Д.Эрдэнэбат: Татваруудыг нэмсэн асуудлыг эргэж харах талаар ЗГ-т шаардлага хүргүүлэхээр шийдвэрлэсэн

УИХ дахь Ардчилсан намын бүлэг өнөөдөр /2018.01.03/  хуралдаж, 2018 онд Ардчилсан намын  бүлгийн хийж, хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны үндсэн чиглэл, Банкны тухай хуулиудын хүрээнд байгуулагдсан ажлын хэсгийг мэдээллийг сонслоо. Хуралдаанаар хэлэлцсэн асуудлуудын УИХ дахь Ардчилсан намын бүлгийн дарга Д.Эрдэнэбат, бүлгийн дэд дарга Ж.Батзандан, УИХ-ын гишүүн З.Нарантуяа нар мэдээлэл хийлээ.

Дундаж цалинтай иргэдийн цалингаас 15 хувийн татвар авч байгаа нь эргээд, нийгмийг ядуурал руу түлхэж буй хэрэг

2017 онд 200 гаруй хууль тогтоомжуудыг хэлэлцэн баталсан ч  Монгол Улсын нийгэм, эдийн засагт үр өгөөж өгөх хуулийн төсөл бага байсан гэдгийг УИХ дахь Ардчилсан намын бүлгийн дарга Д.Эрдэнэбат мэдээллийн эхэнд онцоллоо.

Тэрбээр "Эрх баригчдын яриад байгаа эдийн засгийн өсөлт эгэл ард түмний амьдралд хүрч чадсангүй. 2017 онд татвар нэмсэн, улсын өр нэмэгдсэн, инфляц өссөн, халамж нэмэгдсэн, хүүхдийн мөнгө хасагдсан, цалин царцаасан, ажлын байр хумигдсан, импортын хэмжээ өссөн гээд маш олон сөрөг зүйлүүд гарлаа. Үүнийг ард түмэн биеэрээ амсаж, мэдэрч байгаа.

2017 онд ямар ч бүтээн байгуулалтын ажил хийгдсэнгүй. Эрх баригчдын хамгийн том, хамгийн дуулиантай ажил нь Засгийн газраа л огцруулсан асуудал байлаа. 2018 онд энэ байдлыг давтаж болохгүй. Энэ байдлаараа байвал Монголын эдийн засгийн байдал, ард түмний амьдрал илүү муудах болно. Тиймээс сөрөг хүчний хувьд 2018 он 65-ын үнэмлэхүй олонхийн үйл ажиллагааг хянах хариуцлагатай жил байх болно. Мөн 2018 онд МАН-ын мөрийн хөтөлбөрийн биелэлтийн хэрэгжих эсэхийг тодорхойлох он байх болно. 2017 оны намрын чуулган хууль тогтоомжийг өргөн барих үйл ажиллагаанд дэгийн хуулийг маш олон удаа зөрчсөн. Цаашид ийнхүү дэгийн хууль зөрчих асуудалтай Ардчилсан намын бүлэг эвлэрч чадахгүй." гэдгийг дуулгав.

Сүүлийн үед ОУВС-ийн хүрээнд нэмэгдээд байгаа олон татварууд нийгмийн хамгийн эмзэг асуудал болоод байгаа. Энэ талаар тэрбээр "Энэ хүрээнд долоон төрлийн татвар нэмэгдсэн гэж үздэг. Гэвч мөн чанартаа есөн төрлийн татвар нэмэгдсэн. Тодруулбал, Газар худалдаалах, ашигт малтмалын лицензийн, хадгаламжийн хүүгийн орлогын, суудлын автомашины, хувь хүний орлогын албан татвар, нийгмийн даатгалын шимтгэл, архи тамхины, импортын, шатахууны онцгой албан татвар гэсэн есөн татвар нэмэгдэж байна. Үүнээс үүдэн гарах эерэг сөрөг дагаврыг зайлшгүй тооцох ёстой. Тиймээс ч өнөөдөр бүлгийн хурлаараа хэлэлцээд, эдгээр татваруудыг нэмсэн асуудлыг эргэж нэг харах талаар Засгийн газарт шаардлага хүргүүлэхээр шийдвэрлэсэн.

