байцаагч,
• 1940-1944 онд МАХН-ын Төв Комиссын байцаагч, Намын төв хорооны боловсон хүчний хэлтсийн эрхлэгчийн үүрэг гүйцэтгэгч, хэлтсийн эрхлэгч,
• 1947 оноос Улаанбаатар хотын намын хороонд зааварлагч, хэлтсийн эрхлэгч, нарийн бичгийн дарга,
• 1953 онд БНМАУ-ын Худалдааны яамны сайд, дараа нь Хүнсний үйлдвэрийн яамны сайдаар томилогдон 1957 он хүртэл ажиллажээ.
• 1957-1960 онд Монгол нефтийн үйлдвэрийн удирдах газрын дарга, Аж үйлдвэрийн яамны сайд,
• 1960- 1962 онд Дорнод аймгийн АДХ-ын гүйцэтгэх захиргааны даргаар ажиллаж байгаад 1962-1965 онд Улаанбаатар хотын АДХ-ын гүйцэтгэх захиргааны дарга,
• 1965-1967 онд Дархан хотын АДХ-ын гүйцэтгэх захиргааны дарга,
• 1967-1970 онд Мэдээлэл радиогийн улсын хорооны харьяа зурагт радиогийн орлогч даргаар ажиллаж байгаад эрүүл мэндийн байдлын группэд ороод, 1974 онд нас баржээ.

М.Лувсанчоймбол Хотын захиргааны даргаар ажиллах хугацаандаа нийслэл хотыг хөгжүүлж тохижуулах, хүн амын бүх төрлийн үйлчилгээг өргөтгөх талаар хүчин зүтгэж, жинтэй хувь нэмэр оруулсан хүний нэг.

1962-1965 онд Нийслэлээ хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөний дагуу хотод орон сууц, сургууль цэцэрлэг, ясли үйлчилгээний барилга барих ажил өрнөж, орон сууцны XII, XIV, XV хороолол, 220 мянгатын хоёрдугаар ээлжийн барилгын зураг төсвийн захиалга хийгдэж, зөвхөн 1964 он гэхэд 1000 гаруй айлын орон сууцны 27 байр, тус бүр 920 хүүхдийн арван жилийн сургууль гурав, 120 хүүхдийн цэцэрлэг гурав, 125 хүүхдийн ясли дөрөв, хүнс, хөдөө аж ахуйн барааны дэлгүүр, гуанз, ногооны зоорь, халуун ус зэрэг нийт 49 барилга объектыг ашиглалтад оруулсан байна.

Хот тохижуулах ажил эрчимтэй өрнөж, 1964 оны эцэс гэхэд хотын нийт цэцэрлэгжүүлсэн талбай 634.0 мянган ам метрт тарьж ургуулсан мод, бут сөөг 408.3 мянган ширхэгт хүрч, нэг хүнд ногдох цэцэрлэгжүүлсэн талбай 8.8 ам метр болсон юм.

Мод, бут сөөг ургуулах, цэцэрлэгжүүлэх аж ахуй байгуулж, хотын дотор услалтын алба буй болгосноос гадна гудамж талбайг гэрэлтүүлэх ажил амжилттай хийгджээ.

Зарчимч шаардлага тавьж, байгууллага иргэдээс нийслэлийн өмнө хүлээх үүрэг хариуцлагыг өндөржүүлэхэд тэрбээр ихээхэн анхаарч байсан нь түүний ажлын арга барилын нэг онцлог болохыг тэр үед хамтран ажиллаж асан хүмүүс нь дурсан ярьсан байдаг. 

-Улаанбаатар хотын хөдөлмөрчдийн депутатын хурлын гүйцэтгэх захиргааны дарга 1959-1962 он-

 

