“Сэлэнгэ-2017”-оор хоёр улс хамтран терроризмтой тэмцэх аргачлалыг боловсруулна
Орос, Монгол хоёр улсын зэвсэгт хүчний хамтарсан “Сэлэнгэ-2017” байлдааны буудлагатай тактикийн хээрийн сургуулилт Дорноговь аймагт амжилттай болж өндөрлөлөө. Энэхүү хээрийн сургуулилт энэ жил 10 дахь удаагаа болж буй ч Зүүнбаянгийн цэргийн ангийг түшиглэн говь хээрийн нөхцөлд зохион байгуулагдсанаар онцлогтой юм. ЗХЖШ-ын I орлогч дарга, хошууч генерал Р.Сүхбат “Жилээс жилд сургуулилтын агуулга, оролцож байгаа цэргийн албан хаагч, техникийн тоо өсөж байдаг. Энэ жил хоёр улсын талаас 240 техник, 1000 гаруй цэргийн албан хаагч оролцсон.
Энэ удаагийн сургуулилтаар бид хоёр улсын хил дагуу хууль бус зэвсэгт хүчинтэй хоёр улсын зэвсэгт хүчин хамтарсан тэмцэл явуулах арга техникийг боловсруулж байна. Сүүлийн үед дэлхийн халуун цэгүүд дээр болж буй зэвсэгт мөргөлдөөнүүд, ялангуяа, Сирийн ажиллагаатай холбоотойгоор хууль бус зэвсэг, техникийн арга хэрэгсэл нэлээд нарийсч байгаа юм. Тиймээс манай улсын зэвсэгт хүчинд цэргийн алба хаагчдын хувьд энд боловсруулсан зэвсэгт тэмцэл явуулах арга хэлбэр шинэлэг байлаа. ОХУ дэлхийд хоёрдугаарт эрэмбэлэгддэг, хүчирхэг зэвсэгт хүчинтэй.
Сүүлийн үед террористуудтай тэмцэл явуулахад нэлээд туршлагажсан орон. Ийм улсын цэргийн албан хаагчдаас манай улсын цэргийн албан хаагчид нэлээд зүйлийг сурч байна. Мөн энэ сургуулилтыг зохион байгуулснаараа өнөөдөр Монголын зэвсэгт хүчний хэрэглэж буй зэвсэг техник хоцрогдоогүй байна гэдгийг харлаа” хэмээн ач холбогдлыг нь тодотголоо.
Манай улсын зэвсэгт хүчинд Т-55, Т-72, А гэх мэт танкууд бий. Энэ жил удаан хугацааны хадгалалтад байсан зэвсэг, техникүүдээ шинэчлэн сайжруулж, хээрийн сургуулилтад үндсэн техникүүдээ ашиглажээ. Харин Оросын талаас Т-72, БТР, БМП-2 зэрэг танк, бусад зэвсэг техникийг ашигласан юм. Болзошгүй эрсдэл дунд зэвсэг техникээ зөв, оновчтой ашиглах арга, харилцан туршлага суралцахаас гадна хээрийн сургуулилт маш олон талын ач холбогдолтой.
Энэ сургуулилтад оролцохын тулд цэргийн албан хаагчид хамгийн багадаа хагас сар хээрийн бэлтгэлд гарчээ. Ингэснээр энх цагийн цэргийн албан хаагчид хоорондоо нөхөрлөж, бие биеэ хүндэтгэн хоёр улсын эртний уламжлалт найрсаг харилцаа сэргэж байна. Сүүлийн үед манай улсын цэргийн албан хаагчид ч олон улсын цэргийн ажиллагаа, энхийг сахиулах үйлсэд оролцож, туршлага хуримтлуулж байгаа. Энэ хэмжээгээрээ Оросын цэргийн албан хаагчдад үлгэр дууриал үзүүлэх, энхийг дэмжих ажиллагаанд оролцож байсан туршлагаа хуваалцах гэх мэтээр хоёр талт сургалт, туршлага солилцох ажлуудыг хийжээ.
Хоёр улсын Батлан хамгаалах яаманд БНХАУ-ын талаас албан ёсны хүсэлт тавьсны дагуу энэ жил Хятадын цэргийг ажиглагчийн статусаар оролцуулсан юм. БНХАУ-аас Монгол Улсад суугаа цэргийн атташе, ахлах хурандаа Бао Юу Хай “Сүүлийн үед терроризм дэлхий нийтийг түгшээсэн асуудал болж хувирч байна. Монгол, Хятад, Орос гурван улс хамтран терроризмын аюултай тэмцэх шаардлагатай. Тиймээс цаашид гурван улсын хамтарсан цэргийн хээрийн сургуулилт зохион байгуулахыг хүсэж байна. Энэ удаагийн сургуулилтад анх удаа Хятадын талаас ажиглагчийн байр сууринаас оролцлоо” гэв.