Хэрвээ эдийн засаг өсч байгаа бол иргэдийн халааснаас татвар авах зайлшгүй авах шаардлага мөн эсэхийг эргэж хараад, татваруудыг цуцлах хуулийг төсөл санаачлахыг шаардах болно. Эдийн засаг өсч байхад иргэдийн цалинг царцааж байгаа нь буруу, дундаж цалинтай иргэдийн цалингаас 15 хувийн татвар авч байгаа нь эргээд, нийгмийг ядуурал руу түлхэж буй хэрэг" гэлээ.

Татвар нэмэгдсэнээс болж үүсч болох сөрөг үр дагавруудын  тухайд аж ахуйн нэгж байгууллагууд 1.5 сая төгрөгөөс дээш цалинтай хүн байлгахгүй байхын тулд татвараа нуудаг, давхар баланс гаргадаг далд эдийн засаг руу эрчимтэй гулгах нөхцөл байдлыг үүсгэж буй. Татвар нэрээр ажил хөдөлмөр эрхэлж буй баялаг бүтээж байгаа хүмүүсийн халааснаас аваад, нийгмийн халамж руу шилжүүлж байгаатай ижил харагдаж байгаа. 2016 онд Засгийн газрын халамжид 278 тэрбум төгрөгийг зарцуулж байсан.

Гэтэл 2018 оны төлөвлөж буйгаар 776.9 тэрбум төгрөг зарцуулахаар буюу 2016 оноос гурав дахин өссөн. Бид Засгийн газарт шаардлага хүргүүлэхдээ халамжид 776.9 тэрбум төгрөг зарцуулж байгаа бол 100 тэрбумыг нь хүүхдүүдэд өгөхийг шаардана. Өөрөөр хэлбэл, хүүхдүүдийг ялгахгүй мөнгө өгөхийг шаардах юм. Мөн шатахууны онцгой албан татвар нэмэгдэж байгаатай холбоотойгоор бензиний үнэ аажмаар өсч байна. Энэ нь иргэдийн өргөн хэрэглээний барааны үнэд шууд нөлөөлдөг. Тиймээс ч энэ асуудал дээр болгоомжтой хандахыг бид Засгийн газарт анхааруулж, шаардах болно.

З.Нарантуяа: Засгийн газар иргэдээ орлоготой болгох ямар ч алхам хийхгүй байна

Эрх барьж байгаа Засгийн газрын бодлогод улсаа хуримтлалтай болгох, иргэдээ орлоготой болгох, одоо олж байгаа орлогыг нь нэмж чадахгүй юм гэхэд бууруулахгүй байх ямар ч алхам, шийдэл алга. Тухайлбал, Төв банкны тухай хуулийн тухайд бие даасан байдал нэрийн дор эрх мэдэл нь нэмэгдсэн, арилжааны банкууд руу оролцох оролцоогоо нэмэгдүүлсэн хууль оруулж ирсэн.

Монгол банкны үндсэн зорилт бол үндэсний валют төгрөгийн тогтвортой байдлыг хангахад чиглэгдэж байдаг. Гэтэл өнөөдөр төгрөгийн тогтвортой байдлыг хангаж чадахгүй болохоороо үндсэн зорилтоосоо ухраад үнийн тогтвортой байдлыг хангах гээд оруулаад ирсэн. Төв банкны Ерөнхийлөгч үндсэн зорилтын ажлаа хийж чадахгүй болохоороо хуулиа өөртөө зориулан өөрчилж байгаа арга хэлбэр юм.

Төв банк улс төрөөс ангид байх гэдэг нь улс төрийн аль нэг намын шийдвэрийг хэрэгжүүлэхээс ангид байхыг хэлнэ. Түүнээс хууль тогтоох УИХ-аас ангид байхыг хэлэхгүй. Гэтэл Төв банкны мөнгөний бодлогыг жил бүр УИХ баталж өгдгийг болиулах гээд сууж байна.