• 1930-1936 онд Төв аймгийн Баяндэлгэр сумын хамтралын нягтлан бодох, сумын захиргааны нарийн бичгийн дарга, хоршооны худалдагч зэрэг ажил хийж байгаад 1936 онд цэргийн албанд татагдаж,
• 1937-1941 онд бага дарга, номын багш, бригадын эвлэлийн товчооны дарга, улс төрийн хэлтсийн дарга зэрэг албыг хашсан байна.
• 1941-1943 онд Хуягт бригадын комиссар, улс төрийн орлогч зэрэг ахлах тушаалын ажил хийж байгаад 1943-1946 онд Москва хотод Лениний нэрэмжит Цэргийн улс төрийн академид суралцжээ.
• 1946-1950 онд Цэргийн улс төрийн газрын хэлтсийн даргын орлогчоор ажиллаж байгаад 1950-1952 онд Улс төрийн газрын даргаар,
• 1952-1956 онд Улсыг батлан хамгаалах яамны сайд, Цэрэг, нийгмийг аюулаас хамгаалах яамны нэгдүгээр орлогч сайд, Ардын цэргийн жанжнаар ажиллаж байв.
• 1956-1959 онд БНМАУ-аас ЗХУ, БНАГУ-д Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайдаар ажиллаж байгаад 1959 оноос Гадаад орнуудтай найрамдал соёлоор харилцах Монголын хорооны дарга, мөн оноос Улаанбаатар хотын АДХ-ын гүйцэтгэх захиргааны даргаар 1962 он хүртэл ажилласан юм.
• 1962-1966 онд МАХН-ын Төв хорооны тасгийн дарга, Намын Төв Хорооны нэгдүгээр нарийн бичгийн дарга, БНМАУ-ын Сайд нарын Зөвлөлийн даргын туслах, 1966 оноос МАХН-ын Төв Хорооны захиргааны хэлтсийн эрхлэгчээр ажиллаж байв.
• Тэрбээр МАХН-ын XII, XIII, XIV, XV, XVI, XVII, XVIII Их хурлаас Төв хорооны гишүүнээр, БНМАУ-ын Ардын Их Хурлын депутатаар таван удаа, БНМАУ-ын АИХ-ын тэргүүлэгч, орлогч даргаар сонгогдож байжээ.

-Улаанбаатар хотын хөдөлмөрчдийн депутатын хурлын гүйцэтгэх захиргааны дарга 1956-1959 он-

 

• 1931-1933 онд сумын эвлэлийн үүрийн дарга, аймгийн Үйлдвэрчний эвлэлийн товчооны дарга,
• 1933-1936 онд Сэлэнгэ аймаг, Улаанбаатар хотод ХЗЭ- ийн хорооны дарга,
• 1938-1943 онд Үйлдвэр, барилгын яаманд хэлтсийн дарга,
• 1943-1946 онд Улаанбаатар Төмөр замын захиргааны дарга,
• 1946 - 1956 онд Аж үйлдвэрийн комбинатын дарга,
• 1956-1959 онд Улаанбаатар хотын гүйцэтгэх захиргааны дарга,
• 1959 - 1968 онд Аж үйлдвэрийн яамны орлогч сайд, Улсын барилга -эдийн засгийн комисст хариуцлагатай нарийн бичгийн дарга, Гадаадтай харилцах комплекс импорт нэгдлийн дарга,
• 1969-1973 онд Улаанбаатар хотын Ноос угаах үйлдвэрийн даргаар ажиллаж байгаад өндөр насны тэтгэвэр тогтоолгожээ.

БНМАУ-ын Ардын Их Хурлыг сонгох гурав дахь удаагийн сонгуулиар АИХ-ын депутатаар, мөн МАХН-ын XI, XII, XIII их хуралд төлөөлөгчөөр сонгогдож байжээ.

-Улаанбаатар хотын хөдөлмөрчдийн депутатын хурлын гүйцэтгэх захиргааны дарга 1956 он-

 

1931-1932 онд Улаанбаатар хот, Төв аймгийн намын хороонд зааварлагч, 1932- 1934 онд цэргийн алба хааж, 1934-1941 он хүртэл Дотоод яаманд туслах, жинхэнэ, ахлах төлөөлөгч, хэлтсийн даргаар ажиллаж байгаад 1941-1951 онд БНМАУ-ын Засгийн газрын Ерөнхий сайдын орлогч, 1951-1952 онд Хоршоодын Төв Холбооны дарга, 1955-1956 онд Хөдөлмөрийн хэрэг эрхлэх газрын дарга. 1956 онд Улаанбаатар хотын захиргааны дарга, 1956-1957 онд Техникийн тусламжийн газрын дарга, 1957-1958 онд БНМАУ-аас БНХАУ-д суугаа Элчин сайдын яаманд худалдааны зөвлөх, 1958-1960 онд БНМАУ-ын Засгийн газрын үйлчилгээ аж ахуйн газар зохион байгуулагч, 1960-1969 онд Мах комбинатын өргөтгөлийн захиргаанд аж ахуйн хэлтсийн даргаар ажиллаж байгаад өндөр насныхаа тэтгэвэрт гарчээ.