ДАРИЙН УТАА СУУНАГЛАХАД ТӨРСӨН БОДОЛ
Дэлхийн II дайнаас хойш дарийн утаа үнэрлэж үзээгүй 2-3 үеийнхэн Монголд төрж өссөн. Дайн, байлдаан, зэвсэгт мөргөлдөөн гэдэг хүн хүсээд байх зүйл биш ч өнөөдөр дэлхийн халуун цэгүүдэд болон хаа нэгтээ хууль бус зэвсэглэл, хорлон сүйтгэх ажиллагаа, зэвсэгт халдлага болж, энхийг сахиулах үйлсэд Монголын цэргийн алба хаагчид оролцож байгаа.
Гэвч бидний дийлэнх нь дайны талбар, галын шугамын талаар эндүү ташаа ойлголт, мэдлэг мэдээлэлгүй байдаг. Ийм учраас л сүүлийн үед цэргийн хээрийн сургуулилтыг олон нийтэд нээлттэй явуулдаг болжээ. Дорноговь аймгийн Засаг дарга Т.Энхтүвшин ч төрийн албан хаагчид болоод энгийн иргэдээ хээрийн сургуулилт очиж үзэхийг үүрэг болгосон нь нүдээ олов бололтой.
Тэнд цугларсан энгийн иргэд “Дээр үед “Иргэний хамгаалалт”-аар л буу угсрах, задлах, буудах хичээл ордог байсан”, “Босгосон байнуудыг эхнээс нь буудаж унагаад, бүгдийг устгаад явдаг юм байх гэж бодсон чинь үгүй юм байна”, “Ном зохиол дээр л “Цагаан тугаа өргөлөө” гэж бичсэн байдаг нь ийм учиртай юм байна шүү дээ”, “Ийм юмнаас амьд гарна гэдэг аймаар л юм байна” гэх мэтээр хоорондоо ярилцаж, өөрт төрсөн бодол сэтгэгдлээ хуваалцаж байлаа. Алсаас том, том үхэр чулуу шиг харлан харагдах байнуудыг явган цэрэг, танк гэх мэтээр тус тусад нь зориулж босгосон гэдгийг сургуулилтын төгсгөлд зарим нь мэдсэн юм.
Тэднийг шууд л дайрч ороод хамаа замбараагүй буудаад байх юм шиг ойлголттой явснаа ярьж, толгой сэгсрэх хүн ч байна. Бид эх орныхоо үнэ цэнэ, цусан гавьяа байгуулсан эрэлхэг хөвгүүдээ үеийн үедээ мартдаггүй ч хүн гэдэг ямар мартамхай, бас дасамтгай амьтан бэ гэдгийг эхний буун дуунаар л давхийн цочихдоо олон хүн ухаарсан биз ээ.
Л.БААТАР : МАНАЙ ЗЭВСЭГ, ТЕХНИК ХОЦРОГДООГҮЙ
Орчин үед учирч болзошгүй цэргийн үйл ажиллагааны бодит байдалд ойртуулж, боловсруулсан бодлого төлөвлөгөөтэй, гурван үе шаттай, хоёр улсын хамтарсан хээрийн сургууль хоёр орны цэргийн алба хаагчдын мэргэжлийн ур чадвар, тэсвэр тэвчээр үүрэг гүйцэтгэх чадварыг говь хээрийн бүсэд шалгаж, бас нэгэн шинэ туршлага болж үлдлээ. Тэртээ 40 жилийн өмнө Монгол, Оросын хамтарсан “Говь-77” хээрийн сургууль энэ нутагт болж байсныг Дорноговь аймгийн Засаг даргын Тамгын газрын Цэргийн штабын дарга, хурандаа Л.Баатар ярьж байна.
-Энэ жил говь хээрийн нөхцөлд хоёр улсын хамтарсан хээрийн сургуулилтыг хийлээ. Цэргийн 1,000 гаруй алба хаагч оролцсон гэхээр зохион байгуулалтын ажил нэлээд нүсэр байсан болов уу?