Төв банкны Ерөнхийлөгчийг УИХ томилоод, төрийн мөнгөний бодлогыг хэрэгжүүл гэж явуулдаг. Гэтэл төрийн мөнгөний бодлого гэдгийг "төрийн" гэдэг үгийг авч хаяад, Төв банкны мөнгөний бодлого болгох гээд сууж байна. Тиймээс Төв банкны хуулиар Төв банк бие даасан УИХ-аас ангид, арилжааны банкнуудын үйл ажиллагаа руу хэт орсон эрх мэдлийг төвлөрүүлсэн байгууллага болох гээд байна.

Ж.Батзандан:Нийслэлийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн төслөөр хэлэлцүүлэг зохион байгуулна 

Нийслэлийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийг Ардчилсан намын бүлгээс хэлэлцүүлэг зохион байгуулахаар боллоо. Энэ талаар УИХ дахь Ардчилсан намын бүлгийн дэд дарга Ж.Батзандан " Ардчилсан намын бүлгээс Нийслэлийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн төслийг сайжруулах, хянаж үзэх, иргэдийн санал бодлыг тусгах зорилгоор ажлын хэсэг байгуулсан. Энэ сарын 11-нд хуулийн төслийн шинэчилсэн найруулгын төслийн үзэл баримтлалын асуудлаар нээлттэй хэлэлцүүлэг хийнэ. Уг хэлэлцүүлэгт иргэд, эрдэмтэн, судлаачдыг өргөнөөр оролцохыг урьж байна.

Нийслэлийн эрх зүйн байдлын тухай хууль 1994 онд батлагдсан. Үүнээс гадна 120 гаруй хуулиар нийслэлийн эрх зүйн байдал зохицуулагдаж байгаа. Хуулийг өөрчлөх шаардлагатай. Гэхдээ хуульд тусгах ёстой хэд хэдэн зүйл байна. Тухайлбал, Дэд хот болон дагуул хотын эрх зүйн байдлыг илүү тодорхой болгох, төвлөрүүлэн удирдах одоогийн тогтолцоог үндсээр нь халах ёстой” гэв.

Мэдээллийн дараа сэтгүүлчдийн асуултад хариуллаа.

-УИХ болоод Засгийн газар татварын нэмэгдлийг гаргахын оронд дэд сайдуудаа танах зэргээр хэмнэлт гаргах ёстой гэдэг санал гардаг. Энэ хүрээнд Ардчилсан намын бүлэг ямар байр суурьтай байна вэ?

Д.Эрдэнэбат: Зөвхөн дэд сайд биш. Ер нь төрийн данхар бүтцийг цомхон болгох нь зөв гэдэг асуудал дээр Ардчилсан намын бүлэг байнга байр сууриа илэрхийлж байгаа. Эдийн засаг сайжруул, төсвийн орлого нэмэгдэхийн хэрээр бид төсвийн зардлаа нэмдэг байдлыг зогсоох хэрэгтэй. Өмнө нь Засгийн газрын бүтцийн асуудлыг ярьж байхад дэд сайдгүй ажиллах ёстой гэдгийг хэлж байсан. Одоо Төрийн албаны тухай хууль өөрчлөгдөөд 2019 оноос төрийн нарийн бичгийн даргын үүрэг төрийн буюу улс төрийн бус албан тушаал болж баталгаажиж байгаа. Өөрөөр хэлбэл, Төрийн нарийн бичгийн дарга 16 жил ажилласан туршлагатай төрийн албаны хүн тухайн яамыг авч явах болно. Тиймээс энэ хүнийг давсан сайдын буюу дэд сайдын албан тушаал байх шаардлагагүй болж байгаа.

-Дэд сайд хэдэн төгрөгийн цалин авдаг юм бэ?

Д.Эрдэнэбат: Дэд сайдын цалин гэхээсээ асуудал нь хүнд суртлыг нэг шатаар нэмж байгаа нь буруу юм. Тиймээс ч дэд сайд бол илүү орон тоо гэдгийг хаа хаанаа хүлээн зөвшөөрөх ёстой.

Эх сурвалж: УИХ дахь АН-ын бүлгийн ХМА