-Улаанбаатар хотын хөдөлмөрчдийн бага хурлын тэргүүлэгчдийн дарга 1944-1956 он-

 

• 1931 онд Улаанбаатар хотод соёлын довтолгооны багш бэлтгэх нэг жилийн курс, 
• 1935-1936 онд ЗХУ-д дотоод яамны нэг жилийн курс,
• 1940-1944 онд ЗХУ-д Дорно дахины дээд сургууль,
• 1956-1959 онд коммунист намын дээд сургуульд тус тус суралцан төгссөн. 
• 1932-1933 онд Хөвсгөл аймгийн Ар-жаргалант суманд соёлын довтолгооны багш,
• 1933-1940 онд Дотоодыг хамгаалах газар төлөөлөгч, тасгийн дарга. 
• 1944-1956 онд Улаанбаатар хотын гүйцэтгэх захиргааны дарга,
• 1959-1963 онд Хөвсгөл аймгийн АДХ-ын гүйцэтгэх захиргааны дарга,
• 1963-1968 онд БНМАУ-аас БНКУ-д суух Онц бөгөөд Бүрэн эрхт элчин сайд,
• 1966-1968 онд БНХАУ-д БНМАУ-ын Элчин сайдын яамны элчин зөвлөх, 
• 1968-1969 онд БНМАУ-ын СнЗ-д зохион байгуулагч,
• 1969-1974 онд Хөвсгөл аймгийн Бүрэнтогтох суманд сум, нэгдлийн даргаар ажиллаж байгаад нас баржээ.

Хотын захиргааны нэр 1948 онд: Улаанбаатар хотын хөдөлмөрчдийн бага хурал , 1953 онд: Улаанбаатар хотын хөдөлмөрчдийн ардын хурлын гүйцэтгэх захиргаа 

Нам улсад 40 гаруй жил үр бүтээлтэй ажиллаж, МАХН-ын 11, 12, 13, 14 дүгээр их хуралд төлөөлөгчөөр оролцож, Намын Төв Хорооны орлогч гишүүн, Улсын бага хурлын гишүүнээр мөн БНМАУ-ын Ардын Их Хурлын депутатаар дөрвөн удаа, аймаг хотын ардын хурлын депутатаар удаа дараа сонгогдож байжээ.

Хотын захиргааны даргаар 12 жил ажиллахдаа улсынхаа нийслэлийг хөгжүүлэх, хүн амын үйлчилгээ соёлыг дээшлүүлэх талаар их зүйЛийг хийж бүтээсэн юм. 

1950-иад онд хотыг барьж байгуулах, тохижуулах, хүн амын төрөл бүрийн үйлчилгээг өргөтгөх ажил хот даяар эрчимтэй өрнөж Улаанбаатар хотыг хөгжүүлэх анхны ерөнхий төлөвлөгөөг 1954 онд зохиожээ. 

Засгийн газрын ордны эхний ээлж, улсын Дуурь Бүжгийн Академик театрын барилга 1950-1951 онд ашиглалтад орж орон сууцны нэгдүгээр дөчин мянгатын хорооллын барилга, Гадаад яам, "Элдэв-Очир” кино театр, “Алтай” зочид буудал (одоогийн Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газар) Сүхбаатарын талбай зэрэг төвийн гол барилга байгууламж хот тохижилтын ажил энэ хугацаанд ид хийгдэж байсан юм. 

Зөвхөн 1950 онд Намын Төв Хорооны арын гудамж талбай, Төв больниц, Холбооны яамны орчны гудамж, зам талбайн 40.0 мянган шоо метр газрыг тэгшилж явган хүний зам, 25.0 мянган шоо метр талбайг асфальталж 3000 мод шинээр тарьж, 700-аад модонд хайс хамгаалалт хийж 11 гудамжийг бүрэн тохижуулсан байна. Хотын үйлдвэрийн газрууд 1950 онд 107.4 сая төгрөгийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж, худалдааны газрууд 33 дэлгүүр, 40 мухлагаар 47.1 сая төгрөгийн өргөн хэрэгцээний бараа борлуулж байжээ.

1950 онд хотод 62.6 мянган хүн оршин сууж байсны дотор хотын харьяат хүн ам 55.5 мянга байжээ. Есөн бага сургууль, зургаан бүрэн, бүрэн бус дунд сургуульд 5.7 мянган сурагч, 23 цэцэрлэгт 1.2 мянган хүүхэд хүмүүжиж байв.

Энэ үед хотын хүн амыг бичиг үсэгт сургах ажил бүх нийтийг хамарсан кампанит ажил болон явагдаж, 285 бүлгэмд 8.0 мянган хүнийг шинээр, 3.2 мянган хүнийг давтан сургажээ. 