-Олон цэргийн анги, байгууллага Дорноговь аймгийн нутаг дэвсгэрт байдаг. Өмнөд талаараа БНХАУ-тай 600 гаруй км-ээр хиллэдэг. Хилийн гурван отряд, агаарын довтолгооноос хамгаалах цэргийн агаарын хилийг хардаг гурван салбартай. Онцгой байдлын олон газар, хэлтэстэй. Мөн Зэвсэгт хүчний ... дугаар анги гээд олон цэргийн анги байдаг. Уламжлалаараа ч гэсэн хуучин Зүүнбаянгийн нэгтгэл, анги гэж том дивиз 1960-аад оноос 1990-ээд он хүртэл байсан.
Түүхэн уламжлалаас нь сөхвөл “Говь-77” гэж хээрийн сургуулилт 1977 оны наймдугаар сарын 23-29-нд Дорноговь аймгийн Сайхандулаан, Дундговь аймгийн Өндөршил сумын нутагт болсон байдаг. Тус тактикийн хээрийн сургуулилтад тэр үеийн Монголын ардын армийн тусгай анги нэгтгэлүүд, Зөвлөлтийн армийн Өвөр байгалийн цэргийн тойргоос мөн тусгай анги, хорооны хүч бүрэлдэхүүн орсон байдаг юм. Үүнээс хойш үе шаттай сургуулилт хийгдэж байсаар өнөөдөр дөчин жилийн дараа энэ хээрийн сургуулилт боллоо.
Энэ сургуулилт болохтой холбоотойгоор хуурай цэргийн командлалаас аймаг, орон нутагт “Ийм сургуулилт болох гэж байна” гэдгийг танилцуулсан. Аймаг, орон нутгийн удирдлагууд ард иргэдийн хамтаар энэ сарын 18-нд сургуулилтад оролцох орос цэргүүдийн эхний цувааг тосож авсан. Олон жил уулзаагүй хүмүүстэйгээ уулзаж байгаа юм шиг дотно сэтгэгдэл төрж байлаа. Мөн наймдугаар сарын 29-ны өдөр дараагийн цувааг хүлээн авч, тэдэнд хүндэтгэл үзүүлсэн.
Ингээд наймдугаар сарын 30-ны өдөр нээлт болсон юм. Хээрийн сургуулилт есдүгээр сарын 6-нд амжилттай явагдаж дууслаа. Олон нийтэд нээлттэй зохион байгуулсан нь бүс нутгийн цэрэгжилт, батлан хамгаалах, аюулгүй байдал ямар чухал вэ, хууль бус зэвэгт мөргөлдөөн, эх оронд самуун үүсвэл ямар хор хөнөөлтэй вэ гэдгийг тод томруун харж ухаарсан болов уу.
Ингэснээр хүмүүс хоёрыг бодож, нэгийг тунгааж, батлан хамгаалах, эх орны аюулгүй байдлыг хангана гэдэг бол хэн нэгэн цэргийн хувцас өмссөн хүмүүсийн ажил биш бид бүгдийн хамтын ажиллагаа юм гэдгийг мэдэрч ойлгож байна.
-Гэхдээ 40 жил гэдэг чинь их урт хугацааны дараа болсон байна. Манай батлан хамгаалах салбарын зэвсэг, техник ЗХУ-ын үед л авсан нэлээд хуучирч муудсан гэдэг ойлголт ард иргэдэд байдаг шүү дээ. Хээрийн сургуулилтад ямар зэвсэг, техникийг ашиглав. Шинээр нэмэгдэж ирсэн зүйлүүд нь юу байсан бэ?
-Монголын Ардын армийг өргөтгөн зохион байгуулж, 1980-аад оны үед авсан зэвсэг техник нь 1960-1970 оны зэвсэг, техник байгаа. Эдгээр нь ашиглалтын хугацаа нь дууссан ч гэдэг юм уу эсвэл хуучин загвартай, ашиглаж болохгүй гэсэн зүйл байхгүй. Ер нь дайн самуун үүсэхэд хүн өөрт байгаа зэвсгийг маш сайн ашиглаж чаддаг байх чадварыг л эзэмших ёстой болохоос биш заавал шинэ технологийн зэвсэг техник чухал биш.
Цэргийн хээрийн сургуульд оролцсон Т-55 танк, явган цэргийн байлдааны машин байна. Зенитийн 23-ын суурьт пулемёт “Катюшик” байна. Энэ бүгдийг өнөөдөр манайд ашиглаж байгаа. Эдгээр нь өнөөдөр хоцрогдоод болохоо байчхаагүй. Сүүлийн үед хоорондоо холбоо мэдээлэл солилцох гар радио станц гээд шинэ дэвшилтэт техникүүд ч орж ирсэн