1950 онд хотод хүний их эмчийн салбар зургаа, больниц зургаа, эмчилгээний нийт ор 180 байснаас гадна гэртээ радиотой айл 4774, цахилгаан гэрэл тавьсан айл 13.0 мянга, хотын хүн тээвэрт шугамын автобус долоо, ачааны ба суудлын такси тус бүр гурав үйлчилж байсан нь тэр үедээ ахицтай үзүүлэлт байсан боловч нийслэлийн өнөөгийн байдалтай харьцуулахад өчүүхэн хэсгийг эзлэх бөгөөд энэ завсар нийслэл хотын байдал хүн амын үйлчилгээ, соёл боловсролын түвшин үлэмж хөгжиж өөрчлөгдсөнийг хүлээн зөвшөөрөхөөс өөр аргагүй үүрэг гүйцэтгэсэн хүн юм. 

-Улаанбаатар хотын захиргааны дарга 1942-1944 он-

 

1930-аад онд цэргийн албанд орж хугацаат албаны цэрэг, бага, дунд тушаалын дарга болж 1939 онд Халх голын байлдаанд оролцож явжээ. МАХН-ын Төв Хорооны тэргүүлэгч, БНМАУ-ын Бага хурлын тэргүүлэгч, Сайд нарын Зөвлөлийн гишүүдийн хамтран хуралдсан хурлын 1939 оны 12, 68, 39 дүгээр тогтоолоор тус улсын зүүн хязгаарт Японы самуурай нартай баатарлагаар байлдаж, өөрийн эх орныг батлан хамгаалах хэрэгт үнэнч гавшгайчаар зүтгэж шалгарагсдын дотроос тавин шинэ хүчнийг улсын хариуцлагатай ажилд дэвшүүлэн ажиллуулахад бэлтгэж ирүүлэхийг Цэргийн яаманд даалгасан ёсоор энэ завсар 21 хүнийг хүлээн авч, Намын Төв Хороо, Бага хурал, Засгийн газраас тусгай комисс томилж, уг хүмүүсийн чадвар байдлыг танилцан үзэж, ямар ажилд тэнцэхийг боловсруулсан төлөвлөгөөнөөс үндэслэн эдгээр шинэ хүчнүүд хэн хэнийг ямар ажилд томилох тухай хэлэлцээд мөн тогтоолын 4 дүгээр зүйлээр нөхөр Шагдарыг хотын захиргааны орлогч даргаар томилж, гэрэл зурагтай нь "Үнэн” сонины 1939 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдрийн 117 дугаарт нийтэлсэн байна.

Хотын захиргааны орлогч даргаар гурван жил ажиллаад 1942 онд хотын захиргааны даргаар дэвшин 1944 он хүртэл ажиллаж байгаад сургуульд суралцах болсон учир БНМАУ-ын Сайд нарын Зөвлөлийн 1944 оны 8 дугаар сарын 10-ны өдрийн 82 дугаар хурлын тогтоолын 5 дугаар зүйлээр Улаанбаатар хотын захиргааны даргаас чөлөөлөгджээ.

1944-1949 онд БНМАУ-ын СнЗ-ийн Улсын хянан шалгах комисст улсын байцаагчаар ажиллаж байгаад биеийн эрүүл мэндийн байдлаас чөлөөлөгдөж, удалгүй нас баржээ.

-Улаанбаатар хотын захиргааны дарга 1941 оны 09 сараас 1941 оны 11 сар хүртэл-

 

1928 оноос баг, хорины дарга, 1930-1935 онд Цэрэгт бага, дунд тушаалын дарга, аймгийн цэргийн хэлтсийн дарга, Монгол банкинд байцаагч, даргын дагалдан, хэлтсийн эрхлэгч, аймгийн анхны хэлтсийн даргаар ажиллаж байгаад 1939-1940 онд Улаанбаатар хотын намын хорооны орлогч дарга, 1940-1941 онд Хөвсгөл аймгийн захиргааны дарга, 1941 оны есдүгээр сараас 11 дүгээр сар хүртэл Улаанбаатар хотын захиргааны даргаар хоёр сарын хугацаанд ажиллажээ.

Э.Лувсаннаваан нь МАХН-ын X, БНМАУ-ын VIII хуралд төлөөлөгчөөр оролцож, Намын төв хорооны гишүүнээр сонгогдож байсан юм. МАХН -ын Төв хорооноос намын байгууллага, гишүүдэд лам нарын асуудал, хүрээ хийдийн талаар илгээсэн “нууц” захидалтай танилцаад "Доод лам нар” гэгчийг жирийн ардын адил үзэж байх тухай МАХН-ын Төв Хороонд 1938 онд зөв зүйтэй асуудал оруулж бичсэн нь хариултын хамт хэвлэлд нийтлэгдэж байжээ.

1942 онд хилс хэрэгт баривчлагдсан бөгөөд АИХ-ын тэргүүлэгчдийн дэргэдэх Цагаатгах комиссын 1958 оны тавдугаар сарын 13 -ны өдрийн 30 дугаар тогтоолоор уг хэрэгт холбогдолгүй учир цагаатгагджээ.

-Улаанбаатар хотын захиргааны дарга 1941 оны 07 сараас 1941 оны 08 сар хүртэл-

 

1924 онд МАХН-ын гишүүнд элссэн. 1922-1924 онд Оцолсансар уулын хошууны тамгын газар бичээч, 1924 онд Намын сургууль анх байгуулагдахад орж, уг сургуулиа төгсөөд Хантайшир уулын хошуунд Залуучуудын эвлэлийн сургагч, дараа нь Дорноговь аймгийн намын хорооны даргаар 1931, 1934 онд хоёр удаа ажиллаж, 1938 оноос Увс аймгийн хоршоодын холбооны дарга, 1940 оны тавдугаар сараас Улаанбаатар Хотын захиргааны орлогч дарга, 1941 оны дол дугаар сарын 18-наас 1941 оны наймдугаар сарын 25 хүртэл хотын захиргааны даргаар нэг сар гаруй хугацаанд ажиллажээ. Г.Дамдин МАХН-ын IX, улсын VIII их хуралд төлөөлөгчөөр оролцож, МАХН-ын Төв Хорооны гишүүнээр сонгогдож байв.

Тэрээр “Говийн хүүхэн Гүндэгмаа" гэдэг драмын жүжгийн зохиол бичиж, 1930 онд өөрөө оролцон тоглож байсан нь тэр үедээ хот хөдөөд нэлээд дэлгэрч байсан билээ.Хотын захиргааны даргаар ажиллаж байхад нь 1941 оны 8 дугаар сарын 25-нд хилс хэрэгт холбогдуулан баривчилсан бөгөөд хожим 1964 оны есдүгээр сарын 10-ны өдөр Дээд шүүхийн 47 дугаар тогтоолоор цагаатгажээ.

-Улаанбаатар хотын захиргааны дарга 1940-1941 он-

 

1926 оноос хязгаарын цэрэгт тал бичээчээр ажиллаж, МАХН-ын гишүүнд 1929 онд элссэн. 1929-1938 онд Дорнод аймагт аймгийн шүүхийн нарийн бичгийн дарга, шүүхийн дарга, аймгийн прокурор,аймгийн намын хороонд зохиолын хэлтсийн эрхлэгч, 1938-1940 онд Сэлэнгэ аймгийн хоршоодын холбооны даргаар ажиллаж байв.

1940 оны тавдугаар сард Улаанбаатар хотын дөрөвдүгээр их хурлаас хотын захиргааны даргаар сонгогдон, 1941 оны дол дугаар сар хүртэл ажиллажээ. 1941-1950 онд Хоршоодын төв холбооны дарга, БНМАУ-ын Ерөнхий сайдын орлогч, Худалдааны яамны сайдаар ажиллаж байгаад 1950-1953 онд Намын дээд сургуульд суралцаж төгссөн.

1953-1955 онд Сэлэнгэ аймгийн хөдөлмөрчдийн депутатын хурлын гүйцэтгэх захиргааны дарга, дараа нь БНМАУ-ын Сайд нарын Зөвлөлийн Хэрэг эрхлэх газарт нууцын эрхлэгчээр ажиллаж байгаад 1968 онд өндөр насныхаа тэтгэвэрт гарчээ.

-Улаанбаатар хотын захиргааны дарга 1939 оны 05 сараас 1939 оны 11 сар-

 

Ардын сайд нарын зөвлөлийн 1939 оны тавдугаар сарын 9 -ний 52 дугаар тушаал, улсын 22 дугаар бага хурлын тогтоолоор Хот захирах яамыг Хотын захиргаа болгон өөрчилж даргаар нь Л.Тавхайг томилон ажиллуулж, удалгүй мөн оны 11 дүгээр сард чөлөөлсөн байна.

1940 оны наймдугаар сард хилс хэрэгт баривчлагдан шийтгүүлсэн бөгөөд 1966 оны 12 дугаар сарын 29-ний өдрийн 014 дүгээр тогтоолоор цагаатгагджээ.

-Улаанбаатар хотын захиргааны дарга 1933-1936 он-

 

БНМАУ-ын Сайд нарын зөвлөлийн 1933 оны зургаадугаар сарын 30-ны өдрийн 22 дугаар тогтоолын гуравдугаар зүйлээр Улаанбаатар хотын даргаар томилогдон гурван жил ажиллаад, 1936 оны долоодугаар сард БНМАУ-ын Сайд нарын Зөвлөлийн дугаар тогтоолоор Хотын захиргааны даргын үүрэгт ажлаас чөлөөлөгдсөн байна.

Хотын захиргааны даргын үүрэгт ажлаас чөлөөлөгдсөний дараа Эд хэрэглэгчдийн хоршооны төв бараа бааз, Тээхийн ерөнхий хороо зэрэг газар алба хашжээ. Тэрбээр Хотын захиргааны дарга байхдаа БНМАУ- долоодугаар их хуралд Улаанбаатар хотоос төлөөлөгчөөр оролцож, Улсын бага хурлын гишүүнээр сонгогдож байсан.

 

Монголын Ардын хувьсгалын анхны долоон удирдагчийн нэг, Монгол Ардын Намын хувьсгалт нууц бүлгэмийн анхны гишүүн, төр нийгмийн нэрт зүтгэлтэн Д.Догсомыг БНМАУ-ын Сайд нарын Зөвлөлийн 1932 оны наймдугаар сарын 27-ны өдрийн 9 дүгээр тогтоолоор Улаанбаатар хотын аймгийн захиргааны даргаар томилж, Сайд нарын Зөвлөлийн 1933 оны 6 дугаар сарын 30-ны 22 дугаар тогтоолоор чөлөөлж байжээ.

-Улаанбаатар хотын аймгийн дарга1932.07.04-1932.08.27-

 

1932 оны 7 дугаар сарын 4-нд БНМАУ-ын Сайд нарын Зөвлөлийн нэгдүгээр тогтоолоор Улаанбаатар аймгийн даргаар томилогдож удалгүй өөр ажилд шилжин ажиллах болсон тул мөн оны наймдуг аар сарын 27-нд Сайд нарын Зөвлөлийн есдүгээр тогтоолоор чөлөөлөгдсөн байна.

Тэрбээр МАХН-ын VIII их хурлаар Төв хорооны гишүүнээр сонгогдож, БНМАУ-ын VI, VII их хуралд төлөөлөгчөөр оролцсоноос гадна Улсын бага хурлын гишүүнээр сонгогдож байжээ. Ө.Равдан ажиллах хугацаандаа ангийн буу, дурангаар шагнагдаж байснаас гадна “Алтан гадас”, “Аж үйлдвэрийн гавьяаны одон” -гоор тус тус шагнагдаж байсан байна.

1936 оны есдүгээр сард хилс хэрэгт баривчлагдаж хожим БНМАУ-ын АИХ-ын Тэргүүлэгчдийн дэргэдэх цагаатгалын комиссын 1962 оны хоёрдугаар сарын 13-ны өдрийн 30 дугаар тогтоолоор цагаатгагджээ.

-Улаанбаатар хотын аймгийн дарга 1931-1932 он-

 

Б.Цэдэндамба нь 1929 оны дол дугаар сараас Дотоодыг хамгаалах газарт тагнуулын тасагт төлөөлөгч, мөн хэлтсийн туслах, дарга зэрэг ажил хийж байгаад Улаанбаатар хотын ХЗЭ-ийн хорооны даргаар сонгогдон ажиллаж байжээ.

1930 оны есдүгээр сард Төв аймаг, Улаанбаатар хотыг нэгтгэн Улаанбаатар аймгийг байгуулсан боловч нийслэл хотын бие даасан байдлыг алдагдуулсан буруу шийдвэр байсан учир удахгүй залруулагдсан байна.

Б.Цэдэндамба 1931 оны 9 дүгээр сарын хоёр ноос Улаанбаатар аймгийн дарга, мөн Улаанбаатар хотын захиргааны даргаар 1932 оны долоодугаар сарын таван хүртэл 10 сар ажиллаж байхдаа хотын наймдугаар их хурлыг нээж, мөн их хурлаас хотын захиргааны даргаар сонгогдсон.

1932 оны дол дугаар сараас Завхан аймгийн даргаар томилогдон ажиллаж, тэндээсээ удалгүй өвчний учир чөлөөлөгдөж хотод ирээд Хоршооны ерөнхий хорооны гишүүнээр ажиллаж байгаад 1933 оны наймдугаар сард "Лхүмбийн хэрэг" гэгчид холбогдон баривчлагдаж шийтгүүлсэн байна.

Б.Цэдэндамбыг хожим БНМАУ-ын АИХ-ын Тэргүүлэгчдийн дэргэдэх цагаатгалын комиссын 1962 оны 79 дүгээр тогтоолоор цагаатгажээ.

-Улаанбаатар хотын захиргааны дарга 1929-1930 он-

 

Л.Мижиддорж нь 1929 оны 8 дугаар сарын 13-нд Засгийн газрын эрхлэгч товчооны наймдугаар тогтоолын дөрөвдүгээр зүйлээр Улаанбаатар хотын захиргааны даргаар томилогджээ. 

Хотын захиргааны дарга байхдаа 1930 оны эхээр баруун аймагт гарсан “Төгс буянт"-ын бослогыг дарах ажлыг хариуцан Б.Элдэв-Очир даргатай Засгийн газрын комиссын бүрэлдэхүүнд оролцож чухал үүрэг гүйцэтгэсэн, мөн 1929 оны наймдугаар сараас 1930 оны 3 дугаар сар хүртэл Солонгосын ард түмний эрх чөлөөний төлөө тэмцэгч Хим-Цо-Бай гэдэг хүнийг өөрийн гэртээ хамгаалалтад авч тал бүрийн туслалцаа үзүүлж байсан зэрэг түүний шударга үйл ажиллагаа, хүмүүнлэг сайн чанарыг тэр үед Мижиддоржтой нэгэн гэрт хэсэг хугацаанд хамт амьдарч байсан Ардын хувьсгалын партизан П.Нямхүү гуай дурсан ярьжээ.

Л.Мижиддорж “МАХН-ын 10 жилийн ойг тэмдэглэх нь” гэсэн өгүүлэл бичиж нийтлүүлсэн нь "Үнэн" сонины 1931 оны 3 дугаар сарын нэгний дугаарт үлджээ. 1930 оны эхээр Хотын захиргааны даргын үүрэгт ажлаас чөлөөлөгдөж Ардыг гэгээрүүлэх яамны орлогч сайдаар ажиллаж байгаад 1931 онд ЗСБНХУ-д /КУТВ-т/ гэргий Дуламсүрэнгийн хамт суралцахаар явж нэг жил орчим суралцаад, нүдний хараа муудаж нутагтаа буцаж ирээд эмчилгээ авахгүй бие нь муудсаар 1938 оны 12 дугаар сард нас баржээ.

-Улаанбаатар хотын захиргааны дарга 1927-1929 он Улаанбаатар аймгийн дарга 1930-1931он Улаанбаатар хотын захирах яамны дарга 1936-1939 он-

 

Засгийн газрын эрхлэх товчооны 1927 оны 186, 1930 оны зургаа, Сайд нарын зөвлөлийн 1936 оны 32 дугаар тогтоол болон хотын захиргааны IV, VI, VII, VIII их хурлуудаас 1927 -1929, 1930-1931, 1936-1939 онд Улаанбаатар хотын захиргааны даргаар гурван удаа сонгогдон ажиллаж байсан юм.

1931 оны 9 дүгээр сарын 21-нд Улсын бага хурлын тэргүүлэгчид Засгийн газрын хамтарсан хурлаар Төв аймаг, Улаанбаатар хотын захиргаа нутаг дэвсгэрийг нэгтгэн төвлөрүүлж Улаанбаатар аймгийн захиргаа байгуулах сонгуулийг 10 дугаар сарын 1-ний өдөр хийхээр тогтож байжээ. Улаанбаатар, Төв аймаг хоёрыг нийлүүлсэн нь нийслэл хотын бие даасан байдлыг алдагдуулж, хотын хөгжилд сөрөг нөлөө үзүүлсэн учир 1931 онд дахин салгаж, засаг захиргааны бие даасан хоёр нэгж болгожээ.

Гурав дахь удаагаа хотын даргаар сонгогдон ажиллаж байх үед 1937 оны 2 дугаар сарын 13-нд Улсын Бага Хурлын Тэргүүлэгчид, Сайд нарын Зөвлөлийн 4/2 дугаар тогтоолоор хотын захиргааг өөрчлөн нийслэл Улаанбаатар хотыг Захирах яам болгожээ. Хотын даргыг Сайд нарын Зөвлөлийн гишүүн болгожээ. Хотын ариун цэврийг сайжруулахад ихэд санаа тавьж, гудамж талбайд нэр, дугаар олгох, оршин суугчдаа бүртгэлтэй болгох ажлыг эхлэн ихэд амжилтад хүргэжээ. Гэгээрэл боловсролыг хөгжүүлэн, ардыг үндэсний хэл бичигт сурган боловсруулах, өнчин ядуусыг тэтгэх талаар дуулиантай ажил өрнүүлж байжээ.

Бие угаах, бие засах газар, дэн буудал, галын аюулаас хамгаалах газар /усан хөөрөг/ зэрэг олон зүйлийг хотод шинээр байгуулж, санхүү, албан татварын данс бүртгэлийг эмхлэн цэгцтэй болгох зэрэг маш чухал арга хэмжээнүүдийг хэрэгжүүлж байсан.

Д.Гомбожав 1924 онд Монгол улсын анхдугаар их хурал болон IV, VI их хурлуудад Улаанбаатар хотоос төлөөлөгчөөр сонгогдон оролцож, Улсын бага хурлын гишүүнээр сонгогдож байжээ. Цэргийн албанд ноогдсон үүргээ сайн биелүүлсэн учир 1923 онд 100 лан мөнгө, ардын хувьсгалын 10 жилийн ой болон дараа нь цэргийн гавьяаны одонгоор хоѐр удаа шагнагдсан байна.

1939 онд хилс хэрэгт баригдан шийтгүүлж, ял эдэлж байгаад 1939 оны сүүлчээр суллагдаж, 1962 онд БНМАУ-ын Ардын Их Хурлын Тэргүүлэгчдийн 57 дугаар зарлигаар уул хэргийг хэрэгсэхгүй болгон цагаатгажээ. Тэрээр хотын захиргааны даргаар гурван удаа ажиллах хугацаандаа нийслэл хотоо хөгжүүлэх, ард түмний аж байдлыг сайжруулах, засаг захиргааны зохион байгуулалт бүтцийг шинэчлэн бэхжүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэж ажилласан.

-Улаанбаатар хотын захиргааны дарга 1926-1927 он-

 

1924 оноос хотын захиргаанд ажиллаж Сүхбаатарын нэрэмжит төв клубт сурган гэгээрүүлэх бүлгэмд суралцаж, дараа нь хотын зах иргааны орлогч даргаар ажилласан.

1926 оны 11 дүгээр сарын 27-ны өдрийн 23 дугаар тогтоолын дөрөвдүгээр зүйлээр хотын захиргааны даргаар томилогдон мөн оны 12 дугаар сард хуралдсан хотын төлөөлөгчдийн II их хуралд хотын захиргааны ажлын тайлан тавьж хэлэлцүүлж их хурлаас хотын захиргааны дарга, мөн Улаанбаатар хотын улсын III их хурлын төлөөлөгчөөр сонгогджээ.

С.Батсүх хотын захиргааны даргаар ажиллаж байгаад Засгийн газрын хэрэг эрхлэх товчооны 1927 оны 186 дугаар тогтоол, хотын дөрө вдүгээр их хурлаас чөлөөлөгджээ.

С.Батсүх хожим нь Улаанбаатар хотын захиргааны даргаар 1939 оны 5 дугаар сараас мөн оны 11 дүгээр сар хүртэл хагас жил ажилласан байдаг.

1924 оны 10 сарын 29-ний өдрийн 14 дүгээр хуралдаанаар нийслэл хотыг улсын нийслэл хот гэдгийг давтан хуульчилж хотын нэрийг "Улаанбаатар хот" хэмээн өөрчилсөн байна. Энэ үед хотын засаг захиргааны байгууллагыг ийн нэрийдэж байв.

• 1924 онд Нийслэл хотын түр захиргаа
• 1925 онд Улаанбаатар хотын захиргааны хэрэг эрхлэх газар 

Улсын нийслэл түүхэндээ 28 удаа нүүдэллэж, таван удаа нэрээ сольсны эцэст 1924 оноос хойш өнөөг хүртэл Улаанбаатар хот нэрээ хадгалан явж байна.

-Улаанбаатар хотын түр, жинхэнэ захиргааны дарга 1924-1926 он-

Улаанбаатар хотын анхны дарга Моононгийн Баяр 32 насандаа уг албанд тохилогдож 1924-1926 онуудад хотыг удирдаж явсан ба Хотын захиргааны бүтцийг доорх байдлаар бүрдүүлж байжээ. 

 

• Хотын түр захиргааны дарга - 1, 
• Жинхэнэ бичээч - 2, 
• Ажилчин - 11, 
• Морьтой зарлага - 2, 
• Гишүүн - 3, 
• Нарийн бичгийн дарга - 1, Нийт: 20 орон тоотой байжээ. 

1926 онд Улаанбаатар хотод "Бөмбөгөр ногоон" барилга сүндэрлэсэн нь тухайн үедээ хотын хамгийн том барилга байгууламж байжээ.